معنا و کارکرد خبرنگار چیست؟
روزنامه هممیهن ، منتشر کننده آخرین و بروزترین اخبار داخلی و خارجی.
در پی انتشار بیانیه مشترک وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه درباره حوادث اخیر و اشارههای موجود در آن درباره خبرنگاران بازداشتی که نام همکارمان الهه محمدی نیز در آن درج شده بود، این پرسش اساسی در میان بسیاری از مردم و اهالی رسانه شکل گرفته است که حد و مرز فعالیت خبرنگاری کجاست و هنگامی که از خبرنگاری و فعالیت رسانهای صحبت میشود، غرض چیست؟ آیا انتظار داریم که خبرنگار، نقش روابط عمومی دولت را ایفا کند یا آنکه صادقانه و بهطور حرفهای به قلب حادثه برود، دیدهها و شنیدهها و تحلیلها و برداشتها را ببیند و بشنود، تجزیه و تحلیل کند و در قالب رسانههای معتبر رسمی به اطلاع جامعه برساند؟ اگر جز این باشد، چه نیازی به وجود خبرنگار و رسانه هست و آیا پاداش خبرنگارانی که با تحمل انواع و اقسام مشقتها و خطرها، دست از وظیفه حرفهای خود نمیشویند، این است؟ چنین پرسشهایی را در کنار این پرسش که چنین برخوردهایی، چه پیامی به جامعه رسانه انتقال میدهد، با فریدون صدیقی روزنامهنگار باسابقه و استاد رسانه در میان گذاشتیم. در ادامه پاسخ فریدون صدیقی را خواهید خواند.
این بیانیه نشان میدهد، متاسفانه نگاه امنیتی به رسانهها حاکم است. از نظر برخی مسئولان هر خبری که در زمینه اعتراضات اخیر منعکس میشود، درراستای حمایت از اغتشاش قابل ارزیابی است و به همین دلیل به خبرنگاری که در حال انجام وظیفه خود است، با دیده شک و تردید نگریسته میشود و گمان میشود او در حال انجام عملی خلاف منافع جامعه است و با خبررسانی خود در حال خدمت به دشمنان است. این درحالیاست که آنچه این خبرنگاران انجام دادهاند، وظیفه حرفهای آنهاست و من مطمئنم عمده خبرنگاران ما عمده تلاششان خبررسانی براساس منافعملی ایرانیان است و این بسیار ناراحتکننده است که چنین برخوردی با خبرنگاران صورت میگیرد. البته این برخورد مسبوق به سابقه است و هرگاه شرایطی مشابه شرایط امروز کشور ایجاد میشود، رسانهها و خبرنگاران در مظان اتهام قرار میگیرند. با چنین وضعیتی این سوال ایجاد میشود که واقعا از رسانه و کارکرد خبرنگاری دیگر چه باقی میماند؟ پاسخ دقیق این است که دیگر چیزی باقی نمانده و بهنظرم از زمان دولت احمدینژاد به اینسو کمکم اعتبار رسانههای داخلی تضعیف شد و از وظایف سهگانه رسانهها -یعنی تولید، تحلیل خبر و سرگرمیسازی- تنها به رسانهها اجازه فعالیت در همین بعد سرگرمیسازی داده شد. رسانه مطلوب دولت صداوسیماست و از نظر آنها بهتر است همه رسانهها شبیه این رسانه رفتار کنند. چنین دیدی قابل دفاع نیست و این سوال را در ذهن ایجاد میکند که با چنین نگرش منفی و بدبینانهای به رسانه، چرا همچنان دانشکدههای علوم ارتباطات در حال تربیت خبرنگار هستند و قرار است دانشجویان امروز، فردا چگونه دست به فعالیت رسانهای بزنند؟
بخشی از پیام این بیانیه نیز ترساندن روزنامهنگاران از ایفای نقش رسانهای خود است و این نیز نتیجه وخیمی برای رسانهها در برخواهد داشت، زیرا نتیجه عملی آن دادن میدان خبر و رسانه به رسانههای برونمرزی و بیاعتباری کامل رسانههای داخلی خواهد بود و معلوم نیست در چنین شرایطی اخبار ایران چگونه منعکس خواهد شد؟ با این تفاسیر، اگر قرار است اتفاق درستی صورت بگیرد، باید فضا را باز گذاشت تا افراد براساس منافعملی و مصالحملی در چارچوب قانون فعالیت کنند. وظیفه خبرنگار کسب خبر، حضور در میدان خبر و انتقال خبر به رسانه است تا مدیریت رسانه بنا به صلاحدید خود خبر را منتشر کند. مگر دبیر، سردبیر و مدیرمسئول، دروازهبانی خبر را انجام نمیدهد؟ همه این اتفاقها افتاده تا گزارشی در روزنامه منتشر شود و از نظر نظام رسانهای حاکم، این افراد صلاحیت لازم برای رصدخبر را دارند. با این تفاسیر، مواخذه خبرنگار بسیار دردناک و غمانگیز است. او وظیفه خود را انجام داده است. جایی اتفاقی افتاده و خبرنگار رفته و گزارش خود را از این واقعه بازتاب داده است. آثار و تبعات آن را بیان کرده و نظر کارشناسان و تحلیلگران را دریافت کرده است. اگر خبرنگار نتواند چنین کارهایی را نیز انجام دهد پس دیگر چه باید بکند؟ پس معنا و کارکرد خبرنگار چیست؟