تکل تکنیکی

درباره سیاست و فوتبال

عبدالجواد موسوی

شاعر و روزنامه‌نگار

اگر کسی بگوید فوتبال ربطی به سیاست ندارد، یا فوتبال را درست نفهمیده است یا سیاست را. اصلا در جهان کنونی چیزی که نتوان آن را به سیاست ربط داد، نمی‏توان یافت. سیاست در همه شئون فردی و جمعی ما حضور دارد. اما جالب آنجاست که هرجا حضور پُررنگ‏تری دارد، نقش‌اش بیشتر انکار می‏شود. البته غالبا این انکار از سوی کسانی صورت می‏گیرد که از فهم سیاسی برخوردار نیستند وگرنه خود سیاستمداران روزبه‏روز صریح‏تر و بی‏پرواتر از گذشته در سیاست دخالت می‏کنند. روزی که میشل اوباما اعلام کرد که جایزه اسکار به فیلم «آرگو» تعلق می‏گیرد، آکادمی اسکار تعارف را کنار گذاشت و صراحتا سیاسی بودن‌اش را به همه جهانیان اعلام کرد. اصلا سیاست یکی از مولفه‏های جذابیت در روزگار ماست. فکر کنید در جام جهانی، ایران به جای آمریکا و انگلیس با دو کشور بی‏حاشیه آفریقایی یا آسیایی بازی داشت واقعا چه چیزی می‏توانست ما را و بقیه تماشاگران را این همه به وجد بیاورد؟ اسپانسرها و برندهای مشهور جهانی چه انگیزه‏ای برای سرمایه‏گذاری در آن مسابقات پیدا می‏کردند؟ هرجا سر و کله سیاست پیدا می‏شود، سرمایه هم همان‏جا حضور دارد. منتهی از مقتضیات جهان سرمایه و سیاست یکی‌اش همین است که خیلی به روی خودت نیاوری ماجرا از چه قرار است. تو هم در مقام تماشاچی باید بازی را جدی بگیری و اصلا به روی خودت نیاوری حقیقت ماجرا چیست که اگر زیادی بخواهی فضولی کنی و از چند و چون ماجرا سر در بیاوری، لذت تماشای این غفلت جذاب را بر خودت حرام کرده‏ای. لذت بردن از پدیده‏های مدرن هم اقتضائاتی دارد که باید آن را درک کنی. آنکه بعد از برد شیرین تیم ملی مقابل آمریکا از تلویزیون جمهوری اسلامی ایران سرود «آمریکا، آمریکا، مرگ به نیرنگ تو» را پخش می‏کند، شاید از سیاست بی‏اطلاع نباشد، اما قطعا در کج‏سلیقگی نظیر ندارد و نمی‏تواند ظرافت‏های نسبت بین ورزش و سیاست را به‌خوبی درک کند. سیاست ساحت زیرکی و تدبیر و خوش‏سلیقگی هم هست. اگرچه در سیاست شعار و رجزخوانی هم جای خودش را دارد اما آنکه سیاست را صرفا در دشنام دادن به حریف خلاصه می‏کند، قطعا آدم درجه یکی در این عرصه به شمار نمی‏آید.
همان‏قدر که در بازی فوتبال می‏توان به حریف تنه تکنیکی زد یا با یک تکل ماهرانه توپ را از چنگ او درآورد و هیچ داوری هم این کار را خلاف قوانین فوتبال نمی‏داند، در سیاست هم می‏توان با تدبیر و حیله‏گری و استفاده از حربه‏های قانونی حریف را به خاک سیاه نشاند یا دست‌کم می‏توان در مقابل امتیاز کمی که به حریف می‏دهیم، بیشترین امتیاز را از او بگیریم. هیچ نهاد قانونی هم نمی‏تواند سیاستمداری را به دلیل زیرکی‏اش محکوم کند. عکس این قضیه هم صادق است. همان‏طور که در فوتبال هم اگر به جای تکل حرفه‏ای و تنه فنی زدن به حریف به خشونت متوسل شوید و صرفا با لنگ و لگد زدن به حریف بخواهید کارتان را پیش ببرید با عکس‏العمل قاطع داور مواجه خواهید شد و حتی طرفداران شما نیز شما را به دلیل بازی نازیبایتان نکوهش می‏کنند در سیاست هم اگر قرار باشد به جای دیپلماسی به طرف مقابل فحش بدهید یا مدام علیه او بیانیه‏های تند سیاسی صادر کنید و همه مصائب ریز و درشت مملکت‌تان را به او نسبت دهید نه‌تنها نهادهای بین‏المللی تره هم برایتان خرد نمی‏کنند بلکه مردم کشورتان نیز شما را سیاستمداران قابلی نمی‏دانند و ممکن است حتی دشمنان‌تان را به شما ترجیح دهند. هم ورزش و هم سیاست نیاز به تدبیر و ظرافت و رندی و خلاقیت دارد و وقتی این دو مقوله به یکدیگر پیوند می‏خورند، باید تدبیر و ظرافت و رندی و خلاقیت را دوچندان کرد وگرنه فجایعی بار خواهد آمد که امکان جبران آن به‌سادگی میسر نخواهد بود.
گاهی ما به‌گونه‏ای سخن می‏گوییم کانه هوشیارترین مردم جهان ماییم و مابقی مشتی عقب‌مانده‏اند. فقط ما فهمیده‏ایم فوتبال با سیاست عمیقا گره خورده است و دیگران از درک این امر بدیهی عاجزند. غافل از اینکه دیگران خیلی بهتر از من و شما می‏دانند ماجرا از چه قرار است. اصلا این دیگران بوده‏اند که این بازی‏ها را برای من و شما ترتیب داده‏اند. منتهی فرق آنها با ما در همان فهم عمیقشان از مسئله است. آنها همان‏طور که زیرکانه در سیاست حاضر می‏شوند و به نام از بین بردن سلاح‏های کشتارجمعی به یک کشور حمله می‏برند و بعدها معلوم می‏شود که اصلا سلاحی در کار نبوده، در کار ورزش هم به همین طریق عمل می‏کنند. مشکل ما اینجاست که هم دلمان نمی‏آید از جذابیت‏های دنیای جدید که کم هم نیستند، چشم بپوشیم و هم نمی‏خواهیم تن به قواعد پذیرفته جهانی که آن را مغایر با ارزش‏های ایدئولوژیک می‏دانیم، بدهیم. نتیجه این که: «نه در مسجد دهندم ره که رندی/نه در میخانه کاین خمار خام است.»

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید