ابابیل‏‌هـای ایـران

توان موشکی ایران و ادعای غربی‌‌ها

مناقشه غرب و ایران بر سر توان موشکی ایران با ساخت نخستین موشک‌‌های بالستیک با برد متوسط که کشورمان را قادر می‌‌سازد تا منطقه‌‌ای فراتر از کشورهای همسایه خود را هدف قرار دهد، وارد چالش شد. موشک‌‌های بالستیک کوتاه‌برد با برد کمتر از هزار کیلومتر می‌‌توانند برای هدف قراردادن مناطق هم‌جوار و جبهه‌‌های جنگ مورد استفاده قرار گیرند. ایران تا پیش از سال 1382 با ساخت موشک‌‌های شهاب1 و شهاب 2 توانسته بود به آنها دست پیدا کند. اما موشک‌‌های بالستیک با برد متوسط، میان‌برد و بلندبرد و قاره‌پیما سلاح‌هایی استراتژیک محسوب می‌‌شوند و به کشور دارنده، قدرت بازدارندگی در مقابل قدرت‌‌های بزرگ فرامنطقه‌‌ای می‌‌بخشند. ایران با ساخت و آزمایش موشک شهاب3 در تیرماه سال 1382 و به‌ویژه نسخه بهینه‌شده آن قَدر 110 در هفته دفاع مقدس سال 1384 توانست به برد دو هزار کیلومتر دست پیدا کند تا مهم‌‌ترین دشمن‌اش، اسرائیل را، در تیررس مستقیم موشک‌‌های خود قرار دهد و از همین نقطه بود که موضوع توان موشکی ایران موجب ترس اسرائیل و بهانه غربی‌‌ها قرار گرفت. غربی‌‌ها مدعی هستند ایران در کنار برنامه خود برای ساخت «سلاح هسته‌‌ای» به موشک‌‌هایی با توان حمل کلاهک هسته‌‌ای و پرتاب آنها به سوی اسرائیل نیاز دارد که اکنون ایران با داشتن موشک‌‌های شهاب3 و قدر 110 و عاشورا و... دارای این توان شده و می‌‌تواند کلاهک هسته‌‌ای را بر این موشک‌‌ها سوار کرده و به سمت دشمن صهیونیستی خود پرتاب کند؛ امری که به‌زعم غربی‌‌ها تهدیدی بالقوه برای صلح و امنیت جهانی است. شهاب3 و قدر110 و عاشورا می‌‌توانند هفت دقیقه پس از شلیک، اهداف احتمالی در خاک اسرائیل را مورد هدف قرار ‌‌دهند. با وجود اینکه ایران همواره برنامه‌‌های نظامی خود را دفاعی معرفی کرده، اما تهدیدات لفظی بین ایران و اسرائیل همواره وجود داشته و همین مناقشه بین این دو را محتمل می‌‌کند. پیش‌‌تر عاموس یادلین، رئیس سابق اطلاعات ارتش رژیم صهیونیستی درباره قدرت موشکی ایران گفته بود: «زمان موردنیاز برای رسیدن موشک از تهران به تل‌‌آویو تنها هفت دقیقه است. پس اگر شما واقعا خواستار آن هستید که تمامی گزینه‌‌ها در مقابل ایران روی میز باشد، باید درباره گزینه نظامی جدی‌‌تر فکر کنید!» آمریکایی‌‌ها آزمایش موشک‌‌های بالستیک ایران را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت معرفی می‌‌کنند که پس از توافق برجام صادر شد و شش قطعنامه پیشین شورای امنیت علیه برنامه هسته‌‌ای ایران را ملغی کرد. در قطعنامه ۲۲۳۱ از ایران خواسته شده‌‌است که «هیچ‌‌گونه فعالیتی راجع به موشک‌‌های بالستیک که به منظور دستیابی به تسلیحات هسته‌‌ای طراحی شده‌‌اند، انجام ندهد، از جمله پرتاب با استفاده از چنین فناوری موشک‌‌های بالستیک». اما به گفته دیپلمات‌‌ها، این زبان از نظر قانونی الزام‌‌آور نیست و نمی‌‌تواند با اقدامات تنبیهی علیه ایران همراه شود. ایران نیز متن این قطعنامه را بخشی از توافق خود با غرب نمی‌‌داند و تاکید کرده، توان موشکی ایران قابل مذاکره و گفت‌وگو نیست.

ایران چگونه سازنده موشک شد؟

توان نظامی ایران در ابتدای انقلاب اسلامی برپایه تجهیزات نظامی بازمانده از رژیم پهلوی بیشتر آمریکایی بود و نیروی هوایی مجهز به پیشرفته‌‌ترین هواپیماهای روز آمریکایی ستون فقرات آن را تشکیل می‌‌داد. هواپیماهای F14 و F5 جنگنده‌‌های پیشرفته آمریکایی بودند که نماد قدرت نظامی ایران در عصر پهلوی محسوب می‌‌شد و البته با آغاز جنگ تحمیلی هشت‌ساله عراق علیه ایران، اهمیت این جنگنده‌‌ها و خلبانان زبده و شجاع ایرانی به‌ویژه در سال‌‌های اولیه این جنگ طولانی، برجسته شد. اما با گذشت زمان و طولانی شدن جنگ ایران و عراق، سایر شیوه‌‌های حمله و دفاع مورد استفاده قرار گرفت که موشک یکی از آنها بود. وقتی عراق برای نخستین بار جنگ موشک‌‌ها را شروع کرد، دست ایرانی‌‌ها بسیار خالی بود. موشک‌‌های بالستیک اسکاد روسی که عراق از آنها بهره می‌‌برد، اهداف غیرنظامی مانند شهرهای ایران و البته مراکز حساس صنعتی را مورد هدف قرار می‌‌داد و ایران علاوه بر اینکه امکان هدف قراردادن این موشک‌‌های سریع توسط پدافند هوایی را نداشت از قدرت مقابله به مثل و حمله موشکی به عراق نیز برخوردار نبود. جدا از اینکه هدف ایران از مقابله با صدام دفاعی بود و از هدف قرار دادن اهداف غیرنظامی اجتناب داشت، ارتش ایران و نیروی تازه‌تاسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دارای توان موشکی نبود و این نقطه ضعف بزرگی محسوب می‌‌شد. وزارت دفاع ایران با مسئولیت محسن رفیق‌دوست و فرمان مستقیم هاشمی‌رفسنجانی، فرمانده عالی جنگ دست به کار شد تا با همراهی کشورهای نزدیک به نظام انقلابی ایران در شرق و غرب به این توان دست پیدا کند. در همین راستا لیبی و کره‌شمالی دو کشور دوست ایران، هدف سفرهای تجاری رفیق‌دوست قرار گرفتند. لیبی نخستین محموله موشک‌‌های اسکاد را در اختیار ایران گذاشت و همین موشک‌‌ها پایه واحد موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد. حسن طهرانی‌مقدم که پس از شهادت در سال 1390 به پدر موشکی ایران مشهور شد، مسئولیت مهندسی معکوس این موشک‌‌ها را برعهده گرفت. حسن طهرانی مقدم، در کنار شهید حسن شفیع‌زاده، بنیانگذار واحد توپخانه در سپاه بود که با رسیدن محموله موشک‌‌های لیبیایی، مسئولیت یگان موشکی سپاه را برعهده گرفت. او پس از دوران جنگ تحمیلی، ریاست سازمان جهاد خودکفایی سپاه را برعهده گرفت و توانست توان موشکی ایران را تا نقطه کنونی هدایت و رهبری کند. منابع غربی موشک‌‌های ایرانی را برپایه مدل موشک‌‌های کره شمالی، پاکستانی و روسی می‌‌دانند. سپاه پاسداران نیز در برخی موارد استفاده از مهندسی معکوس برای ساخت این موشک‌‌ها را تکذیب نکرده، اما اعلام کرده آنها را توسعه داده و با فناوری‌‌های جدید بهینه‌سازی کرده است. منابع ایرانی دقت موشک‌‌ها را به همین نوآوری‌‌ها نسبت می‌‌دهند. در واقع موشک‌‌های بالستیک در میان تسلیحات نظامی، به عنوان سلاح‌هایی با دقت کم و قدرت تخریب بالا معروف هستند که قاعدتاً برای اهداف غیرنظامی و شهرها کاربرد دارند، اما ایران به خاطر ضعف ناوگان هوایی و نداشتن هواپیماهای جنگنده‌‌ پیشرفته بر دقت موشک‌‌ها سرمایه‌گذاری کرده تا بتواند از این موشک‌‌ها برای جبران آن ضعف استفاده کند و مدعی است دقت این موشک‌‌ها به چند متر رسیده و می‌‌تواند اهداف مشخصی را مورد اصابت دقیق قرار دهد. به دلیل نداشتن هواپیماهای جنگنده، ایران بر تولید انبوه موشک نیز متمرکز شده و شهرهای زیرزمینی برای انبار موشک ساخته است.

موشک‌‌های ایران کجا را هدف قرار داده‌‌اند؟

ایران طی هشت سال دفاع مقدس نتوانست موشک‌‌های بالستیک تولید خودش را آماده کند و تنها توانست همان محموله لیبیایی را به عراق شلیک کند، اما پس از جنگ تحمیلی این موشک‌‌ها به کار رفته است. جدا از رزمایش‌‌های مختلف که ایران قدرت موشکی خود را به نمایش گذاشته و طبیعتاً با تشکیک و تردید تبلیغاتی و خبری غربی‌‌ها مواجه شده، حداقل در پنج ماموریت خارجی نیز از آنها استفاده کرده است. آذر 1400 در آخرین نمایش رزمایشی ایران، سپاه در پنجمین و آخرین روز رزمایش پیامبر اعظم(ص)۱۷ در سواحل خلیج‌فارس و تنگه هرمز با ۱۶ تیر موشک بالستیک به‌طور همزمان به سوی یک هدف مهم آزمایشی شلیک کرد. عماد، قدر، سجیل، زلزال، دزفول و ذوالفقار موشک‌‌های شش‌‌گانه‌‌ای بودند که طبق تصاویر منتشرشده، به سوی هدف شبیه‌‌سازی‌‌شده مرکز هسته‌‌ای دیمونا اسرائیل شلیک شدند. در کنار شلیک موشک‌‌های بالستیک یک لانچر پنج فروندی نیز، پهپاد‌‌های شاهد۱۳۶ را به سوی این اهداف پرتاب کرد. این موشک‌‌ها دست‌کم در پنج حمله خارجی توان خود را به نمایش گذاشته‌‌اند. نخستین بار 28 خردادماه ۹۶ بود که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در عملیات لیله القدر از پایگاه‌‌های موشکی نیروی هوافضای سپاه در استان کرمانشاه به منظور انتقام از دولت خودخوانده داعش شش فروند موشک بالستیک میان‌برد به منطقه دیرالزور سوریه شلیک کرد. این حمله در انتقام حمله تروریستی داعش به ساختمان مجلس شورای اسلامی و حرم مطهر امام خمینی انجام شد و منابع آمریکایی و غربی نیز حمله موشکی ایران را تایید کردند، اما از دقت آنها اطلاع دقیقی ندادند. ایران نیز اعلام کرد عده‌‌ای از فرماندهان داعشی را به هلاکت رسانده است. ۱۷ شهریورماه ۱۳۹۷ نیروی هوافضای سپاه پاسداران در حمله‌‌ای موشکی مقر حزب دموکرات کردستان در کوی‌‌سنجق کردستان عراق را با پرتاب هفت موشک کوتاه‌‌برد زمین‌به‌زمین فاتح۱۱۰ مورد هدف قرار داد. به گفته حزب دموکرات کردستان 16نفر از اعضای رهبری، کادرها و پیشمرگان این حزب در این حملات کشته و حدود ۴۰ نفر نیز زخمی شدند. سپاه پاسداران اعلام کرد که این حمله در پاسخ به حمله مسلحانه این گروه در تیرماه ۱۳۹۷ به پاسگاه مرزی قرارگاه حمزه سیدالشهدا نیروی زمینی سپاه منطقه مریوان در استان کردستان که به کشته‌‌شدن ۱۰ نفر از مرزبانان منجر شده بود و در پی بی‌‌توجهی سران این گروه به هشدارهای مسئولان اقلیم کردستان عراق، مبنی بر عزم ایران برای برچیدن پایگاه‌‌های آنان و پایان بخشیدن به عملیات‌‌های مسلحانه آنها در برخی مناطق مرزی غرب ایران انجام شده‌‌است. دوشنبه 9 مهرماه 1397 هم بار دیگر ایران در عملیات ضربت محرم در انتقام حمله تروریستی به رژه نیروهای مسلح در اهواز با شش موشک میان‌‌برد از نوع «ذوالفقار» و «قیام» و هفت پهپاد بمب‌‌افکن از نوع «سیمرغ» به مقر سرکردگان گروهک تروریستی داعش در شرق رود فرات در فاصله ۵۷۰کیلومتری از مرز ایران حمله کرد. ایران با انتشار تصاویر هوایی اهداف خود در عملیات ضربت محرم و لیله‌القدر نشان داد اهداف، مورد اصابت دقیق قرار گرفته و کاملاً نابود شده‌اند. اهداف نیروی هوافضای سپاه در این عملیات در سه مایلی پایگاه نیروهای آمریکایی قرار داشت. اما چهارمین کاربرد این موشک‌‌ها در نیمه‌شب چهارشنبه ۱۸ دی‌ماه ۹۸ پس از شهادت سردار شهید قاسم سلیمانی، حمله به پایگاه عین‌الاسد آمریکا در عراق با ۱۳موشک از طراز قیام و فاتح۳۱۳ بود. حسین سلامی، فرمانده سپاه اذعان کرد که دو فروند از این موشک‌‌ها شب عملیات از کار افتاده و در خاک ایران سقوط کرده‌اند. هر چند آمریکایی‌‌ها اجازه ندادند از تعداد تلفات‌شان خبری به بیرون درز کند، اما در بازدید خبرنگاران چند روز پس از حمله، تصاویری از محل اصابت موشک‌‌ها به نمایش گذاشته شد که نشان‌دهنده آسیب جدی و تخریب این پایگاه بود. عملیات شهید سلیمانی در ساعت ۱:۲۰ بامداد، یعنی همان ساعت هدف قرار گرفتن خودروی سردار قاسم سلیمانی و چند ساعت پیش از دفن او انجام شد. سردار سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با اعلام اینکه ما بر مبنای تلفات انسانی هدف‌گذار ی نکردیم و کشتن سربازان دشمن برایمان اهمیتی نداشت، بر غلبه اطلاعاتی و فناوری و روانی بر آمریکا تاکید کرد. در واقع این گزارش‌‌ها تایید توان و دقت موشک‌‌های ایرانی بود. نوت گینگریچ، رئیس سابق مجلس نمایندگان آمریکا در مصاحبه با فاکس‌نیوز گفت «به نظر من کاری که انجام دادند به شدت دقیق و برنامه‌‌ریزی شده‌‌بود و آنها عمداً از کشتن آمریکایی‌‌ها خودداری کردند و به نحوی آنها بدون هیچ تلفات انسانی قدرت‌نمایی کردند.» دو نوع موشک قیام و موشک‌‌هایی از خانواده فاتح در این حمله استفاده شد. هدف اول پایگاه عین‌الاسد در استان الانبار و هدف دوم پایگاه نظامیان آمریکایی در اربیل عراق بوده است. پنجمین کاربرد 22 اسفند 1400 بود که 10 موشک فاتح 110 نیروی هوافضای سپاه، مقر جاسوسی موساد را در نزدیکی فرودگاه اربیل اقلیم کردستان عراق مورد هدف قرار داد. دولت عراق با تکذیب حضور اسرائیلی‌‌ها در این ساختمان آن را ویلای شخصی معرفی کرد، اما تصاویر محل اصابت موشک‌‌ها ساختمانی مخروبه را نشان می‌‌داد که کاملاً تخلیه شده اما تجهیزات مخابراتی و آنتن‌‌های بلند بر سقف ساختمان هیچ شباهتی به ویلایی شخصی نداشت و نشانگر استفاده اطلاعاتی و مخابراتی از این مرکز بود. موشک‌‌های این عملیات از پایگاه موشکی تبریز شلیک شد. این عملیات در تلافی شهادت احسان کربلایی‌پور و مرتضی سعیدنژاد، دو سرهنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که در حمله هوایی اسرائیل در حومه دمشق به شهادت رسیدند، اما منابع غربی آن را به همکاری اقلیم کردستان عراق با ترکیه برای انتقال گاز به اروپا و همچنین تحریک و ائتلاف با مقتدی‌صدر علیه چارچوب هماهنگی نیروهای شیعی نیز ربط دادند و نوعی هشدار به مسعود بارزانی قلمداد کردند.