دوران فرار سرمایه/ارزیابی کارشناسان اقتصادی از الزامات و چشم‌انداز تحقق شعار سال
رهبری مانند سال‌های اخیر شعار امسال را به اقتصاد اختصاص داده و در پیام نوروزی خود سال ۱۴۰۴ را سال «سرمایه گذاری برای تولید» نام نهادند.
رهبری مانند سال‌های اخیر شعار امسال را به اقتصاد اختصاص داده و در پیام نوروزی خود سال ۱۴۰۴ را سال «سرمایه گذاری برای تولید» نام نهادند.
آیت الله خامنه‌ای در این پیام و در خصوص سرمایه‌گذاری گفتند: «یکی از مسائل مهمّ اقتصاد در کشور سرمایه‌گذاری‌های تولیدی است. تولید آن وقتی جهش پیدا می‌کند که سرمایه‌گذاری انجام بگیرد. البتّه سرمایه‌گذاری عمدتاً از سوی مردم باید انجام بگیرد - و دولت شیوه‌های مختلفش را برنامه‌ریزی کند - لکن در آن جایی که مردم یا انگیزه‌ای ندارند یا توانایی سرمایه‌گذاری ندارند، دولت هم می‌تواند در این میدان وارد بشود؛ نه به‌عنوان رقابت با مردم، بلکه به‌عنوان جایگزین مردم؛ آنجایی که مردم نمی‌آیند، دولت وارد میدان بشود و سرمایه‌گذاری کند.
به هر حال سرمایه‌گذاری تولید یکی از مسائل لازم برای اقتصاد کشور و برطرف کردن مشکل معیشت مردم است. اصلاح معیشت مردم برنامه‌ریزی می‌خواهد لکن این برنامه‌ریزی بدون مقدّماتی از این قبیل امکان‌پذیر نیست. بایستی حتماً هم دولت و هم مردم با عزم و انگیزه‌ی فراوان، سرمایه‌گذاری برای تولید را جدّی بگیرند و دنبال کنند. کار دولت، فراهم کردن زمینه‌ها است، برداشتن موانع تولید است؛ کار مردم هم این است که سرمایه‌های خُرد و سرمایه‌های بزرگ خود را بتوانند در راه تولید به کار ببرند.»
یکی از نکات مهم این پیام عدم رقابت دولت با بخش خصوصی است که می‌تواند انگیزه مهمی را برای سرمایه‌گذاری در تولید ایجاد کند، هرچند دولت به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصادی همیشه تلاش داشته تسلط خود بر بازار سرمایه را حفظ کند اما همین رویه باعث بی‌انگیزگی سرمایه‌گذاران شده است.
البته به گفته کارشناسان نباید مخاطبان سخنان رهبری را تنها دولت دانست بلکه قوای دیگر مانند مجلس و دستگاه قضا نیز در جلب سرمایه تاثیر زیادی دارند که باید به آن توجه شود. در هرحال دولت چهاردهم در حالی روزهای نخستین سال ۱۴۰۴ را شروع کرده که تیم اقتصادی آن بدون وزیر اقتصاد است و همین می‌تواند هر سرمایه‌گذاری را برای حضور در اقتصاد بی‌آینده ایران سردرگم کند.
شعار امسال رهبری می‌تواند راهبرد مناسبی برای جلب سرمایه داخلی و خارجی باشد به شرط آنکه شرایط آن نیز مهیا شود وگرنه همچنان باید شاهد بی‌ثباتی در بازار و جیب مردم باشیم.
تاکید بر رشد تولید در سال‌های گذشته نتیجه موثری نداشت چراکه بخش خصوصی، از سیاست‌هایی مثل قیمت‌گذاری و مدیریت نادرست نقدینگی دل خوشی نداشت و این نارضایتی در شاخص‌های تولید خود را نشان داد.
امسال با تاکید بر افزایش سرمایه‌گذاری شروع شد که همان پیش‌نیاز رشد تولید است. برای تحقق این شعار رفع موانع تولید که در حد شعار باقی مانده، از ضروریات است.
بخش خصوصی می‌خواهد تصمیمات و مقررات یک‌شبه حذف شود، نقدینگی از بازارهای دارایی به سمت تولید هدایت شود و بانک‌ها برای تزریق منابع به تولید، مانع‌تراشی نکنند.
بخش خصوصی حمایت می‌خواهد، برق می‌خواهد، گاز می‌خواهد. بخش خصوصی نیاز به ایجاد انگیزه دارد تا سرمایه خود را در کشوری تحریمی با اقتصاد ریاضتی، صرف تولید کند.
این مقدمات در سایه اعتماد به‌وجود می‌آورد. به نظر می‌رسد دولت برای تحقق شعار سال، راه سختی در پیش دارد.
در همین راستا و در گفت‌وگو با مرتضی افقه استاد دانشگاه، احمد جان‌‌جان کارشناس اقتصاد و ایرج ندیمی نماینده ادوار مجلس به بررسی بیشتر این موضوع پرداختیم.
