نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

همکاری دفاعی روسیه-ایران و خاورمیانه

انستیتو واشنگتن نوشت:«کاخ سفید اعلام کرده ایران ممکن است «قطعات نظامی پیشرفته» و سلاح‌های بیشتری مثل هلیکوپترها و سامانه‌های دفاع هوایی از روسیه دریافت کند. در واقع، یک نماینده مجلس ایران در ماه ژانویه ادعا کرد، ایران هم‌اکنون این سامانه‌ها را سفارش داده است و فقط منتظر تحویل گرفتن آنهاست. علاوه بر همکاری در آموزش نظامی و توسعه سلاح، اضافه شدن جت‌های جنگنده چندمنظوره پیشتاز روسیه گامی مهم در تعمیق رابطه امنیتی مسکو-تهران است. به علاوه، نشانه‌ای از تغییر نسبت به گذشته است: در سال‌های اخیر، مسکو فروش تسلیحات خود را به ایران به دقت با دیگر روابط نظامی و دیپلماتیک خود در منطقه تنظیم می‌کرد. مهم‌ترین معامله در دهه گذشته خرید سامانه دفاع هوایی اس-۳۰۰ از سوی ایران در سال ۲۰۱۶ بود. آخرین باری که روسیه به ایران هواپیمای جنگی داد، اوایل دهه ۲۰۰۰ بود، زمانی که فقط شش فروند هواپیمای تهاجمی خاکی (برای عملیات غیردریایی) سوخو-۲۵ به ایران تحویل داد. این ارسال تسلیحات فاصله زیادی با سال‌های آخر جنگ سرد داشت؛ زمانی که اتحاد شوروی تعداد زیادی جت جنگنده، بمب‌افکن، تانک، زیردریایی، و سامانه دفاع هوایی به ایران فروخت. جریان جدید انتقال سلاح از روسیه به ایران ممکن است در کوتاه‌مدت تغییر چشمگیری در موازنه کلی قوا در خاورمیانه ایجاد نکند. یک علتش این است که خسارت عظیم تجهیزات روسی در جنگ جاری در اوکراین احتمالا روسیه را وادار خواهد کرد تا صادرات سلاح خود را کاهش دهد. مهم‌تر آنکه قدرت نظامی اصلی ایران در توانمندی‌های نامتقارن نهفته است: استفاده‌ از پلتفرم‌های بی‌سرنشین، موشک‌های کروز، موشک‌های بالستیک، و شبکه پیچیده‌ای از نیروهای نیابتی منطقه‌ای. حتی برای به میدان فرستادن سوخو۳۵ها، ایران مجبور خواهد بود تا گروهی خلبان را پرورش و آموزش دهد تا پرواز آنها را عملیاتی کند و یک کانال تعمیر و نگهداری نیز برای عملیاتی نگه داشتن آنها راه‌اندازی کند. تحریم‌های خارجی علیه وزارت دفاع روسیه و فرسایش خود مسکو در میدان جنگ، برپایی کانال تعمیر و نگهداری را دشوار خواهد کرد، چون تامین قطعات یدکی برای پلتفرم‌های روسی با چالش روبه‌رو خواهد بود. بنابرین، احتمالا زمان زیادی نیاز است تا ایران این سوخو۳۵‌ها را در توان قدرت‌نمایی کلی خود ادغام کند. پیامدهای بزرگ‌تر و مهم‌تر این محموله‌ها در بلندمدت است: توانایی ایران در مهندسی معکوس، شبیه‌سازی، و تولید انبوه قطعات این پلتفرم‌ها؛ امری که توانمندی‌های متعارف نظامی در زرادخانه ایران و نیروهای نیابتی‌اش را بیشتر خواهد کرد. ایران صنایع تسلیحاتی کاملا رشدیافته‌ای دارد و بنا به سابقه توانسته پلتفرم‌های زیادی از جمله جت‌های جنگنده، موشک‌ها، و قطعات هواپیما را مهندسی معکوس کند. ایران بعد از به غنیمت گرفتن پهپاد شناسایی آرکیو-۱۷۰ سنتینل آمریکا در سال ۲۰۱۱، انواع مسلح و غیرمسلح مهندسی معکوس‌شده آن را در ۲۰۱۴ رونمایی کرد. در سال ۲۰۱۸، یکی از آن مدل‌های کپی‌شده را از سوریه به آسمان اسرائیل پرواز داد که سرنگون شد. به علاوه، ایران چندین نسخه داخلی از موشک ضدتانک بی.‌جی.‌ام-۷۱ تاو را ساخته، از جمله «توفان» و انواع آن، که از آن زمان تاکنون به نیروهای نیابتی‌اش در سوریه و یمن ارسال کرده است. رقیبان اصلی ایران ‌ــ‌آمریکا و اسرائیل‌ــ‌ باید علاوه‌ بر مقابله با نیروی نظامی ایران با توانمندی‌های پیشرفته، برای مقابله با شبکه‌ای از نیروهای نیابتی مسلح به تسلیحات پیشرفته‌تر ساخت ایران هم برنامه‌ریزی کنند. محموله‌های مسکو همین‌طور از چرخشی بالقوه مشکل‌ساز در صادرات سلاح این کشور به منطقه حکایت دارد. به ‌لحاظ تاریخی، روسیه ارسال سلاح را به خاورمیانه و مناطق مجاور به صورت متوازن انجام می‌داد. در واقع، صادرات تسلیحات روسیه به ایران در مقایسه با صادراتش به مصر، الجزایر، و هند به چشم نمی‌آمد. حال از قرار معلوم سوخو-۳۵‌های ارسالی به ایران همان جت‌هایی هستند که مصر قبلا خریداری کرده بود ولی ‌ــ‌تا حدی به‌خاطر احتمال تحریم آمریکا‌ــ‌ خرید آنها را لغو کرد. تاثیر جنگ اوکراین و تحریم‌های متعاقب آن بر صنایع دفاعی روسیه صادرات سلاح‌های روسی به جاهای دیگر را پیچیده کرده است؛ در مارس ۲۰۲۲، یک تولیدکننده دفاعی روسیه ادعا کرد که امکان حصول تقریبا یک میلیارد دلار پرداخت در ازای تسلیحات، از سوی کشورهایی چون هند و مصر را ندارد.