آیفون آزاد شد

بعد از گذشت بیش از سه‌سال هنوز هم برای مردم مشخص و روشن نشد که چرا تلفن‌های همراه آیفون از سری ۱۴ به‌بعد رجیستر نمی‌شوند. به‌صورت رسمی نیز «علت» آن هیچ‌گاه اعلام نشد که برند آمریکایی بودن، دلیل این اتفاق است یا لوکس بودن این کالا. هر دو نظریه را هم می‌توان رد کرد چراکه برندهای به‌مراتب گران‌تر از آیفون در تهران وارد می‌شوند و بدون مشکل، خریدار می‌تواند از آن استفاده کند.

همچنین کالاهای آمریکایی دیگری نیز در ایران وارد می‌شوند که مشکلات تلفن‌های همراه آیفون را برای کاربرانش ایجاد نمی‌کنند. اواسط مهرماه امسال کارزاری تحت عنوان برداشته شدن ممنوعیت رجیستری گوشی آیفون راه‌اندازی شد که بیش از ۷۰ هزار نفر آن را امضا و از مسئولان درخواست کردند این بحران که در حالت عادی برای کسی مشکل‌ساز نیست را رفع کنند.

بعد از توئیت ستار هاشمی، وزیر ارتباطات دولت مسعود پزشکیان، مبنی بر اینکه مشکل رجیستری آیفون با تدبیر دولت وفاق و بدون هیاهو و غوغاسالاری حل شده، در این گزارش قصد داریم مشکلاتی که در راستای ممنوعیت رجیستر شدن تلفن‌های همراه آیفون به‌وجود آمد تا رفع ممنوعیت آن را مورد بررسی قرار دهیم.

رجیستر گوشی چیست و چرا ممنوع شد؟

در ابتدا برای درک شفاف این موضوع که یک موبایل اگر رجیستر نشود چه بلایی می‌تواند بر سر کاربر بیاورد بهتر است مفهوم رجیستر شدن را توضیح دهیم. رجیستر موبایل به کاربر این اجازه و مجوز را می‌دهد که از تمام امکانات گوشی به لحاظ سخت‌افزاری استفاده کند. درواقع خریدار موبایل کد IMEI گوشی خود را به همراه یک شماره‌ی تلفن در سامانه‌ی همتا ثبت کنید تا بتوانید از خدمات سیم‌کارت استفاده کنید و دچار مشکلات گوشی‌های رجیسترنشده نشوید. اما کسانی که گوشی آیفون می‌خرند از این قاعده مستثنی هستند و نمی‌توانند موبایل خود را رجیستر کنند. 

دلایل مختلفی برای رجیستر نشدن آیفون ۱۴ به‌بعد در ایران وجود دارد. یکی از دلایل اصلی، ممنوعیت واردات گوشی‌های هوشمند بالای ۶۰۰ دلار به ایران است. این ممنوعیت در سال ۱۳۹۹ توسط دولت ایران اعلام شد و شامل گوشی‌های هوشمند آیفون نیز می‌شود. از سوی دیگر قوانین محدودکننده که برای واردات آیفون اعلام شد مزید بر علت شد تا طرح رجیستر شدن تلفن‌های همراه آیفون به باد فراموشی سپرده شود. از سوی دیگر برخی نیز عقیده داشتند، برند آمریکایی در ایران نباید وارد شود.

هرچند بسیاری از لوازم برقی خانگی با برند همین کشور در حال واردات است و مشکلی نیز پیش نیامده است. رشیدی‌کوچی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی که هفته گذشته در نشستی خبری- تحلیلی درخصوص ممنوعیت رجیستر شدن موبایل آیفون شرکت کرده بود در این باره معتقد است، دلیل اصلی همان خواست عده‌ی اندکی است که مخالف واردات این گوشی‌ها هستند و دلیل نگرانی ما هم این است که موضوع ممنوعیت واردات فقط به گوشی‌های آیفون ختم نشود: «بحث ما آیفون نیست، بحث ما این است که این ممنوعیت‌ها پله‌پله پیش برود.

الان موضوع آیفون باشد و چندوقت دیگر گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار را ممنوع کنند و بعد هم بگویند کمتر از ۶۰۰ دلار در داخل کشور تولید می‌شود، پس دیگر هیچ گوشی خارجی وارد کشور نکنیم.» رشیدی‌کوچی همچنین افزود: «خاستگاه ممنوعیت رجیستری و واردات آیفون کمیسیون اصل ۹۰ مجلس است که عموماً از اعضای جبهه‌ی پایداری هستند. جمعی از همین نماینده‌ها خارج از صحن مجلس به محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور وقت، نامه نوشتند و خواستار ممنوع شدن واردات این گوشی شدند. آقای مخبر هم در نامه‌ای به وزارت صمت و وزارت ارتباطات، واردات و رجیستری گوشی‌های آیفون را ممنوع کرد.»

مشکلاتی که برای مخاطب ایجاد شد

رجیستر نشدن تلفن‌های همراه آیفون اما مشکلات بسیاری را برای خریداران این موبایل ایجاد کرده؛ به همین دلیل اغلب کسانی که گوشی آیفون دارند یک موبایل یدک دیگر نیز خریداری کردند، چون آنتن موبایل‌های رجیستر نشده بعد از یک ماه می‌رود و شما نمی‌توانید با آن تماس بگیرید. از عواقب دیگر می‌توان به عدم امکان استفاده از برنامه‌ها و خدمات ایرانی، عدم امکان دریافت خدمات پس از فروش و امکان مسدود شدن گوشی توسط اپراتور اشاره کرد.

انتقال پول از طریق موبایل آیفون برای کاربران ایرانی امری ناشدنی است. البته که برای رفع چنین بحران‌هایی، آموزش‌هایی داده شده که کاربران ایرانی می‌توانستند این قانون را دور بزنند و برای مدت بیشتری با تلفن همراه آیفون سری ۱۴ به‌بعد آنتن داشته باشند. ترفندهایی که فقط کاربران ایرانی با وجود مشکلات و ممنوعیت‌های بسیاری در حوزه فناوری به آن دست پیدا می‌کنند.

نقش استارلینک در ممنوعیت رجیستر

اینترنت ماهواره‌ای بی‌اغراق یکی از بزرگترین تحولات ممکن در حوزه فناوری است که می‌تواند کاربران را از دسترسی به اینترنت در هر موقعیت مکانی بی‌نیاز کند. سیستم اینترنت ماهواره‌ای اسپیس ایکس روی کاغذ قادر است اینترنت با سرعت ۱۵۰ مگابیت بر ثانیه را به هر نقطه از کره زمین برساند. شرکت اسپیس ایکس اعلام کرد به صورت آزمایشی روی نسخه سری ۱۴ و ۱۵ آیفون، اینترنت ماهواره‌ای را نصب کرده است که در مواقع ضروری، کاربر می‌تواند از آن استفاده کند.

البته فعلاً به‌دلیل هزینه بالایی که ایجاد می‌کند این موضوع به‌صورت آزمایشی پیش می‌رود. هرچند این مسئله به‌صورت رسمی اعلام نشد که رجیستر نشدن گوشی‌های آیفون به‌دلیل نرم‌افزار استارلینک است اما پربیراه نیست که این دو به هم مرتبط باشند، چراکه با رجیستر نشدن گوشی‌های همراه عملاً کاربر نمی‌تواند به اینترنت موبایل وصل شود. البته با تاکید شرکت اسپیس ایکس که برای استفاده از استارلینک باید مجوز دولت مستقر در هر کشوری اخذ شود، احتمالاً دولتمردان ایران به این نتیجه رسیدند که استارلینک نمی‌تواند به لحاظ امنیتی مشکل‌ساز شود.

افزایش نجومی یا کنترل قیمت بعد از رفع ممنوعیت؟

برای بسیاری از افرادی که تلفن همراه مدل آیفون دارند، این دغدغه وجود داشت که با وجود خرید موبایل ۷۰-۸۰ میلیون تومانی باید مبلغ ۷۰ میلیون تومان دیگر برای رجیستر شدن این موبایل پرداخت کنند. درواقع خرید یک موبایل آیفون ۱۵ برای کسی که می‌خواست آن را رجیستر شده تحویل بگیرد، چیزی در حدود ۱۴۰ میلیون تومان آب می‌خورد که بسیار گران‌تر از قیمت این موبایل در کشور آمریکاست.

با این حال بعد از اعلام وزیر ارتباطات درخصوص رفع ممنوعیت رجیستری این موبایل، انتظار می‌رود واردات موبایل آیفون نیز آزاد شود چراکه در صورت آزاد شدن واردات موبایل آیفون، قیمت رجیستری هر موبایل به یک‌دهم ۷۰ میلیون تومان کاهش پیدا می‌کند. رجیستر کردن موبایل به‌صورت شخصی بسیار گران‌تر از رجیستر شدن یک موبایل به‌صورت عمده و وارداتی از سوی شرکت‌هاست. به همین دلیل است که رجیستر شدن موبایل سامسونگ یا سایر برندها، هزینه خاصی روی دوش خریدار ندارد؛ چون از قبل این هزینه از سوی فروشنده پرداخت شده و روی اصل قیمت موبایل لحاظ شده است.