پرنده‌های محبوب ایران
روزنامه هم‌میهن ، منتشر کننده آخرین و بروزترین اخبار داخلی و خارجی.
همکاری پهپادی بین ایران و روسیه تا چه اندازه محتمل است؟
در آستانه سفر جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه غرب آسیا، «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید مدعی شد که ایران به‌زودی چند صد پهپاد با قابلیت حمل سلاح به روسیه تحویل می‌دهد. او در کنفرانسی خبری در واشنگتن ادعا کرد: «اطلاعات ما حاکی از آن است که دولت ایران خود را آماده می‌کند تا در فرصتی بسیار کوتاه چند صد پهپاد، از جمله پهپادهایی را که قابلیت حمل سلاح داشته باشند، تحویل روسیه دهد.» جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا هم در گفت‌وگویی با شبکه سی.ان.ان این ادعا را تکرار کرد و در‌عین‌حال گفت هنوز معلوم نیست که ایران به روسیه پهپادی تحویل داده است یا نه. یک مقام ارتش آمریکا در ادامه ادعاها، در جمع خبرنگاران آمریکایی گفته که هنوز نشانه‌هایی از وجود سلاح‌های ایران در میان نیروهای ارتش روسیه در جنگ اوکراین دیده نمی‌شود. حضور پهپادهای ایرانی چه تغییری در جبهه‌های جنگ اوکراین ایجاد خواهد کرد و اساساً چرا روسیه به‌عنوان دومین قدرت نظامی جهان، باید نیازمند خرید تسلیحات از ایران باشد؟ هرچند وزارت امور خارجه به‌سرعت این ادعای آمریکایی‌ها را برخلاف سیاست ایران در قبال جنگ اوکراین قلمداد کرد اما در‌عین‌حال، این جوابیه دوپهلو نیز قلمداد شد، چراکه می‌گفت همکاری‌های ایران و روسیه، به پیش از جنگ اوکراین بازمی‌گردد. فرمانده نیروی زمینی ارتش ایران نیز روز سه‌شنبه ۲۸تیر، گفت: «ایران «پیچیده‌ترین پهپادها» را تولید کرده است و آمادگی صادرات تجهیزات نظامی را دارد.» حیدری گفت که ایران آمادگی دارد به «کشورهای دوست تسلیحات و تجهیزات نظامی» صادر کند. مجموعه این اخبار موجب شد رسانه‌های جهان نیز با پذیرش اصل ادعا، به‌تحلیل قدرت پهپادی ایران بپردازند.ضعف پهپادی روسیه
ارتش روسیه با برخورداری از سه میلیون و ۵۸۶هزار و ۱۲۸پرسنل نظامی، چهار هزار و ۷۸هواپیمای نظامی، ۲۱هزار و ۹۳۲تانک جنگی و ۳۵۲کشتی جنگی، بزرگ ترین ناوگان زرهی جهان را در اختیار دارد. هرچند برخورداری روسیه از سلاح‌های سنگین و راهبردی، ارتش این کشور را به قدرتی قدرتمند و ترسناک بدل کرده است، اما جنگ اوکراین نشان داد این ارتش توانایی مواجهه با جنگ‌های شهری و اهداف کوچک و سلاح‌های نوین سبک غربی را ندارد. دوش‌پرتاب‌های سبک استینگر و جاولین، به کابوس بالگردها و تانک‌های روسی بدل شد و پهپادهای بیرقدار ترکیه نیز به سهولت بالای سر نیروهای روسی، آنها را شناسایی و شکار کرد تا بیست‌و‌دومین قدرت نظامی جهان بتواند بیش از آنکه انتظار می‌رفت، مقابل دومین قدرت نظامی جهان مقاومت کند. ارتش روسیه نیز در زمینه پهپاد سرمایه‌گذاری کرده است اما چون مثل همیشه روس‌ها و آمریکایی‌ها به «بزرگ‌ترین»ها علاقه دارند، پهپادهای روسی نیز بزرگ هستند. هرچند روس‌ها پهپادهای 15کیلوگرمی «اورلان۱۰» و 9کیلوگرمی «زالا» را هم تولید کرده‌اند، اما این پهپادها صرفاً قابلیت شناسایی دارند و توان پروازی محدودی هم دارند. پهپادهای اصلی روسی، مانند سوخو اس-۷۰ اوختونیک حدود بیست تن وزن دارد و سه نمونه آزمایشی از آن ساخته شده است. شاید بتوان گفت، تنها پهپاد کاربردی و رزمی روسیه «اوریون‌آر» است که اولین هواپیمای بدون سرنشین روسی از نوع وسیله نقلیه بلندمدت با ارتفاع متوسط است و در جنگ اوکراین با اهداف شناسایی و تهاجمی به‌کار روسیه آمده است. اوریون که طول باله‌هایش بیش از 16متر است، حدود یک تن وزن دارد. ضمن اینکه مشخص نیست روسیه چه تعداد از این پهپاد را تولید کرده و در اختیار دارد. ایرادهای آن هم کم نیست؛ برخوردار نبودن از ارتباط ماهواره‌ای، برد آن را محدود می‌کند و این پهپاد با حمل ۶۰کیلوگرم بار/مهمات می‌تواند تا ۲۴ساعت پیوسته پرواز کند، اما شعاع عملیاتی‌اش به ۳۰۰کیلومتر محدود است، زیرا مستقیما توسط ایستگاه زمینی کنترل می‌شود. برای مقایسه، بد نیست بدانید پهپادهای رزمی ساخت ایران نظیر فطرس، شاهد۱۲۹، کمان۲۲ و شاهد۱۴۹، عملکرد برتری نسبت به اوریون دارند. روسیه پیش‌تر پهپادهای سرچر را از صنایع هوافضای اسرائیل خریداری و تحت لیسانس با نام فورپست تولید کرده بود که کوچک‌تر از اوریون است و توان حمل مهمات پایین‌تری دارد. روسیه ساخت پهپادهای بزرگ هلیوس و آلتیوس را در دست کار دارد، اما اکنون این پهپادها برای جنگ اوکراین به کارش نخواهد آمد.
پهپادهای ایرانی، پرنده‌های ارزان و تهاجمی
در سال‌های ۶۳، ۶۴، یعنی در میانه جنگ تحمیلی، گردان رعد سپاه پاسداران ساخت اولین پهپاد ایرانی به نام «تلاش۱» و به دنبال آن «تلاش ۲» را پیگیری کرد تا توانست به ساخت «مهاجر» که به مادر پهپادهای ایرانی معروف است. برسد کسی نمی‌توانست تصور کند پهپادها در آینده تا این اندازه نقش مهمی در جنگ‌ها ایفا کنند. با پیشرفت ابزارهای کنترل هوشمند، پهپادها امکان پرواز طولانی‌تر و مانورپذیری را به‌دست آورده و اندازه و قدرت آنها افزایش یافت؛ اکنون پهپادها، ابزار مهمی در جنگ‌های کنونی هستند. حزب‌الله لبنان و انصارالله یمن، دو گروهی هستند که به‌دفعات از پهپادهایی با تکنولوژی ایرانی در عملیات‌های خود استفاده می‌کنند، تا عمق خاک اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نفوذ کرده و به عملیات‌های تهاجمی دست می‌زنند. علاوه بر روسیه که اکنون خبر می‌رسد به پهپادهای ایرانی علاقه‌مند شده، تاجیکستان نیز چندی پیش با حضور سرلشکر حسن باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران کارخانه ساخت پهپادهای ایرانی را در خاک خود افتتاح کرد. ایران با ساخت پهپادهای متنوع در ابعاد و کابردهای مختلف، جزو پیشروترین کشورها در این زمینه است و با ساخت انبوه مدل‌های متعدد توانسته تعداد زیادی از این پرنده‌های کاربردی را انبار کند تا در صورت نیاز به‌سهولت بتواند از آنها برای عملیات‌های شناسایی و تهاجمی مختلف استفاده کند. آرش، امید، مهاجر6، ابابیل5، کمان12، کمان22، فطرس، حماسه، کرار و هما، سیمرغ، چمروش، پلیکان، ژوبین و باور5، نام تعدادی از پهپادهای ایرانی هستند. دسترسی نداشتن به هواپیماهای جنگنده پیشرفته، به‌عنوان یک سلاح سنگین راهبردی، نقطه ضعفی است که نیروهای مسلح ایران به‌خوبی آن را شناسایی کرده و برای پوشش آن به گسترش موشک و پهپاد دست زده‌اند. تا پیش از جنگ تحمیلی، ایران با برخورداری از آخرین نسل جنگنده‌های آمریکایی، قدرت نظامی برتر در منطقه شمرده می‌شد، اما اکنون فرسودگی و انهدام بسیاری از این ناوگان باید با عوامل دیگری جبران می‌شد. کمک احتمالی ایران می‌تواند گوشه‌چشمی هم به این موضوع داشته باشد، چراکه ایران برای تجهیز ناوگان هواپیماهای جنگنده خود که در جنگ هشت‌ساله با عراق آسیب جدی دیده و در طول چهار دهه فرسوده شده، درصدد خرید هواپیماهای نوین سوخو35 از روسیه است؛ نیاز کنونی روسیه می‌تواند راه ایران را برای در اختیار گرفتن این پرنده‌های بزرگ هموارتر کند.
ابابیل
«ابابیل» یکی از پهپادهای ارتش ایران است که شهرت آن به دلیل پرواز بر فراز ناو وینسنس آمریکاست. ابابیل با قابلیت پرواز تا هشت ساعت و سقف ارتفاع پرواز 14هزار پا و بیشینه سرعت 370کیلومتر، یک سیستم کاملاً خشن و آماده است: ارزان، ساده، کاربردی و آسان. ابابیل به‌عنوان قدیمی‌ترین و پرتیراژترین پهپاد ایران، در‌عین‌حال، صادراتی‌ترین پهپاد نیز بوده است. این پهپاد 83کیلویی برای اهداف شناسایی استفاده می‌شود و با نصب کلاهک 40کیلوگرمی می‌تواند به‌صورت تهاجمی نیز به اهداف حمله کند.
کمان 22
پهپاد «کمان۲۲» نخستین پهپاد پهن‌پیکر رزمی ارتش ایران است و شباهت بسیار زیادی به خانواده مشهور پهپادهای MQ-1 آمریکایی دارد. این پهپاد در تاریخ ۶بهمن۱۳۹۹ توسط ارتش رونمایی شد. این پهپاد دارای قابلیت حمل محموله‌های مختلف با مداومت پروازی بالاتر از ۲۴ساعت است و بردِ آن هدایت ماهواره‌ای بیش از سه هزار کیلومتر است. کمان۲۲ می‌تواند در عملیات شناسایی و رزمی شرکت کند و به محموله‌های رزمی، اپتیکی و جنگالی تجهیز شود؛ طراحی آن نیز بر مبنای مطالبات عملیاتی نیروی هوایی است. کمان22 در بین پهپادهای ایرانی، توانایی بیشترین میزان حمل محموله را دارد.
آرش
پهپاد «آرش» با برد ۲۰۰۰کیلومتر، دوربردترین پهپاد انتحاری جهان است. آرش براساس سری پهپادهای کیان توسعه پیدا کرده است. پهپاد کیان2 با ماموریت ضدرهگیری و حمله به اهداف زمینی در شکل انتحاری سال1398 وارد خدمت شد که به‌نسبت مدل اولیه، اندازه بسیار بزرگ‌تری داشت. پهپاد آرش از نظر اندازه و ظاهرا تقریبا همان کیان2 است، اما در کنار قابلیت انتحاری، آرش امکان سرکوب پدافند هوایی را در اختیار دارد.
صاعقه
پهپاد بردبلند «صاعقه» با استفاده از فناوری پهپاد آمریکایی مدل آرکیو-۱۷۰ ساخت شرکت لاکهید مارتین، به‌روش مهندسی معکوس، توسط صنایع هواپیمایی شاهد، ساخته شده است. در سال ۱۳۹۰ یک فروند پهپاد آمریکایی مدل آرکیو-۱۷۰ پس از آنکه از خاک افغانستان وارد حریم هوایی ایران شده بود، توسط سپاه پاسداران به زمین نشانده شد. سپس با استفاده از روش مهندسی معکوس، دو مدل از این پهپاد، به نام‌های سیمرغ و صاعقه، تولید شد؛ سیمرغ، مدل دریایی پهپاد صاعقه است.
شاهد149
پهپاد «غزه» یا «شاهد۱۴۹» دوربردترین پهپاد ساخت ایران و از نوع فوق‌سنگین و پهن‌پیکر است. این پهپاد با ۲۱متر دهانه بال، ۳۱۰۰کیلوگرم جرم برخاست دارد و با مداومت پروازی ۳۵ساعت و سرعت پروازی ۳۵۰کیلومتر بر ساعت می‌تواند تا 35هزارپا ارتفاع بگیرد. میزان محموله قابل حمل توسط غزه نیز دست‌کم ۵۰۰کیلوگرم و تا ۱۳بمب بیان شده است. به‌گفته خبرگزاری تسنیم، پهپاد غزه شعاع عملیاتی معادل ۴۰۰۰کیلومتر دارد. البته سایر منابع خبری این برد را تا 2000کیلومتر برآورد کرده‌اند. در وضعیت عملیات‌های شناسایی و جنگال نیز به‌صورت کلی، این پهپاد توان حمل نیم‌تن محموله را داشته و می‌تواند تا شعاع ۵۰۰کیلومتری خود را تحت اسکن و شناسایی داشته باشد.
