اندیشکده

تجدیدنظر درباره چین

هرمز جعفری، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگویی با وب‌سایت اندیشکده شورای روابط خارجی ایران گفت: «چین برخلاف رویه بین‌المللی‌اش، مسئله مذاکره در خصوص تمامیت سرزمینی ایران را با عنایت به طرح اماراتی مطرح کرد و این موضوع آشکارا همراهی چین با رویکرد شورای همکاری خلیج‌فارس به رهبری عربستان-امارات را نشان داد. در صورتی که چین در صدد جبران مواضعی که در سفر شی‌جین‌پینگ به ریاض در قبال ایران اتخاذ شد برنیاید، تهران باید براساس تحولات پیش‌رو بازبینی عمیقی در سیاست خارجی کلان خود به‌ویژه در رابطه با چین صورت دهد. بیانیه‌هایی که رئیس‌جمهوری چین در خلیج‌فارس امضا کرد و پنج محور مطرح‌شده در سخنرانی رئیس‌جمهور چین در شورای همکاری خلیج‌فارس بیانگر این است که برنامه‌های دوطرف طیف گسترده‌ای از مسائل را دربرمی‌گیرد که بیانگر تحول و تعمیقی راهبردی در تعاملات دو طرف است. چین برای اولین بار و به‌صورت واضح پای سندی را امضا کرد که بیانگر رویکرد و راهبرد سیاست خارجی با محوریت عربستانی - اماراتی نسبت به مباحث منطقه‌ای است. این بیانیه‌ها و خصوصا بیانیه شورای همکاری خلیج‌فارس به شکلی است که گویا بایدن آنها را امضا کرده و نه شی‌جین‌پینگ! در بحث یمن، چین کاملا همراه با مواضع عربستانی بود و شی‌جین‌پینگ با العلیمی، رئیس شورای عالی یمن، ملاقات و از این شورا حمایت کرد. در خصوص پرونده هسته‌ای ایران، فعالیت‌های موشکی و پهپادی، مسائل منطقه‌ای و گفت‌وگوهای جامع، مواضع کشورهای عربی از سوی چین مطرح شد که برخلاف انتظار و کاملا مردود است. چین برخلاف رویه بین‌المللی‌اش، مسئله مذاکره درخصوص تمامیت سرزمینی ایران را با عنایت به طرح اماراتی مطرح کرد و این موضوع آشکارا همراهی چین با رویکرد شورای همکاری خلیج‌فارس به رهبری عربستان-امارات را نشان داد. حمایت غیرقابل قبول چین از ابتکار امارات در حالی است که خود در بحث تایوان درگیر است. عربستان آخرین کشوری بود که چین را در چارچوب سازمان ملل به رسمیت شناخت و توانست از خرید موشک‌های بالستیک به امضای سند مشارکت استراتژیک با چین برسد. آنها اکنون بالغ بر 87 میلیارد دلار حجم تجارت خارجی دارند. چین از سال 2005 تا 2021 بالغ بر 44میلیارد دلار در عربستان سرمایه‌گذاری کرده و درهمین دوره زمانی 37 میلیارد دلار در امارات سرمایه‌گذاری کرده‌اند. آنها در همین مقطع، حدود 130میلیارد دلار نیز در کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و عراق سرمایه‌گذاری کرده‌اند. چین دو تریلیون دلار صندوق ذخیره ارزی درشورای همکاری خلیج‌فارس می‌بیند که کمک بسیار بزرگی می‌تواند به رویکرد جاه‌طلبانه چین برای گسترش منافع بین‌المللی‌اش باشد. چین در این مسیر به امنیت انرژی خود نیز نگاهی جدی دارد و در شرایطی که این حجم از منافع اقتصادی برای چین در شورای همکاری خلیج‌فارس مطرح است، طبیعتا به سمت تعمیق روابط با این کشورها می‌رود. ضمن اینکه عربستان نیز با توجه به رویکرد سیاست خارجی آمریکا، تحولات در بازار جهانی انرژی، ساختار تولید و مصرف نفت و گاز و اهمیت دریافت فناوری از چین، به سمت پکن رفته است. البته این تحولات به معنای این نیست که چین نمی‌خواهد با ایران کار کند؛ در هر حال دنیای امروز، دنیای جنگ سرد یا سفید و سیاه نیست. این بیانیه‌ها، نتیجه تحولاتی است که البته تحولات دیگری را نیز رقم خواهد زد. ایران باید توازن را در عرصه سیاست خارجی کشور مدنظر داشته باشد. در یک دهه گذشته تحولاتی در تعاملات کشورهای عربی و آمریکا اتفاق افتاده که به نفع چین تمام شده است و این کشور توانسته نفوذ گسترده‌ای در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در این منطقه شکل دهد. ما شاهد هستیم که در بسیاری از دانشگاه‌های حاشیه خلیج‌فارس زبان چینی تدریس می‌شود. عربستان دروازه ورود چین به دنیای عرب است و از نگاه چین منافعی که تعامل با کشورهای حوزه خلیج‌فارس ایجاد می‌کند، قابل مقایسه با روابط با ایران نیست. در صورتی‌که چین در صدد جبران مواضعی که در سفر شی‌جین‌پینگ به ریاض در قبال ایران اتخاذ شد برنیاید، تهران باید براساس تحولات پیش‌رو بازبینی عمیقی در سیاست خارجی کلان خود به‌ویژه در رابطه با چین صورت دهد.»