اصرار ایران بر خاتمه تحقیقات آژانس

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان‌ملل متحد در تماس تلفنی که به ابتکار دبیرکل سازمان‌ملل متحد انجام شد، درخصوص برخی موضوعات مورد اهتمام مشترک در عرصه منطقه‌‌ای و جهانی ازجمله کنفرانس معاهده منع گسترش سلاح‌‌های هسته‌‌ای، همچنین روند مذاکره رفع تحریم‌‌ها گفت‌وگو و تبادل‌نظر کردند. نکته مهمی که در گفت‌‌وگوهای امیر عبداللهیان با گوترش مطرح شد، موضوعات مربوط به تحقیقات آژانس از برنامه هسته‌‌ای ایران و سوالاتی بود که آژانس از ایران درخصوص منشا برخی ذرات اورانیوم در سه‌سایت اعلام‌نشده‌‌ ایران مطرح کرده بود. امیرعبداللهیان در این گفت‌وگوی تلفنی در پاسخ به تاکید گوترش مبنی بر ضرورت اجماع در نشست ان‌پی‌تی گفت: «رئیس کنفرانس اخیر ان‌پی‌تی، متاسفانه با نادیده گرفتن مصوبات کنفرانس‌‌های ۱۹۹۵، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ به‌خصوص در مورد خاورمیانه که همیشه از رژیم اسرائیل می‌‌خواست به ان‌پی‌تی بپیوندد و تاسیسات هسته‌‌ای‌اش را تحت پادمان آژانس قرار دهد، تمام دستاوردهای کنفرانس‌‌های قبلی را کنار گذاشته که به هیچ‌وجه برای ما قابل قبول نیست». امیرعبداللهیان همچنین درخصوص مذاکرات رفع‌تحریم‌‌ها خاطرنشان کرد: «آمریکا روز گذشته به پیشنهادهای جمهوری اسلامی ایران پاسخ داد و اکنون همکارانم در حال بررسی آن هستند. به همه طرف‌‌ها تاکید کرده‌‌ایم حل‌وفصل موضوعات ساختگی و سیاسی پادمانی، یک ضرورت اساسی است. ما اراده جدی و واقعی برای رسیدن به توافق قوی و پایدار را داریم و این اراده را در عمل نشان داده‌‌ایم.» به نظر می‌‌رسد موضوع تحقیقات آژانس همچنان برای ایران اهمیت دارد و ظاهرا پاسخ آمریکا به متن پیشنهادی بورل و پاسخ ایران به آن نیز چیزی نبوده که در این مورد به‌خصوص ایران را راضی کرده باشد. کما‌اینکه ایال هولاتا، مشاور امنیت‌ملی اسرائیل که به واشنگتن سفر کرده بود، پس از دیدار با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن گفته است که آمریکا قصد ندارد از موضع خود درخصوص تحقیقات آژانس کوتاه بیاید. یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌‌ها برای اسرائیل این بوده که ایالات‌متحده آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را تحت فشار قرار دهد تا تحقیقات خود را در مورد فعالیت‌‌های هسته‌‌ای اعلام‌‌نشده ایران، همانطور که تهران درخواست کرده است، ببندد. مقامات اسرائیلی می‌‌گویند مقامات‌ارشد ایالات‌متحده به هولاتا تصریح کردند که ایالات‌متحده فشار سیاسی بر آژانس اعمال نخواهد کرد. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت‌ملی روز بعد به‌طور علنی گفت، ایالات‌متحده با مشروط کردن توافق هسته‌‌ای به بسته شدن تحقیقات آژانس، موافقت نخواهد کرد. کربی گفت: «ما به ایران چه به‌صورت علنی و چه خصوصی اعلام کرده‌‌ایم که باید به سوالات آژانس پاسخ دهد. این تنها راه رفع این نگرانی‌هاست. کربی به خبرنگاران گفت، موضع ما در این مورد تغییر نخواهد کرد.» در آن‌سو، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌‌المللی انرژی‌اتمی در گفت‌‌وگویی عنوان کرد مذاکرات برای احیای برجام درحال پیشرفت است. گروسی که با شبکه فرانس 24 گفت‌‌وگو می‌‌کرد، گفت:« توافق میان طرفین چندان دور نیست.» مدیرکل آژانس‌اتمی بر نقش حیاتی اتحادیه اروپا در مذاکرات احیای برجام تاکید کرد و همچنین گفت: «ایران منتظر احیای توافق است تا از بن‌‌بست خارج شود.» مدیرکل آژانس در پاسخ به سوال مجری برنامه که گفت اسرائیل تاکنون یکی از موانع برای شکل‌‌گیری توافق هسته‌‌ای بوده هم تصریح کرد: «این مساله‌‌ای بین ایران و آژانس بین‌‌المللی انرژی‌اتمی است. دیگران ممکن است نظرات و منافعی در منطقه داشته باشند، اما من باید روی کارم در ایران تمرکز کنم. من از آنچه اسرائیل و سایر کشورها می‌‌گویند و نظراتی که دارند، مطلع هستم و به آن احترام می‌‌گذارم، اما به‌عنوان یک نهاد بین‌‌المللی مستقل، من روی ماموریت خودم متمرکز هستم. من با ایران صحبت می‌‌کنم، با آنها همکاری می‌‌کنم و امیدوارم که آنها به زودی با ما همکاری خواهند کرد.» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز پس از ارائه پاسخ آمریکا عنوان کرد، پاسخ آمریکا به خواسته‌‌های ایران در رابطه با توافق بر سر احیای برجام، بسیار معقول است. البته این نکته‌ای بود که بورل پس از ارائه پاسخ ایران نیز عینا بیان کرده بود. در این میان سازمان جاسوسی اسرائیل، موساد، نیز عنوان کرده امضای توافق احیای برجام تقریبا 100درصد است. دیوید بارنیا، رئیس موساد در دیداری با یائیر لاپید این مساله را عنوان و گفته تهران و واشنگتن در احیای برجام، منافع راهبردی دارند. در چنین شرایطی که همه طرف‌‌های برجام از روند روبه‌جلو سخن به میان می‌آورند، باید دید آیا موضوع پادمان درنهایت حل خواهد شد یا خیر. ایران معتقد است اگر موضوع پادمان و تحقیقات آژانس تا قبل از اجرایی شدن برجام، حل نشود، می‌‌تواند به عنوان یک موضوع باز باقی بماند و در آینده دست‌‌مایه فشارهای سیاسی دیگری علیه ایران شود. برخی تحلیل‌گران در ایران حتی معتقدند، موضوع پادمان ممکن است اصل اجرای برجام و لغو تحریم‌‌ها را نیز به خطر بیاندازد، بنابراین بهتر است مانند سال 2105 که ایران پرونده پی‌ام‌دی را در همکاری با آژانس برای همیشه بست، این پرونده را نیز برای همیشه ببندد. اما این کار نیازمند یک روند همکاری میان ایران و آژانس است. روندی که توافقش در ماه مارس امضا شد اما هر دوطرف، اعم از آژانس یا ایران، طرف مقابل را به نقض این توافق متهم کرده‌‌اند. ایران می‌‌گوید درخواست‌‌های آژانس، سیاسی است و ایران پاسخ خود را به سوالات آژانس ارائه کرده، اما آژانس می‌‌گوید پاسخ‌‌های ایران قانع‌‌کننده نبوده و آنطوری نبوده که آژانس بتواند در این‌خصوص گزارش خود را مبنی بر بستن این پرونده به شورای حکام ارائه کند.