نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

شرط لازم رفع تحریم‌ها

در ماه مارس، هفت سال پس از قطع روابط با ریاض، ایران با میانجیگری چین به تنش با عربستان پایان داده و سفیر خود را در این کشور انتخاب کرد و در ماه آوریل، از انتصاب سفیر در امارات متحده عربی برای اولین بار پس از سال ۲۰۱۶ خبر داد. ابراهیم رئیسی در همین ماه به سوریه سفر کرد - اولین سفر در بیش از یک دهه گذشته - و در همین زمان از «یک پیروزی استراتژیک در منطقه» خبر داد و چند روز بعد مجدداً سوریه تحت ریاست‌جمهوری بشار اسد، یکی از متحدان کلیدی تهران، در اتحادیه عرب پذیرفته شد. براساس گزارش‌های رسانه‌های مختلف، از جمله روزنامه نشنال، عمان در حال میانجی‌گری برای بهبود روابط تهران و قاهره است. از نظر تندرو‌ها در حلقه‌های تصمیم‌گیری ایران، ایالات‌متحده و اروپا ظاهراً در حال افول هستند، درحالی‌که شرق - از جمله خاورمیانه - در حال صعود است و می‌تواند در برابر انزوا، برای ایران فرصت اقتصادی و دیپلماتیک فراهم کند. اما مشخص نیست آیا چنین روندی در برابر انبوه چالش‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی، شانس موفقیت داشته باشد. وسعت و دامنه اعتراضات اخیر شاید کاهش یافته باشد، اما نارضایتی‌های اجتماعی و سیاسی بنیادین حل و فصل نشده است. نگرانی در مورد شرایط زندگی و دستمزد‌ها نیز همچنان جدی است، زیرا تورم بالا، فساد و سوءمدیریت باعث شده است مفهوم «اقتصاد مقاومتی» با وجود داشتن پتانسیل رشد در شرایط تحریم، با شکست مواجه شود. با این حال، با بدتر شدن روابط با آمریکا و اروپا بر سر سه موضوع کلیدی، چشم‌انداز لغو این تحریم‌ها هم کاهش یافته است. اولین مورد، وضعیت حقوق بشر است که منجر به دور‌های پی‌درپی تحریم‌های غرب شده است و اشتها برای تعامل با دولت ایران را به‌شدت کاهش داده است. دومین مورد آن چیزی است که واشنگتن و متحدانش آن را همدستی ایران در جنگ روسیه در اوکراین می‌دانند، به‌ویژه از طریق ارائه ادعایی پهپاد‌های مسلح؛ چیزی که تهران و مسکو آن را رد می‌کنند، اما در مورد آن اجماع گسترده‌ای در میان دولت‌های غربی وجود دارد. این نیز منجر به دور‌های متوالی تحریم‌های غرب شده است که کسانی را که در توسعه و انتقال تسلیحات ایران به روسیه فعالیت می‌کنند، هدف قرار داده و نگران گسترش احتمالی آن به محموله‌های موشک‌های بالستیک در ازای هواپیما‌های جنگنده پیشرفته روسیه و سایر سیستم‌های تسلیحاتی است. سومین مورد، بن‌بست مذاکرات احیای برجام است. تلاش‌ها برای احیای توافقی که دولت ترامپ پنج سال پیش از آن خارج شد، از آوریل ۲۰۲۱ تا سپتامبر ۲۰۲۲ بین پیروزی و شکست کامل در نوسان بود. به‌رغم پیشنهادهای ایران، از جمله در همین ماه، مبنی بر اینکه هنوز هم می‌توان توافق را اجرایی کرد، به نظر می‌رسد این توافق رو به نابودی است. اما تا آنجا که به واشنگتن و سه طرف اروپایی توافق (فرانسه، آلمان و بریتانیا یا E۳) مربوط می‌شود، به نظر می‌رسد که آنها اراده سیاسی خود را برای احیای برجام کنار گذاشته‌اند.خواسته‌های ایران، مانند توقف تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های گذشته در سایت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده، یا تضمین پایبندی دولت‌های آینده آمریکا به توافق، بسیار فراتر از آن چیزی بود که آمریکا آماده پذیرش آن، حتی قبل از حوادث اخیر در ایران و انتقال پهپاد به روسیه برای استفاده در اوکراین، بود. در همین حال، تنش‌های ایران و آمریکا همچنان بالاست، به‌ویژه در سوریه، جایی که ماه مارس گذشته، شبه‌نظامیان مرتبط با ایران و ایالات متحده به شکلی مرگبار با هم درگیر شدند، و در خلیج‌فارس، جایی که کشتی‌های تجاری بار، هدف فعالیت‌های تلافی‌جویانه شده‌اند. این امر ایالات متحده و متحدانش را بر آن داشته تا عملیات دریایی خود را در داخل و اطراف آبراه‌هایی مانند تنگه هرمز که کلید تجارت منطقه‌ای انرژی است، تقویت کنند.