پـرواز ملـی

یوز های ایرانی در یکی از پیچیده ترین شرایط سیاسی برای رقابت های جام جهانی راهی قطر شدند

تیم‌ملی ایران 30 آبان‌ماه اولین مسابقه‌اش را در جام‌جهانی 2022 مقابل قطر انجام می‌دهد. کمتر کسی تصور می‌کرد که حواشی تیم‌ملی ایران در فاصله کمتر از هفت روز تا شروع این مسابقات چنان زیاد شود که حتی از لیست بازیکنان تیم‌ملی نیز تعبیر سیاسی شود. خواندن یا نخواندن سرودملی پیش از مسابقات هم با واکنش‌های مختلفی از سوی مسئولان دولتی رو‌به‌رو شده است. تمام این حواشی دست‌به‌دست هم داده تا یکی از متفاوت‌ترین جام‌های‌جهانی را «احتمالا» شاهد باشیم. دوشنبه قرار بود نشست خبری کارلوس کی‌روش برگزار شود که به شکل عجیبی و بدون هیچ توضیحی لغو شد. شایعات از همان ثانیه اول درخصوص لغو این نشست شروع شد. برخی می‌گفتند، نشست خبری توسط فدراسیون فوتبال لغو شده تا کارلوس کی‌روش به سوالات احتمالی غیرفوتبالی پاسخ ندهد و درواقع خودش را وارد چنین چالشی نکند.

گروه دیگر نیز می‌گفتند، برخی افراد غیرورزشی به کی‌روش توصیه کردند تا سردار آزمون را از لیست نهایی 26نفره خط بزند. این شایعه البته بعد از اینکه در رسانه‌های داخلی مطرح شد، توسط نشریه فرانسوی «اوله» نیز به شکل جدی‌تری بازنشر شد. این نشریه فرانسوی معتقد بود، باتوجه به واکنش‌های سیاسی- اجتماعی سردار آزمون در اینستاگرام، فدراسیون فوتبال با مدیریت مهدی تاج از کی‌روش خواسته تا این بازیکن را از تیم‌ملی خط بزند. هرچند کارلوس کی‌روش خودش روز سه‌شنبه چنین مسئله‌ای را تکذیب کرد و گفت، از اول هم قرار نبود سردار را خط بزنم و این بازیکن زودتر از بقیه به دوحه رفت. موضوع شگفت‌انگیز بعدی، دعوت از علی کریمی، بازیکن شاغل در لیگ ترکیه است. او در این فصل، 9بار در سوپرلیگ ترکیه به میدان رفته و یکی از بازیکنان متوسط این روزهای فوتبال ایران است که اگر خودش امکان دعوت از خودش را داشت، احتمالا دست به چنین ریسکی نمی‌زد؛ با این حال دعوت از او این شایعات را قوت بخشیده که باتوجه به اینکه او هم‌نام «علی کریمی»، بازیکن سابق تیم‌ملی ایران و باشگاه پرسپولیس است، در صورت تشویق تماشاگران حاضر در استادیوم‌های دوحه، این توجیه وجود داشته باشد که علی کریمی، بازیکن سوپرلیگ ترکیه و ملی‌پوش فعلی ایران در حال تشویق شدن است. صداوسیما همزمان با پخش سرود ملی، از روی چهره بازیکنان به سکوهای خالی ورزشگاه آزادی رفت؛گفته شده تعدادی از بازیکنان تیم ملی همزمان با پخش سرود جمهوری اسلامی ایران سکوت کردند. احمد راستینه، نماینده مجلس شورای اسلامی معتقد است، بازیکنانی که سرود ملی را نمی‌خوانند، لزومی ندارد در تیم‌ملی باشند: «برای چه ملت باید شاهد این باشند که فردی وارد تیم‌ملی شود، اما از خواندن سرود ملی، خجالت بکشد. از این‌رو، فدراسیون فوتبال باید به وظایف خود در این خصوص بپردازد. در منشور فیفا، همه این موضوعات، تسریع شده است.» یک کارشناس حقوقی در امر ورزش در گفت‌وگو با «هم‌میهن» درخصوص صحبت‌های احمد راستینه می‌گوید: «فیفا هیچ‌گونه منشوری ندارد؛ اگر منظور از منشور، اساسنامه است که فیفا به بیان کلیات فوتبال پرداخته، تنها جایی که می‌توان منظور آقای راستینه را به آن نسبت داد، موارد انضباطی فیفاست که صرفا احترام به سرود را بیان کرده که «سکوت»، بی‌احترامی تلقی نمی‌شود بلکه شلوغ‌کاری یا سروصدا حین پخش سرود ملی هر کشوری را شامل بی‌احترامی دانسته؛ همان اتفاقی که در منامه، پایتخت بحرین همزمان با سرود ملی ایران رخ داد و تماشاگران بحرینی سکوت نکردند و با زدن شیپور قصد بی‌احترامی داشتند. به همین دلیل فدراسیون فوتبال بحرین جریمه شد.»

نباید بحث سرود را بزرگ کنیم

حسین نورانی‌نژاد، فعال سیاسی در گفت‌وگو با «هم‌میهن» عقیده متفاوتی در زمینه خواندن یا نخواندن سرود دارد: «تیم‌ملی فوتبال ایران، گروه سرود نیست که همه ملزم به خواندنش باشند. همانطور که بسیاری از بازیکنان تیم‌های‌ملی کشورهای مختلف، سرودملی کشورشان را نمی‌خوانند و توهینی هم تلقی نمی‌شود، اینجا هم همینطور است. بارها رخ داده برخی بازیکنان حین خواندن سرود سکوت کرده‌اند، نباید چنین موضوعی را تا این حد بزرگ کنیم تا بحث منحرف شود. لازم به توضیح است، رفتار نمادین اخیر برخی ورزشکاران، معادل دخالت سیاست در ورزش نیست یا حداقل درباره آن مناقشه است. از قضا در گذشته این سیاست رسمی بوده که بیش از حد به ورزش دست‌اندازی کرده و از ورزشکاران و فضاهای ورزشی، تابلوی تبلیغاتی برای نوعی سیاست و ایدئولوژی خاص ساخته بود. از آلوده شدن ورزش از جانبی دیگر نیز نباید دفاع کرد. اما وجه غالب اعتراضات اخیر، یک کنش‌اجتماعی و رفتار بوده، لذا تا وقتی وارد وادی‌های دیگر نشده، می‌توانیم این حق را برای تمام افراد جامعه قائل باشیم که واکنشی نسبت به آن نشان بدهند.» بیژن نوباوه، دیگر نماینده مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگویی معتقد است، بازیکنان تیم‌ملی نباید بحث‌های درون‌خانوادگی را با نخواندن سرودملی، به بیرون بکشانند. این درحالی‌است که حسین نورانی‌نژاد می‌گوید، هر دو طیف اگر بازیکنان تیم‌ملی ایران را تحت فشار بگذارند، رفتار اشتباهی مرتکب شده‌اند: «هر فردی که به‌عنوان یک شهروند برای خودش احساس مسئولیت اجتماعی قائل است، باید به‌عنوان یک اصل اولیه آزادی، برای دیگران هم حق انتخاب قائل باشد. این شکل توقع که بازیکنان از هر دو طیف ِ درگیر ماجرا، مورد حملات شدید قرار بگیرند که «باید» سرود تیم‌ملی را بخوانند یا نه؛ به لحاظ اخلاقی زیر سوال است. برخی ورزشکاران، هنرمندان و دیگر اقشار می‌توانند براساس مسئولیت اجتماعی و درکی که از شرایط دارند، مواضعی را اتخاذ کنند. این نکته را اشاره کنم که معتقد به جدایی سیاست از ورزش هستم، اما اعتراض‌های اخیر و کنش‌هایی که از سوی ورزشکاران در روزهای اخیر دیدیم، به‌نظرم سیاسی به‌معنای گرایش به یک جریان خاص نیست و آن‌را نوعی بیان‌اجتماعی علیه تبعیض می‌دانم و چنین رویکردی همسو با روح ورزش است، همان‌طور که رفتارهای نژادپرستانه در ورزش ممنوع است. این انتقادها، دفاع یا مخالفت با یک جریان سیاسی خاص نیست. با این حال باید به تصمیم و رویکرد هر هنرمند یا ورزشکار احترام بگذاریم تا اینکه یک سری افراد، آن‌ها را با اعمال فشار، مجبور به واکنشی خاص کنندر.»

جوایز میلیاردی حذف می‌شود؟

بیش از یک‌ماه پیش در رسانه‌ها مطرح شد که فدراسیون فوتبال قرار است به هر بازیکنی بابت صعود به جام‌جهانی، خودرو «هیوندا سانتافه نیوفیس 2018» هدیه دهد. روز گذشته نیز این شایعه قوت گرفت که یکی از مسئولان فدراسیون فوتبال به بازیکنان تیم‌ملی گفته، در صورت نخواندن سرود تیم‌ملی، این هدیه به آنها تعلق نخواهد گرفت. شایعاتی که فضای تیم‌ملی را ملتهب خواهد کرد.

حسین نورانی‌نژاد در همین باره می‌گوید: «اعمال‌فشار برای موضعی خاص، خودش نقض غرض و ضد آزادی است. نباید روحیه طلبکاری از کسی داشت. هرکسی بهتر است از خودش متوقع باشد یا از کسانی که پا در وادی خاصی گذاشته‌اند که آن وادی، اتخاذ برخی مواضع را ضروری می‌کند. مثلا یک فعال سیاسی نمی‌تواند بگوید ماجراهای اخیر به او ربطی ندارد. اصل شفافیت ایجاب می‌کند مردم موضع آنها را بدانند. اما یک ورزشکار این‌گونه نیست. آن ورزشکاری که امروز با زحمت خودش به شهرت رسیده، قبل از ورزشکار شدن تعهدی نداده که فراتر از رفتار یک ورزشکار عمل کند. اگر ورزشکار دغدغه‌های اجتماعی‌اش را بیان کند و همراه مردم باشد- مطابق آن رفتاری که از تختی دیدیم- در تاریخ ماندگار می‌شود، اما توقع داشتن از همه برای تختی‌شدن، خودش نوعی زورگویی است. چه بسا آن کسی که باب‌میل ما رفتار نمی‌کند، نه از سر بی‌مسئولیتی که از سر باوری متفاوت، به‌گونه دیگری عمل می‌کند.»

دیدار با رئیس‌جمهور

پیش از عزیمت تیم‌ملی ایران به قطر، ابراهیم رئیسی در دیدار با بازیکنان و کادر فنی، گفت: با وحدت، همدلی و موفقیت تیم‌ملی در جام‌جهانی به دنبال شادی دل مردم ایران باشید. کی‌روش هم در واکنش به صحبت‌های رئیس‌جمهور گفت: ما تمام تلاش‌مان را در این مدت برای موفقیت کردیم؛ نتیجه با خداست. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز پیش از اعزام شاگردان کی‌روش اظهار کرد: «برای ما تیم‌ملی جمهوری اسلامی ایران مهم است؛ چراکه پرچم ما در قطر است. امیدوارم مردان جوان ایران در مستطیل سبز، با بازی‌های خوب‌شان در قطر، دل مردم ایران را شاد کنند.»

30آبان‌ماه، شاگردان کی‌روش مقابل تیم‌ملی انگلیس مصاف خواهند کرد و باید دید سکوهای ورزشگاه 68هزار نفری خلیفه دوحه، چطور خواهد بود. در هر صورت باید پذیرفت بسیاری از ایرانیان ساکن اروپا و سایر کشورهای دنیا، در ورزشگاه حضور دارند و طبعا این مسابقه با چالش‌هایی روی سکوها همراه خواهد بود که می‌تواند روی بازی دو تیم هم تاثیر بگذارد.