شـب خشـم در چیـن

رکوردزنی کرونا و ادامه قرنطینه دولتی معترضان را به خیابان کشاند

شنبه‌شب، اعتراضاتی در شهرها و پردیس‌های دانشگاهی در سراسر چین گسترش یافت که منعکس‌کننده خشم فزاینده مردم نسبت به کنترل‌های شدید کووید بود. جمعیتی از مردم در شانگهای، خشم خود را متوجه حزب کمونیست و رهبر ارشد آن، شی‌جین‌پینگ کرده‌اند.
به گزارش نیویورک‌تایمز، این اعتراضات به‌دنبال طغیان و خشم روز جمعه مردم در فضای مجازی و خیابان‌های شهر ارومچی پایتخت منطقه‌ای سین‌کیانگ در غرب چین آغاز شد؛ جایی که در آن دست‌کم 10 نفر در آتش‌سوزی آپارتمانی در روز پنجشنبه جان‌شان را از دست دادند و 9 نفر هم زخمی شدند. بسیاری از مردم چین می‌گویند که محدودیت‌های کووید که دولت، اِعمال کرده، مانع از فرار قربانیان این حادثه آتش‌سوزی از خانه‌هایشان شده است. ادعایی که دولت، آن را رد کرده است. این تراژدی، منجر به درخواست گسترده مردمی برای کاهش مقررات سفت‌وسخت چین برای قرنطینه شهرها و محدودیت‌های حرکتی‌شده که در سه سال گذشته در جریان بوده است. در این مدت، بسیاری از مردم چین، این کنترل‌ها و محدودیت‌ها را به‌عنوان بهایی برای اجتناب از مرگ‌ومیر گسترده‌ای که ایالات متحده آمریکا، هند و سایر کشورها متحمل شدند، پذیرفته بودند. با این حال اما امسال با وجود اینکه سایر کشورهای جهان، جمعیت را با واکسن تقویت کرده‌اند و به شرایط عادی بازگشته‌اند، صبر و تحمل مردم چین کاهش یافته است و آنها پس از تحمل سه سال قوانین سخت‌گیرانه «کووید صفر»، خسته شده‌اند. افزایش نارضایتی ممکن است تلاش‌های شی‌جین‌پینگ را برای برقراری این قوانین، تحت تاثیر قرار دهد. جیمز یو، یکی از ساکنان شانگهای، در مصاحبه‌ای گفته است: «تظاهرات در سراسر کشور مانند جرقه‌ای بود که آتش را در یک دشت روشن کرد.» این همان اصطلاحی است که مائوتسه‌تونگ برای توصیف انقلاب، از آن استفاده کرده بود. جیمز یو در ادامه گفت: «خیلی دوست دارم که همه حرف‌شان را بلند و واضح بیان کنند. احساس قدرت می‌کنی.»
به نظر می‌رسد بزرگترین اعتراض، مربوط به روز شنبه در شانگهای بوده است که در آن صدها نفر که بیشترشان بیست تا سی ساله بودند، در تقاطع جاده ارومچی که به نام شهر در سین‌کیانگ نامگذاری شده، تجمع کردند تا با شمع و دست‌نوشته‌هایشان، برای جان‌باختگان عزاداری کنند. بسیاری از افراد در آنجا و مناطق دیگر، با در دست داشتن برگه‌های کاغذی سفید جلوی سر و صورت خود، اعتراض خود را از قوانین بیان کردند. سفید، رنگ مراسم تشییع جنازه در چین است.
تصاویر ویدئویی نشان می‌دهد، درحالی‌که صفوفی از افسران پلیس، جمعیت را تماشا می‌کنند، مردم شعارهایی برای کاهش قوانین کنترل کووید سر می‌دهند. تعداد مردم رو به افزایش می‌رود و شعارهایشان بلندتر می‌شود. برخی از آنها از الفاظ ناپسند استفاده می‌کردند تا قوانین را محکوم کنند. فریادهای آنها جنبه سیاسی جسورانه‌ای پیدا کرده است.
برخی از معترضان شعار می‌دادند: «ما آزادی می‌خواهیم.»
برخی نیز خشم خود را متوجه شی‌جین‌پینگ کردند؛ اقدامی نادر از اعتراض سیاسی که احتمالا مقامات حزب کمونیست را نگران کرده و منجر به سانسور شدیدتر و شدت عمل بیشتر پلیس می‌شود. مردی از میان جمعیت بارها فریاد زد: «شی‌جین‌پینگ!» بقیه در پاسخ می‌گفتند: «استعفا بده!»
بسیاری از معترضان با استفاده از تلفن‌های همراه خود، از عزاداری‌ها و اعتراضات جمعی‌شان فیلم‌برداری می‌کردند که باوجود سانسور خبر این اعتراض‌ها در رسانه‌های حکومتی، خبر آن می‌تواند منتشر شود و دیگران را هم تشویق به اعتراض کند. به گفته اِوا راملو، روزنامه‌نگاری هلندی که در آنجا حضور داشت و خبرها را در توئیتر منتشر می‌کرد، با حضور نیروهای بیشتری از پلیس و متفرق کردن معترضان، اعتراض‌ها پراکنده شد. ماه گذشته، شی‌جی‌پینگ برای سومین دوره به عنوان دبیرکل حزب کمونیست انتخاب شد و موقعیت خود را به‌عنوان قدرتمندترین رهبر چین در دهه‌های اخیر تثبیت کرد. او همچنین ترکیب جدیدی از افراد و مقامات وفادار را دور خود جمع کرده تا خیالش بابت جایگاه سیاسی خود، راحت باشد.
با این حال «شبِ خشم عمومی» مردم چین نشان می‌دهد که چگونه سیاست‌های سختگیرانه رهبر این کشور که در ابتدا به عنوان موفقیتی برای چین اعلام می‌شد، به معضلی برای او تبدیل شده است. قوانینی که رهبران چین وضع کرده‌اند، به رستوران‌ها، مغازه‌ها و سایر مشاغل کوچک آسیب رسانده و رکود اقتصادی چین را بدتر کرده است. در این ماه، هزاران کارگر کارخانه خشمگین از اقدامات بی‌برنامه قرنطینه و تاخیر در پرداخت پاداشِ وعده‌داده‌شده، با از بین بردن موانع در جلوی کارخانه بزرگی در مرکز چین که گوشی‌های آیفون تولید می‌کند، با پلیس ضدشورش درگیر شدند.

یا مرگ یا آزادی

مقامات چین همچنان نگرانند که گسترش کنترل‌نشده ویروس کرونا، حتی در شکل‌های کمتر خطرناک آن، منجر به مرگ‌ومیر بالا در چین شود. واکسن کوویدی که در داخل چین تولید شده است، به‌طور کلی نسبت به برخی از واکسن‌های تولیدشده در خارج از چین، کمتر موثر است؛ با این حال، پکن واکسن‌های mRNA خارجی را برای استفاده داخلی تایید نکرده است. همچنین بسیاری از افراد مسن چینی در مقابل واکسیناسیون یا تزریقات بوستر (دُز تقویتی) مقاومت کرده‌اند. برخی از آنها به خاطر احتیاط نسبت به عوارض جانبی و باور کردن شایعات بی‌اساس در مورد خطرات واکسیناسیون یا به این دلیل که خود را در معرض ویروس در امان می‌بینند، از زدن واکسن، خودداری کرده‌اند. روز جمعه، 25 نوامبر، تعداد مبتلایان جدید در چین به رقم 35 هزار نفر در یک‌روز رسید. روز یکشنبه، روزنامه «خلق» - روزنامه اصلی حزب کمونیست چین- خواستار پایبندی به سیاست‌های شی‌جی‌پینگ شد. سرمقاله این روزنامه در صفحه اول نوشته است، با توجه به مرگ‌ومیرها و بستری‌های بیمارستانی ناشی از کووید، «مردم چین کمترین تاثیر را از همه‌گیری کرونا داشته‌اند». در ادامه آن نوشته شده که مقامات و مردم باید «قاطعانه بر سستی و درماندگی جنگ غلبه کنند.»
در این ماه، دولت چین تدابیری را به‌منظور کاهش محدودیت‌هایی که سفر و تجارت را با مشکل مواجه کرده است، صادر کرد. با این حال مقامات محلی همچنان تحت فشار شدید قرار دارند تا تعداد مبتلایان را نزدیک به صفر نگه دارند که منجر به این می‌شود که در اجرای قوانین، مشکلاتی ایجاد شود. عدم اطمینان مردم در مورد اینکه جنگ چین در مقابل کووید به کجا منتهی می‌شود و چه زمانی ممکن است پایان یابد، به ناامیدی عمومی دامن زده است و اتفاقاتی را رقم می‌زند که در ارومچی، شانگهای و فراتر از آن روی داده است. مردی در چونگ‌کینگ در جنوب غربی چین در ویدئویی که با وجود سانسورهای شدید در روزهای اخیر، به‌طور گسترده‌ای در کشور پخش شد، می‌گوید: «فقط یک بیماری در جهان وجود دارد؛ آن‌هم فقر و نداشتن آزادی است که اکنون ما هر دو را داریم.» در این ویدیو، مردی که هویتش مشخص نیست اما مردم در فضای مجازی خیلی سریع لقب «برادر عالی» را به او داده‌اند، فریاد می‌زند:‌ «یا مرگ یا آزادی!»
براساس ویدئوهای آنلاین که از سوی نیویورک‌تایمز تایید شده، تظاهرات و مراسم عزاداری دست‌کم در سه محوطه دانشگاهی برگزار شده است. مرد جوانی اهل سین‌کیانگ است، در یک گردهمایی در پردیس دانشگاه ارتباطات چین در نانجینگ، واقع در شرق چین می‌گوید: «تا پیش از این احساس می‌کردم آدم ترسویی هستم، اما حالا در این لحظه احساس می‌کنم می‌توانم برخیزم.» ویدیوی صحبت‌های او در فضای مجازی پخش شده است. همان‌طور که او صحبت می‌کند، صدها نفر با روشن کردن چراغ‌قوه گوشی‌هایشان، آن را مانند شمع در دست گرفته‌اند. او ادامه می‌دهد: «من خطاب به مردم شهر خودم حرف می‌زنم؛ برای دوستانی که بستگان و خویشاوندان‌شان را در فاجعه آتش‌سوزی از دست دادند و برای درگذشتگان.» تظاهرات و شب‌زنده‌داری‌های کوچک‌تری نیز در دانشگاه پکن و دانشگاه فناوری ووهان برگزار شد و براساس ساختمان‌هایی که در پس‌زمینه دیده می‌شود، می‌توان صحت این فیلم‌ها را تایید کرد. تظاهراتی نیز در شهر کورلا، شهر دیگری در شمال سین‌کیانگ رخ داد. همانطور که در فیلم ویدئویی که عصر شنبه در فضای مجازی منتشر شده، دیده می‌شود، صدها نفر از ساکنان در دفتر دولتی آنجا تجمع کرده و فریاد می‌زنند: «قرنطینه را بردارید.»
منطقه سین‌کیانگ که به‌خاطر آنکه در آنجا، مدت‌های مدیدی سرکوب‌های دولتی اویغورها، گروه قومی عمدتا مسلمان در جریان بود، سال‌ها تحت کنترل‌های امنیتی شدیدی قرار داشته است. اما با توجه به لهجه و ظاهر معترضان در کورلا، به‌نظر می‌رسید که بسیاری از آنها جزء اکثریت قومی «هان» در چین باشند، همانطور که بسیاری از معترضان در ارومچی هم جزء همان دسته قومی بوده‌اند. شب‌هنگام، یکی از مقامات خود را به جمعیت معترض در شهر کورلا رساند و به مردم قول داد که قرنطینه‌ها کاهش خواهد یافت؛ قولی که باعث تشویق و فریادهای استقبال از سوی معترضان شد. با این حال، پیش از تظاهرات اخیر، دولت محلی سین‌کیانگ به ساکنان هشدار داده بود که اقدامات سختگیرانه کووید همچنان ضروری است. همچنین مقامات امنیتی آنجا و سایر نقاط در سراسر چین در تلاش برای جلوگیری از ناآرامی بیشتر، احتمالا نظارت و شرایط امنیتی را تشدید خواهند کرد.
مقام ارشد سین‌کیانگ روز شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «خطرات همه‌گیری به‌طور کامل ریشه‌کن نشده و زنجیره‌های انتقال، به‌طور کامل شکسته نشده است؛ بنابراین کوچکترین سستی قوانین ممکن است منجر به بازگشت بیماری شود.» در ادامه بیانیه او آمده است، مقامات باید «به‌شدت به شایعه‌پراکنی‌ها، تحریک‌کردن‌ها، مقاومت‌های خشونت‌آمیز در اقدامات کنترل همه‌گیری و سایر رفتارهای مجرمانه حمله کنند.» در شانگهای، بسیاری از مناطق از ساکنان‌شان خواسته‌اند که به‌طور مکرر، آزمایش‌های اسید نوکلئیک کووید را که اغلب وقت‌گیر است، انجام دهند. در این شهر که در اوایل سال جاری، یک قرنطینه طاقت‌فرسای دوماهه را برای کنترل کووید تحمل کرد، آتش‌سوزی مرگبار در ارومچی، خشم عمومی را نسبت به قرنطینه برانگیخته است. کایرا یائو، یک مدیر فروش در شانگهای که در مراسم شمع‌افروزی قربانیان آتش‌سوزی ارومچی شرکت کرده بود، می‌گوید: «دیروز، فاجعه آتش‌سوزی در ارومچی را دیدم و تمام مدت گریه می‌کردم و بعد به یاد زمانی افتادم که شانگهای در قرنطینه بود. بعدا فریاد زدیم که دیگر آزمایش نمی‌خواهیم. ما آزادی می‌خواهیم. سپس با دوستانم گریه کردیم. چون احساس می‌کردیم آنچه را که دل‌مان می‌خواهد می‌توانیم بگوییم.»