نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

انزوای بین‌المللی و چرخه نزدیکی ایران و روسیه

ولی نصر، استاد روابط بین‌الملل و مطالعات خاورمیانه در دانشکده مطالعات پیشرفته بین‌الملل دانشگاه جان هاپکینز، در نوشته‌ای برای فارن‌افرز، به بررسی وضعیت ایران در صحنه بین‌المللی در نتیجه تحولات اخیر داخلی و خارجی پرداخته است. در بخشی از این نوشته، نزدیک‌ترشدن تهران و مسکو در نتیجه این تحولات را بررسی کرده است. این بخش را در ادامه می‌خوانید.
ایران در صحنه سازمان ملل در حال غلتیدن به عرصه متلاطمی است. تخلفات هسته‌ای ایران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نگران کرده است. رئیس آژانس اخیراً به پارلمان اروپا گفت ایران به‌اندازه‌ای که برای «چندین سلاح هسته‌ای» کافی باشد، اورانیوم غنی‌شده سطح بالا ذخیره کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند به‌زودی ایران را به شورای امنیت ارجاع دهد تا محکوم شود و این کار این احتمال را بالا خواهد برد که این شورا تحریم‌های سازمان ملل را دوباره اعمال کند؛ به‌خصوص که فرانسه، بریتانیا و ایالات‌متحده همه مشتاق‌اند ممنوعیت فروش تسلیحات و موشک به جمهوری اسلامی را حفظ کنند. ایران تهدید کرده است که به چنین سناریویی با خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای پاسخ خواهد داد و با این کار عملاً اعلام کرده که به دولتی هسته‌ای تبدیل خواهد شد. این کار ممکن است منجر به تقابلی با اسرائیل شود که چندوقت گذشته به یک تأسیسات تولید سلاح در شهر اصفهان در ایران حمله کرد و نیز تقابلی با ایالات‌متحده. چنان‌که جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده مکرراً بیان کرده است، دولتش تبدیل‌شدن ایران به دولتی هسته‌ای را تحمل نخواهد کرد. ایران به انزوای فزاینده خود با نزدیک‌ترشدن به روسیه واکنش نشان داده است. رهبر ایران و سپاه مدت‌هاست کرملین را به‌عنوان یک متحد حیاتی می‌بینند. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران و ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه نگاه مشترکی به غرب دارند و جنگ روسیه در اوکراین کینه مشترک تهران و مسکو علیه ایالات‌متحده را بیشتر در مرکز توجه قرار داده است. ایران انتقادها از سوی خواص درون حاکمیتی را کنار زد و تأمین پهپادهای سطح بالا برای مسکو را تأیید کرد. پهپادهایی که نیروهای نظامی روسیه به کار بردند تا در اوکراین ویرانی به راه بیاندازند. با آرایش ایالات‌متحده و شرکای اروپایی و خاورمیانه‌ای‌اش علیه ایران، رهبر ایران می‌گویند ایران باید رابطه خود با روسیه را جایی که بیشترین اهمیت را دارد، یعنی در میدان نبرد، محکم کند. عملکرد نظامی روسیه در اوکراین مسکو را به عصای دست راهبردی ارزشمندتری تبدیل می‌کند، چون تا زمانی که کرملین به سلاح‌های ایرانی نیاز دارد، بعید است که به تهران پشت کند. تصمیم ایران برای ارائه پهپاد به روسیه، همان که پیش‌بینی‌پذیر بود، خشم غرب نسبت به ایران را عمیق‌تر کرد و این به‌نوبه خود تهران را باز هم به مسکو نزدیک‌تر کرد. در این چرخه معیوب، برنده تندروهایی خواهند بود که همواره طرفدار ارتباط نزدیک‌تر بین ایران و روسیه و جداشدن از غرب بوده‌اند. همچنان‌که ایران بیشتر و بیشتر در مدار روسیه می‌رود، قدرت این تندروها رشد خواهد کرد. ایران اکنون در جست‌وجوی این است که جایگاهش در تلاش جنگی روسیه در اوکراین، جایگاهی ضروری شود. هر‌چه پوتین بیشتر به ایران نیاز داشته باشد، احتمال این بیشتر خواهد شد که تحریم‌های غربی را علناً نادیده بگیرد و فناوری‌ها و سخت‌افزارهای حیاتی نظامی را به تهران ارائه کند؛ شامل جت‌های جنگنده پیشرفته و سیستم‌های دفاع هوایی. رسانه‌های متصل به سپاه در ماه گذشته گزارش دادند که ایران تا ماه مارس [اواخر زمستان] دو دوجین جنگنده دفاع هوایی پیشرفته سوخو اس‌یو-۳۵ پیشرفته دریافت خواهد کرد و به‌دنبال دریافت بالگرد و سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته اس-۴۰۰ است. به‌دست‌آوردن اینها ظرفیت‌های نظامی ایران را به شکل قابل‌توجهی بالا خواهد برد و به ایران اجازه خواهد داد بهتر با توانایی هوایی اسرائیل در سوریه و عراق مقابله کند و نیز با فشار نظامی ایالات‌متحده در خلیج‌فارس. اینها همچنین به تهران اعتمادبه‌نفس خواهند داد که فشار غربی‌ها را در خود هضم کند و برای حمله نظامی بالقوه در واکنش به فعالیت‌های هسته‌ای گسترش‌یافته‌اش برنامه‌ریزی کند.
به این دلایل، همسایگان ایران بیشتر و بیشتر از حرکت تهران به سمت مسکو مضطرب می‌شوند؛ نگران از اینکه جا پای تندروهای ایران محکم‌تر شود و ایران حتی خطرناک‌تر. در نهایت، غرب ممکن است نه‌تنها با بحران‌های جداگانه با حضور روسیه و ایران، بلکه با مسئله اضافی مدیریت رفتار مشترک‌شان هم مواجه شود، مشکلی که از حاصل‌جمع اجزایش بزرگتر خواهد بود.