جای خالی ریشه‌ها
بررسی بیانیه 227 نماینده مجلس درباره اعتراضات
بررسی بیانیه 227 نماینده مجلس درباره اعتراضات
دو ماه از آغاز ناآرامی‌ها و اعتراضات در خیابان‌ها می‌گذرد، درگیری‌ها هر چند به سیاه بودن روزهای ابتدایی اعتراضات نیست، اما اینکه از وضعیت سفید در کشور سخن بگوییم هم خوش‌بینی است؛ اوضاع این روزها را می‌شود با رنگ خاکستری توصیف کرد؛ فضایی که هر لحظه امکان تغییر رنگ به سیاه و سفید را دارد. در همین روزهای خاکستری‌فام 227 نماینده مجلس بیانیه‌ای را امضا و در صحن علنی مجلس قرائت کردند؛ که نقد و اعتراض بسیاری از داخل و خارج مجلس به همراه داشت. در این بیانیه نمایندگان به‌زعم خود خواستند تحلیلی از اوضاع ارائه دهند و از علت‌ها و معترضان سخن بگویند. این بیانیه 227 امضایی معترضان را دسته‌بندی کرده و در نهایت درخواست شده است که با محاربین و تحریک‌کنندگان سیاسی جوانان برخورد عبرت‌آموز صورت بگیرد. البته مجلس در جوابیه‌ای که در واکنش به گزارش روز 23 آبان روزنامه شرق داشت، روی این نکته تاکید کرده است که «منظور نماینده‌ها از امضای این بیانیه درخواست حکم اعدام برای معترضان نبوده است، بلکه منظور اجرای حکم قصاص کسانی است که «دست‌شان به خون دیگران آغشته شده و همچون داعش با سلاخی مردم، آنها را به قتل رسانده و از این اقدام خود تصویر گرفته و با افتخار آن را منتشر کرده‌اند.» اما در کنار این موارد گفته شده، بیانیه 227 نماینده مجلس یازدهم که دو ماه پس از آغاز اعتراضات امضا شد و طبعا باید شامل مواردی کارشناسی‌شده و دقیق باشد، حاوی نکات دیگری است که جای بررسی دارد و نیازمند رفع ابهام و توضیح و تبیین است.
بیانیه مجلس چه می‌گوید؟
در متن بیانیه قرائت‌شده که البته هنوز اسامی 227 نماینده امضاکننده آن منتشر نشده و مشخص نیست چه افرادی آن را امضا کرده‌اند، پس از برشمردن خباثت‌های آمریکا و دشمنان جمهوری اسلامی طی 40سال اخیر و تلاش‌هایی که آنها در مسیر سنگ‌اندازی در مقابل مسیر پیشرفت ایران انجام داده‌اند، در چهار محور موضوعاتی بیان شده که براساس متن بیانیه این محورها عبارتند از:
دلیل اعتراضات
در پایان اولین پاراگراف از بیانیه مدنظر درباره علت این اعتراضات فقط یک موضوع عنوان شده است و به نظر امضاکنندگان، این اعتراضات تنها یک ریشه داشته که البته این ریشه هم خارجی و تلاش دشمنان بوده است؛ گویا این اعتراضات هیچ زمینه‌ای در سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی اعمال شده در کشور نداشته است. براساس نظر امضاکنندگان، به این علت که «شکست‌های پی‌در‌پی نصیب آمریکا و سایر دشمنان ایران شده است» دلیل این اعتراضات به این صورت است: «این شکست‌ها در برابر پیروزی‌های ملت بزرگ ایران، دشمنان را عصبانی کرده است و در واقع اغتشاشات اخیر تلاش انفعالی و واکنش، اما حقیرانه در برابر عظمت و پیروزی‌های گسترده ملت بزرگ ایران اسلامی است».
دسته‌بندی معترضان
پس از اینکه ریشه اعتراضات «تلاش در برابر پیروزی‌های گسترده ملت بزرگ ایران اسلامی» عنوان شد، پای آمریکا و دشمنان به‌میان آمده و آنها را صحنه‌گردانان این اعتراضات معرفی کرده و نوشته‌اند: «آمریکا و سایر دشمنان به‌صورت علنی وارد میدان شده و تحریک و سازمان‌دهی، تجهیز مالی و تسلیحاتی به سلاح‌های گرم و سرد و فرماندهی آشوب‌ها را برعهده گرفته‌اند.»
اما پس از اینکه به نقش آمریکا و دشمنان اشاره شد، معترضان دسته‌بندی شده و آنها را به دو گروه تقسیم کرده‌اند که در این تقسیم‌بندی هم اشاره‌ای به شعارهای مطرح‌شده در اعتراضات و ریشه‌های اجتماعی و اقتصادی آنها نشده، گویا از نظر امضاکنندگان اصولا معترضان یا «تحریک شده و تحت تاثیر هیجانات» هستند یا «اراذل و اوباش» هستند که برای برهم زدن نظم و امنیت به خیابان‌ها آمده‌اند و هیچ معترضی به غیر از این دو گروه وجود ندارد. در دومین پاراگراف از بیانیه آمده است: «با قطع‌نظر از برخی جوان‌ها که تحت تاثیر تبلیغات هیجانی شده‌اند، برخی از اراذل و اوباش را به جان این مردم و نیرو‌های حافظ امنیت انداختند که منجر به سلب امنیت و شهادت ده‌ها تن از مردم عزیز ایران اسلامی شده است.»
درخواست اجرای حکم محاربه
با دسته‌بندی معترضان به این دو گروه، بیانیه 227 نماینده امضاکننده خواستار برخورد عبرت‌آموز و قصاص متعرضان به جان و اموال مردم شده‌اند و البته در این قسمت اشاره نشده که آیا این درخواست شامل تمام متعرضان به جان و اموال مردم خواهد بود و با توجه به حجم بالای فیلم‌های منتشرشده در فضای مجازی، آیا در این مسیر قرار است جداسازی صورت بگیرد یا اینکه برخوردها با تمام متعرضان به جان و اموال مردم یکسان است و هیچ مصونیتی شامل حال فرد یا گروهی نخواهد شد؟ در این بند از بیانیه آمده است:«از تمامی مسئولان کشور از جمله قوه قضائیه می‌خواهیم که هرچه سریع‌تر با محاربین که مانند داعش با سلاح‌های سرد و گرم به جان و مال مردم تعرض کرده‌اند برخورد عبرت‌آموز کرده و حکم الهی را نسبت به محاربین در هر لباس و صنف و دستور حیات‌بخش قصاص را اجرا کنند».
معاونت در جرم برای تحریک‌کنندگان
سپس و بعد از اینکه درخواست شده است حکم قصاص برای متعرضان به جان و اموال مردم اجرا شود، در چهارمین بند از این بیانیه به تحریک‌کنندگان اشاره شده و پیشنهاد شده است قوه قضائیه برای آنها «معاونت در جرم» قرار دهد که البته این بند نیز دارای ابهام بوده و مشخص نیست با توجه به اینکه از «متعرضان به جان و اموال مردم» سخن گفته شده، «تحریک‌کنندگان» چه افرادی هستند و مصداق تحریک را برای چه افرادی می‌توان به کار برد. در این بخش از بیانیه که به عبارت دیگر بخش پایانی از درخواست‌های 227نماینده مجلس یازدهم از قوه قضائیه است، آمده: «از قوه قضائیه می‌خواهیم ضمن برخورد قاطع با مباشرین این جنایت‌ها با همه کسانی که معاونت در جرم کرده و سبب تحریک آشوبگران شده‌اند، مانند برخی سیاسیون برخورد متناسب را انجام دهند».
بیانیه اصلی، جعلی و واکنش ها
پس از انتشار این بیانیه، دو اتفاق قابل تامل افتاد؛ اول اینکه متنی از بیانیه در برخی رسانه‌ها منتشر شد که از سوی نمایندگان خطاب به رئیس قوه قضائیه بود، که پس از آن، خانه ملت، خبرگزاری مجلس و تسنیم آن را جعلی اعلام کردند و این شایعه ایجاد شد که پایداریچی‌های مجلس پشت ماجرا بوده‌اند و اولین دلیل جعلی بودن آن، آمدن اسامی برخی نمایندگان پیشین مجلس و تاریخ تنظیم‌اش قبل از قرائت در مجلس بود. اتفاق بعدی که بالاخره با انتشار مکتوب بیانیه شفاهی نمایندگان به میان آمد؛ بحث بر سر خواسته نمایندگان و متن آن بود؛ که حتی در بهارستان هم دودستگی ایجاد کرد. برخی از آن دفاع و به آن افتخار کردند و برخی آن را مایه شرمساری دانستند.
به بیانیه ۲۲۷ نماینده افتخار می‌کنیم
افرادی مانند مالک شریعتی‌نیاسر، نماینده مردم تهران در مجلس در تذکر شفاهی در این زمینه گفت: «یک بیانیه با امضای ۲۲۷ نفر از نمایندگان از تریبون مجلس قرائت شد که قابل دفاع است. در این بیانیه ما خواستار برخورد با افرادی که ناامنی ایجاد کرده، قتل انجام داده‌اند و امثال شهید علی‌وردی را به شهادت رساندند، شده‌ایم. این بیانیه قابل دفاع بوده و به آن نیز افتخار می‌کنیم. اما چون این بیانیه اثرگذار بود، عده‌ای نامه‌ای جعلی درست کردند و آن را به مجلس شورای اسلامی نسبت دادند که در آن نامه آمده که مجلس خواستار برخورد با معترضان و مردم عادی شده که این دروغ است. اگر آن بیانیه اثرگذار نبود، این افراد به سراغ جعل نامه نمی‌رفتند.»
ما بر قصاص قاتلان تاکید کردیم
علاوه بر شریعتی، سیدنظام موسوی سخنگوی هیئت رئیسه مجلس توضیح داد که «نمایندگان بر قصاص قاتلانی که خون مردم را ریخته‌اند، تاکید می‌کنند؛ در بیانیه نمایندگان بین اغتشاش و اعتراض تفکیک قائل شده و اساسا هیچ اشاره‌ای به کسانی که معترض هستند، اما دست به خشونت یا خون‌ریزی نزده‌اند، نشده است. تاکید شده با محاربین که مانند داعش با سلاح به جان و مال مردم تعرض کرده‌اند، برخورد قاطع شود.» او هم تاکید کرد که «در این بیانیه اشاره‌ای به حکم اعدام نشده بلکه بر «قصاص» محاربین که جان مردم را گرفته‌اند تاکید شده است. قصاص هم درباره کسانی اجرا می‌شود که جان دیگران را گرفته باشند. اینکه کسانی به بهانه اعتراض، با سلاح به جان مردم بیفتند و آنها را سلاخی کنند، به‌هیچ‌عنوان پذیرفته‌شده نیست و هیچ مماشاتی در قبال این جنایت‌ها قابل‌قبول نیست و باید قاطعانه با این جانی‌ها برخورد شود.»
درخواست شفاف‌سازی
در این راستا کمال حسین‌پور، نماینده پیرانشهر و سردشت، در تذکری به هیئت‌رئیسه مجلس گفت: «در روزهای اخیر نامه‌ای جعلی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی با امضای ۲۲۷ نماینده منتشر شده که ماهیت آن از اساس جعلی، دست‌کاری شده و دروغ است و این نامه جعلی بازار شایعه‌پراکنی از سوی رسانه‌های معاند را بر ضدمجلس و نمایندگان داغ کرد و جریان‌سازی شدیدی را علیه مجلس به راه انداخت. انتظار می‌رود هیئت‌رئیسه مجلس برای حفظ جایگاه مجلس در اسرع‌وقت این نامه جعلی را تکذیب کند». وی افزود: «همچنین در راستای شفاف‌سازی که مجلس تاکنون مدعی و پرچم‌دار آن بوده، از هیئت‌رئیسه تقاضا داریم متن اصلی بیانیه را به همراه اسامی نمایندگان امضاکننده جهت تنویر افکار عمومی در اختیار رسانه‌ها قرار دهد؛ کاری که باید از همان اول برای جلوگیری از شایعه‌پراکنی و تخریب مجلس و نمایندگان انجام می‌شد.» پس از این دفاعیات، غنی نظری نماینده خلخال نیز گفت: «در روزهای اخیر نامه‌ای با ۲۲۷ امضا در فضای مجازی منتشر شده که بستری را برای تخریب مجلس فراهم کرده است؛ البته بنده چیزی در این خصوص امضا نکردم اما اجازه نمی‌دهیم عده‌ای در مجلس شومن‌بازی درآورده و القا کنند که مجلس ضدمردمی است. مجلس کاملا مردمی بوده و اعتراضات را به جد گوش می‌دهد، اما هیچ تعارفی با کسانی ندارد که خط قرمزهای نظام را رعایت نمی‌کنند. برخی افراد در گوشه و کنار دنبال این بوده که کلاهی برای خود بدوزند اما مجلس چنین اجازه‌ای را نمی‌دهد.»
بیانیه ضدمردمی
از طرف دیگر جلال محمودزاده نماینده مهاباد در ابتدا اظهار کرد: «۲۲۷ نماینده در یک بیانیه از قوه قضائیه تقاضای برخورد با معترضان را کردند که مجلس برخلاف قانون شفافیت آرا، لیست امضاکنندگان این بیانیه را منتشر نمی‌کند؛ همین امر باعث شده لیست جعلی از نمایندگان در شبکه‌های اجتماعی پخش شود.»
او سپس با اعلام برائت از امضای این بیانیه گفت: «این بیانیه ضدمردمی را ندیده‌ام و امضا نکرده‌ام. از هیئت رئیسه مجلس درخواست دارم لیست واقعی نمایندگان امضاکننده را رسماً به مردم اعلام کند.» البته پس از آنکه فضای مجازی و حقیقی به این بیانیه نمایندگان واکنش نشان دادند و انتقادها بر آن گسیل شد؛ عده‌ای دیگر از نمایندگان با انتشار مطالب و حتی ویدئو یا در قالب مصاحبه با رسانه‌های مختلف اعلام داشته که این بیانیه را امضا نکرده‌اند؛ از جمله این افراد می‌توان به جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی، مسعود پزشکیان و ذبیح‌الله اعظمی اشاره کرد. در پی‌گیری‌هایی که هم‌میهن انجام داد، اغلب نمایندگان بنا بر جو ایجادشده حاضر به بیان اینکه امضاکننده این بیانیه بوده‌اند یا خیر، نشدند. به هر حال حتی اگر واقعا نمایندگان مجلس خواهان قصاص بودند و موضوع محاربه مطرح نبود؛ در نهایت قصاص، حق ولی دم است. اگرچه کسی منکر حق خانواده کشته‌شدگان نیست، اما رفتار رحمانی و تلاش برای مصالحه شاید در همین برهه زمانی هم آبی بر آتش باشد.
نگاه نماینده / 1
رحمت‌الله فیروزی نماینده نطنز:
نظام باید حرف مخالف را بشنود
نماینده نطنز در مجلس یازدهم یکی از افرادی است که نمی‌گوید زیر بیانیه 227 نماینده را امضا کرده یا خیر. رحمت‌الله فیروزی در گفت‌وگو با هم‌میهن با بیان اینکه «نظام باید حرف مخالفان را بشنود» گفت: «اینکه چه افرادی زیر بیانیه را امضا کردند؛ مهم نیست بلکه مهم این است که بیانیه مورد نظر در مقابل خرابکاری‌ها بوده و اصولا کاری با اعتراضات نداشته است.»
بیانیه 227 نماینده مجلس منتشر شده است، آیا شما این بیانیه را امضا کرده‌اید و محتوای مطرح‌شده در آن را به صورت کامل قبول دارید؟
درباره این بیانیه دو موضوع مطرح است؛ یک بیانیه جعلی منتشر شد که واقعی نبود اما بیانیه اصلی که قرائت شد، محکوم کردن اغتشاشات و خرابکاری‌ها بوده و اشاره به موضوع اعتراضات نشده است. اما یک عده‌ای آمدند بیانیه را جعل کردند. فلذا این ماجرا اینقدر مهم نیست که چه کسی امضا کرده و چه کسی امضا نکرده است که تا این حد به آن پرداخته شود.
اصولا تکلیف اعتراض در این میان چه می‌شود؟ آیا امکان اعتراض مورد توجه قرار گرفته است؟
اصل قضیه این است که اگر قرار است اعتراضی صورت بگیرد، در چارچوب باشد و باید منطقی و معقول باشد و نظام هم باید حرف مخالفان را بشنود، اما اینکه عده‌ای بخواهند آتش زدن آمبولانس و مغازه مردم را انجام دهند، هیچ آدم عاقل و جریان سیاسی این را نمی‌پذیرد، موضوع اعتراض با اغتشاش تفاوت دارد.
آیا در این بیانیه به مسائل اقتصادی و اجتماعی توجه شده و ریشه‌هایی غیر از دخالت بیگانگان مورد نظر قرار گرفته؟
اینکه همه چیز به خارج نسبت داده شود، قبول ندارم، البته نقش آنها فعال است و نقش داشتن آنها قطعی است اما ما باید در داخل به مشکلات مردم مثل معیشت، گرانی و تورم توجه داشته باشیم، بخشی هم شاید نارضایتی باشد، اما نباید نقش بیگانگان را منکر شد چون همه هیاهوی تبلیغاتی آنها و دستگیری تعدادی عوامل نشان می‌دهد که آنها در لیدری و نقش آشوب‌کشی تاثیر داشته‌اند.
نگاه نماینده / 2
حسین جلالی نماینده رفسنجان:
معترضان مشکل معیشت ندارند
نماینده رفسنجان در مجلس یازدهم که از امضاکنندگان بیانیه 227 نماینده مجلس است، در گفت‌وگویی که با هم‌میهن انجام داده با تایید اینکه بیانیه را امضا کرده می‌گوید:«منکر وجود مشکلات اقتصادی در کشور نمی‌شوم اما در این اعتراضات مردم وجود نداشته‌اند و از شعارهای مطرح‌شده مشخص بوده که مسائل اقتصادی و اجتماعی در میان نیست.»
بیانیه 227 نماینده مجلس منتشر شده، اما اسامی امضاکنندگان اعلام نشده است؛ شما آیا این بیانیه را امضا کرده‌اید؟
بیانیه اول که منتشر شد اصلی نبود و در این کار خیلی جعل صورت گرفته است، اما بیانیه‌ای که من امضا کردم بیانیه اصلی بود و در آن بیانیه اصلی که امضا شده است، سخنی از اعدام به میان نیامده بود.
در بیانیه عنوان شده که اعتراضات تلاش و واکنش در برابر عظمت و پیروزی‌های ملت ایران بوده است؛ آیا این اعتراضات دلایل دیگری از جمله دلایل اقتصادی و اجتماعی نداشته است؟
شما در اعتراضات می‌توانید از روی شعارها و اهداف بفهمید موضوع چیست. در این اعتراضات هدف مردم، معیشت و اقتصاد نیست. کسی که می‌گوید من سلف غذا مختلط می‌خواهم، مشخص است مشکل معیشتی ندارد، اگر کسی آمد و صدای خارج شد و صدای داخل نبود و 65درصد اخبار دروغی که اینترنشنال اعلام می‌کند را تکرار می‌کند، اینکه درست نیست. در همین چند وقت چقدر کشته اعلام کرده‌اند که اصلا وجود خارجی ندارد و زنده هستند. پس معلوم می‌شود در این اعتراضات مردم حضور ندارند.
در بخشی از این بیانیه آمده است معترضان یا اراذل و اوباش بودند یا جوان‌هایی که تحت تاثیر شبکه‌های بیگانه قرار گرفته‌اند.
اعتراض خلاصه مطلب دارد؛ در اعتراض قمه و شمشیر و پنجه بوکس وجود ندارد. در اعتراض آمبولانس و ماشین آتش‌نشانی نمی‌سوزانند؛ در اعتراض که بانک و اموال مردم را نمی‌سوزانند و به مغازه مردم حمله نمی‌کنند. من نمی‌گویم مشکلات وجود ندارد یا تورم و گرانی نیست، اینها وجود دارد و مردم از این وضعیت راضی نیستند، اما مردم حاضر نیستند با این جماعت همراهی کنند.
موضوع محاربه‌ای که در بیانیه آمده چگونه است؟
این بیانیه گفته اغتشاش‌‌گرانی که خون‌ریزی می‌کنند، آدم می‌کشند و خشونت به جای گفت‌وگو پیشه کرده‌اند و افرادی که قتل نفس کرده‌اند و بیش از 40نفر از فرزندان مرز و بوم را به شهادت رسانده‌اند؛ اینها باید طبق دستور اسلام مجازات شوند.
