پادکست فارسی، رسانه‌ای نو
نیوشا طبیبی گیلانی نویسنده و مستندساز رونق رسانه‌های شنیداری نوین، آن‌هم بعد از اینکه رادیو کم‌وبیش از رونق سابق افتاده، امر مبارکی است. روزانه ده‌ها پادکست ج
نیوشا طبیبی گیلانی
نویسنده و مستندساز
رونق رسانه‌های شنیداری نوین، آن‌هم بعد از اینکه رادیو کم‌وبیش از رونق سابق افتاده، امر مبارکی است. روزانه ده‌ها پادکست جدید فارسی متولد می‌شود. پادکست‌سازان، با تمرکز بر موضوعات خاصی که در آن تبحر دارند و با روایتی که سعی می‌کنند جذاب و شنیدنی باشد، حرف‌های خود را به گوش مخاطبان‌شان می‌رسانند. مخاطب پادکست، آزادی فراوانی در انتخاب برنامه و گزینش قسمت‌هایی که می‌خواهد آنها را بشنود، دارد. این در قیاس با وضعیت مخاطبان رادیو که مجبور بودند ساعاتی مقرر پای رادیو بنشینند تا برنامه دلخواه خود را بشنوند، تحولی مهم است.
تنوع موضوعات در پادکست فارسی بسیار جالب است. روایت‌های تاریخی و قصه، خواندن کتاب و متون قدیمی، تفسیر و خواندن آثار شعرای قدیم ایران، روان‌شناسی و فلسفه، موضوعات محبوب این روزهای پادکست فارسی هستند. پادکست‌ها در جهان امروز به‌سرعت تبدیل به یکی از مهمترین مراجع آموزش و یادگیری شده‌اند. این رسانه امکان بسیار ارزانی را برای ارتباط‌گیری با گروه بزرگی از شنوندگان فراهم کرده است. برنامه‌سازان با امکاناتی اندک و ساده و با صرف هزینه ناچیز می‌توانند برنامه‌های خود را بسازند و منتشر کنند.
بسیاری از نویسندگان به روایت کردن رمان‌هایشان از این طریق روی آورده‌اند. روشی که با تاثیری عمیق‌تر همراه است و حتی در مواردی می‌تواند درآمد بیشتری نسبت به چاپ و انتشار کتاب برای نویسنده فراهم کند.
مخاطبان به‌دلیل حق انتخابی که در گزینش موضوعات موردعلاقه و زمان گوش سپردن به آن دارند، روزبهروز به پادکست‌ها توجه بیشتری نشان می‌دهند. بسیاری از کسانی که ناگزیر به سفرهای روزانه درون‌شهری و بین‌شهری هستند، ترجیح می‌دهند هنگام رانندگی یا انتظار برای رسیدن به مقصد، به پادکست گوش کنند و به این صورت از وقت ترددشان در جاده‌ها و مسیرها به نحو بهتری استفاده کنند.
پادکست‌های خوبی که در فضای زبان فارسی تولید می‌شوند، بسته به کیفیت کاری که انجام می‌دهند، موردتوجه قرار می‌گیرند. سلیقه و ذائقه جمعی به‌سرعت خوب و بد را تشخیص می‌دهد و معمولاً آنها که کاری در خور انجام نمی‌دهند، اقبالی هم پیدا نمی‌کنند.
اما در این حوزه، افرادی که با حوصله، طمأنینه و صرف وقت پادکست می‌سازند و برای مخاطبان‌شان احترام قائل هستند، شنوندگان خودشان را پیدا می‌کنند. موضوعات بعضی از این پادکست‌ها بسیار جالب هستند: یکی فقط روی موسیقی مردمی، آن‌نوعی که به کوچه‌بازاری معروف بود - متمرکز شده است. پادکست دیگری، درباره شوپنهاور می‌گوید و یکی دیگر، احکام ازدواج را در متون فقهی می‌جوید و از روایت‌های مختلف سخن می‌گوید. بازار شاهنامه‌خوانی، مثنوی و تفسیر آن هم البته گرم است. از میان آنها که به ادبیات می‌پردازند، به‌زعم من قصه‌هایی که سیدعلی میرفتاح از متون ادبی قدیمی در پادکست کرگدن می‌خواند و نظامی‌گنجوی‌خوانی محمدرضا طاهری، شنیدنی هستند.
برای کلمه پادکست در فارسی معادل‌هایی هم پیشنهاد کرده‌اند؛ کلماتی مانند «وب آوا» یا «پادپخش». به‌هر صورت این نام فراگیر اکنون معرف نام خاصی از تولیدات شنیداری است که انتظار می‌رود روزبهروز گسترش بیشتری پیدا کند. گسترش پادکست از سال ۲۰۰۴ به‌این‌سو شتاب و رونق فراوانی گرفته و امروز گوش سپردن به پادکست‌ها توسط مخاطبانی در سنین مختلف عمومیت و مقبولیت پیدا کرده است.
سرعت و شتاب زندگی در زمانه ما و گرفتاری‌هایی که وقت و توان را تحلیل می‌برد، لاجرم زمان مطالعه را تقلیل داده. پادکست‌ها راه‌حل خوبی برای جبران این خلأ هستند. این برنامه‌ها می‌توانند جای خالی بسیاری از انواع رسانه‌های مکتوب، شنیداری و دیداری دیگر را به بهترین نحو ممکن پر کنند. چون شنیدن‌شان نیاز به اختصاص زمان و مکانی خاص ندارد. در هر لحظه و به هر میزان، شنونده می‌تواند مطلب مطلوبش را بشنود.
پادکست‌ها پس از بارگذاری و انتشار، برای همیشه در فضای وب خواهند ماند و از این حیث در دهه‌های آینده ما با انبوهی از برنامه‌های صوتی رو‌به‌رو خواهیم شد که به‌مثابه پاره‌ای از تاریخ، صدا و روایتِ آدم‌هایی را به‌گوش ما خواهند رساند که ممکن است این جهان را ترک کرده باشند.
