همکاری برای نبرد با اسرائیل
محور مذاکرات رهبران گروه‌های مبارز فلسطینی در تهران
محور مذاکرات رهبران گروه‌های مبارز فلسطینی در تهران
روز گذشته در حالی تهران میزبان رهبران گروه‌های مبارز فلسطینی بود که دولت افراطی بنیامین نتانیاهو روند شهرک‌سازی در درون مرزهای فلسطینی مصوب ۱۹۴۸ سازمان ملل را افزایش داده است. در این چارچوب زیاد نخاله، دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین و هیئت همراه او در تهران با سیدابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان دیدار و گفت‌وگو کردند. در عین حال هیئتی از رهبران جنبش حماس به ریاست اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی به همراه شیخ صالح العاروی، معاون رئیس دفتر سیاسی، نزار عوض‌الله، خلیل الحیه، محمد نصر و خالد قدومی، وارد تهران شده و با علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورایعالی امنیت ملی و نماینده رهبری در این شورا دیدار و گفت‌وگو کردند. احتمال می‌رود ورود همزمان این دو هیئت به‌منظور مذاکره با یکدیگر و با حضور ایران باشد. در اخبار منتشرشده نیز اشاره شده است که نبرد اخیر پنج‌روزه موسوم به ثورالاحرار از موضوعات مورد بحث با مقامات ایرانی بوده است.
جنبش حماس که بخشی از جنبش جهانی اخوان‌المسلمین است روابط نزدیکی با دو کشور قطر و ترکیه دارد و جنبش جهاد اسلامی فلسطین گروهی نزدیک به ایران تلقی می‌شود. جنبش حماس در قیاس با جنبش جهاد اسلامی از قدرت و نفوذ بیشتری در میان مردم فلسطین برخوردار است. در نبرد اخیر پنج‌روزه موسوم به ثورالاحرار بین جنبش جهاد اسلامی فلسطین و رژیم صهیونیستی، جنبش حماس تلاش کرد وارد جنگ نشود و عملاً جهاد اسلامی در مقابل ارتش اسرائیل تنها ماند و به همین دلیل علاوه بر اینکه نتوانست قدرت‌نمایی چندانی مقابل اسرائیلی‌ها داشته باشد و جنگنده‌های ارتش اسرائیل در ۱۹ اردیبهشت‌ماه با اطلاعاتی دقیق، به منزل فرماندهان سرایا القدس، جنبش جهاد اسلامی فلسطین در نوار غزه حمله کردند و سه تن از فرماندهان ارشد سرایا القدس به همراه چند تن از اعضای خانواده‌شان را ترور کردند و در روز چهارم نبرد، فرمانده و مسئول عملیات سرایا القدس، شاخه نظامی جهاد اسلامی توسط ارتش اسرائیل به شهادت رسید. ترور فرماندهان جهاد اسلامی و عدم همراهی جنبش حماس در این نبرد موجب شد تا این نبرد بدون دستاورد خاصی برای جهاد اسلامی به پایان برسد. این در حالی بود که اسماعیل رضوان یکی از
رهبران جنبش حماس تأکید کرد که اتاق مشترک عملیات گروه‌های مقاومت فلسطین نبرد علیه رژیم صهیونیستی را رهبری می‌کند و حماس هرگز جهاد اسلامی را در مواجهه با رژیم اشغالگر تنها نخواهد گذاشت.
این در حالی است که در نبرد ۱۱روزه سال ۲۰۲۱ موسوم به سیف‌القدس پس از کشته شدن تعدادی از متخصصان یگان موشکی کتائب‌القسام، وابسته به جهاد اسلامی توسط ارتش اسرائیل، حماس نیز در پاسخ به این حمله، محل استقرار کارکنان شرکت تسلیحاتی رافائل را هدف حمله قرار داد و این حملات موجب توقف روند ترور فرماندهان جهاد اسلامی شد. اکنون به نظر می‌رسد محور اصلی گفت‌وگوی گروه‌های مبارز فلسطینی در تهران نحوه همکاری آنها در مقابله با رژیم صهیونیستی است. دیدارهای گروه‌های مبارز با مقامات ایرانی نیز معنادار بود و درحالی‌که رهبران حماس تنها با دبیر شورایعالی امنیت ملی دیدار کردند، رهبران جهاد اسلامی در سطحی بالاتر به دیدار رئیس‌جمهور و رئیس شورایعالی امنیت ملی رفتند. در عین حال موضوعات دیگر چون شهرک‌سازی‌های اسرائیل در سرزمین‌های فلسطینی و توافق احتمالی قریب‌الوقوع ایران و آمریکا بر سر پرونده هسته‌ای و بازسازی روابط ایران با جهان عرب، می‌تواند از محورهای گفت‌وگو یا عوامل مؤثر بر وضعیت منطقه باشد. سخنان علی‌اکبر احمدیان دبیر شورایعالی امنیت ملی در دیدار با رهبران حماس نیز با اشاره به تحولات جاری در سرزمین‌های اشغالی بود و تصریح کرد:
«کارآمدترین راهبرد برای پایان دادن به بیش از ۷۵ سال اشغال فلسطین، مقاومت است. امروز تمام جهان اسلام از دستاوردهای مقاومت بهره‌مند هستند. ورود مقاومت در نبرد سیف‌القدس نقطه‌ی عطفی در این زمینه بود که دستاوردهای راهبردی برای مقاومت به همراه داشت. اصلی‌ترین مسئله جهان اسلام، فلسطین است و تقویت وحدت میان مسلمانان به‌ویژه بازیگران منطقه‌ای مقاومت، بیشترین آسیب را به دشمن صهیونیستی و حامیانش وارد خواهد کرد. مقاومت فلسطین که زمانی برای دفاع از خود در غزه می‌جنگید، به مرحله‌ای از آمادگی رسیده که اکنون حضور خود را در کرانه باختری مستحکم می‌کند.» اشاره احمدیان به تجربه موفق نبرد ۱۱روزه سیف‌القدس در سال ۲۰۲۱ بیانگر تمایل ایران برای تکرار همکاری‌های مشترک بین گروه‌های فلسطینی است. در این دیدار «اسماعیل هنیه»، رئیس دفتر سیاسی حماس نیز با قدردانی و تجلیل از نقش ممتاز و مؤثر جمهوری اسلامی در تقویت وحدت و همکاری در جهان اسلام و گروه‌های مقاومت فلسطینی، گزارشی از تحولات سیاسی و میدانی فلسطین اشغالی و برنامه‌های مقاومت برای حفظ و تقویت ابتکار عمل در برابر رژیم صهیونیستی ارائه کرد.
روز گذشته برخی خبرگزاری‌های داخلی نیز همزمان با این سفرها به تهران به نقل از القدس‌العربی از مخالفت «نبیل ابوردینه»، سخنگوی تشکیلات خودگردان فلسطین با آنچه «معامله تصویب توافق هسته‌ای با ایران در ازای اجازه دادن به اسرائیل برای تشدید فعالیت‌های ساخت شهرک در سرزمین‌های فلسطین» خبر دادند در خبر القدس‌العربی اشاره‌ای به این موضوع و توافق هسته‌ای ایران و آمریکا نشده بود و برخلاف این خبر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در بازدید از یک تأسیسات صنایع هوایی این رژیم، با اشاره به برخی ادعاهای مطرح‌شده مبنی بر موافقت اسرائیل با توافق موقت ایران و آمریکا بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران و لغو برخی تحریم‌ها، گفت که اسرائیل برای «دوستان آمریکایی» روشن ساخته است که هرگونه توافق هسته‌ای با ایران، از جمله آنها که گستره‌شان محدود و موقتی باشند، برای اسرائیل «غیرقابل قبول» است.
محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی نیز اخیراً به چین سفر کرده است. او در گفت‌وگو با تلویزیون«سی‌جی‌تی‌ان» این کشور تاکید کرد: «آشتی دادن تهران و ریاض توسط چین کاری بود که بسیاری از کشورها از انجام آن عاجز بودند. اختلافات ایران و عربستان بسیار قدیمی است، اما چون پکن حسن‌نیت داشت و تنها به‌دنبال منافع این دو کشور است، توانست میان ایران و عربستان معجزه کند.» استقبال محمود عباس از بهبود روابط ایران و عربستان درحالی‌که این تشکیلات در میان گروه‌های فلسطینی کمترین ارتباط با ایران را دارد، شایان توجه و مهم است. محمود عباس در این سفر از هرگونه میانجیگری کشور چین میان فلسطینی‌ها و صهیونیست‌ها استقبال کرد و گفت که آمریکا مسئول مانع‌تراشی‌ها بر سر راه طرح راهکار دودولتی است. این موضوعِ محمود عباس و نقش جدید چین در منطقه که از همراهی ایران و عربستان نیز برخوردار است ممکن است به نزدیکی تشکیلات خودگران به ایران کمک کند.
هزینه اسرائیل برای تشکیل گروه‌های موازی در فلسطین
مهدی زاکریان، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل اسرائیل درباره رویداد اخیر به هم‌میهن گفت: «معمولا شکاف بین گروه‌های فلسطینی فراوان است. اینگونه نیست که در کنار هم باشند. این تفاوت و شکاف نیز ابتدا از سوی اسرائیل از زمانی که فتح تشکیل شد و سازمان آزادی‌بخش فلسطین فعالیت خود را شروع کرد، اسرائیل هزینه فراوانی کرد تا به‌صورت موازی گروه‌های دیگر را هم فعال کند؛ حداقل به صورت غیرمستقیم...» و با اشاره به اینکه شکل‌گیری این گروه‌های مختلف به تقویت اسرائیل منجر شد نه تضعیف آن، افزود: «وقتی احزاب در بستر سیاسی فعالیت دارند متفاوت می‌شود، ولی وقتی در بستر گروه‌های جهادی فعالیت می‌کنند در نهایت اختلاف مشاهده می‌شود و آن را ابتدا در مسئله کرانه باختری می‌بینید و بعد از آن در مسائل دیگری مانند مسائل مربوط به منطقه، ایدئولوژیک و امروز هم مسائل مربوط به مقاومت در جنین و... خود را نشان می‌دهد. بنابراین این موضوع وجود داشته و ادامه خواهد داشت.»
مهدی زاکریان در پاسخ به این سوال که نزدیکی حماس به اخوان‌المسلمین و جهاد اسلامی به ایران را چطور تحلیل می‌کنید؟ گفت: «نوع نزدیک شدن تمام جریان‌های جهادی و آزادی‌بخش در فلسطین به ایران، ایدئولوژیک نیست، بیشتر نزدیکی منفعت‌طلبانه است. یعنی برای دستیابی به منابع مالی و حمایت سیاسی به ایران نزدیک می‌شوند. اما اینکه از نظر ایدئولوژیک با آرمان‌ها مردم ایران و فرهنگ تشیع نزدیکی و قرابت وجود ندارد. البته به‌رغم این تفاوت ایدئولوژیک و فرهنگی، مردم ایران بر پایه اصول اخلاقی تشیع و سایرین بر پایه اخلاق و خلق و خوی آزادمنشانه ایرانی همواره اشغال سرزمین‌های اشغالی را محکوم می‌کردند و با مردم فلسطین همدلی داشتند و حتی از قبل انقلاب در فوتبال بین ایران و اسرائیل، تماشاگران علیه اسرائیل شعار می‌دادند. نوع نگاه آنها فرصت‌طلبانه و نوع نگاه ایرانیان انسانی است.»
این تحلیل‌گر مسائل اسرائیل بیان کرد: «از جریان یاسر عرفات که ابوناظم به‌جای ابوعمار در آن فعالیت می‌کند تا جریان ابوهنیه و بقیه گروه‌هایی که هستند در یک قالب می‌بینیم. اگر رهبری کشوری به نام فلسطین تثبیت شود، هیچ‌کدام از این جناح‌ها در رای‌گیری‌ها به نفع ایران رای نخواهند داد. اگر خیلی با ایران همراهی کنند در مسائلی که دوسوم کشورها به ما رای می‌دهند، آنها هم ممکن است کنار ما باشند. اما در مسائل اختلاف‌انگیز منطقه فرقی میان حماس و بقیه نیست.»
