حذف رقیب به بهانه نفوذ

ممنوعیت استفاده از پلتفرم تیک‌تاک در کشورهای مختلف روزبه‌روز در حال افزایش است

اپلیکیشن تیک‌تاک بعد از پنج سال پادشاهی در بین نوجوانان و جوانان در دنیا، حالا روزهای سختی را تجربه می‌کند. مقابله با این پلتفرم در ابتدا از دولت ترامپ آغاز شد و حالا در دولت جو بایدن نیز ادامه پیدا کرده و باوجود اینکه مالک این شبکه اجتماعی در کنگره امریکا بارها اظهار داشت حافظ اطلاعات کاربرانش است اما اعضای کنگره ایالات متحده قانع نشدند. ممنوعیت استفاده از این پلتفرم از کشور امریکا آغاز شد و حالا بیش از ده کشور دنیا به بهانه ناامن بودن این پلتفرم، حامی فیلترینگ آن شده‌اند. روزهای سختی که تازه برای تیک‌تاکی‌ها؛ آغاز راه است.

چرا تیک‌تاک معروف شد؟

برنامه تیک‌تاک که در سال 2017 آغاز به‌کار کرد، به کاربران اجازه می‌دهد موزیک‌ ویدئوهای بسیار کوتاه سه الی ۱۵ ثانیه‌ای بسازند. از طریق این اپ می‌توان با به‌کار بردن موزیک و جلوه‌های ویژه، لحظات خنده‌دار و خاطره‌انگیز را ضبط و با دنیا به اشتراک گذاشت. فیلم‌های خود را با فیلترها و جلوه‌های ویژه، برچسب‌های سرگرم‌کننده، موسیقی و غیره بگیرید. بیش از یک‌صد برچسب ایموجی و فیلترهای چهره سرگرم‌کننده به‌صورت رایگان در اختیار شما قرار گرفته تا شما ویدیوهای خود را زیباتر کنید. برنامه تیک‌تاک یک شبکه اجتماعی چینی است که از طریق گوشی‌های هوشمند دارای سیستم‌عامل ios و اندروید قابل‌دسترس است. هنرمندانی که رقص، سبک آزاد یا عملکردی دارند، تشویق می‌شوند تا تخیل خود را به شکلی لگام‌گسیخته و بیانی آزادانه تنظیم کنند. تیک‌تاک برای نسل جدید سازندگان طراحی شده است و به کاربران اجازه می‌دهد به‌سرعت و به‌آسانی فیلم‌های منحصربه‌فرد کوتاه را برای اشتراک‌گذاری با دوستان و جهان ایجاد کنند. تیک‌تاک معیار فرهنگی جدید برای سازندگان جوان است. در ایران از ۲۱ مهر ۱۳۹۸ دسترسی کاربران ایرانی به این برنامه قطع شد. این شرکت در ژانویه ۲۰۱۸ میلادی اعلام کرد ۵۵ میلیون کاربر فعال در سراسر جهان دارد. این رقم در دسامبر ۲۰۱۸ میلادی به ۲۷۱ میلیون نفر، در دسامبر ۲۰۱۹ میلادی به ۵۰۸ میلیون نفر و در جولای ۲۰۲۰ میلادی به ۶۸۹ میلیون نفر رسید. همچنین تعداد دانلودهای این اپلیکیشن در سال 2022 به حدود دو میلیارد به ازای هر کاربر رسید.

حساسیت امریکا علیه پلتفرم چینی

در سال ۲۰۱۹، همزمان با تشدید تنش در روابط ایالات متحده آمریکا و چین، اپلیکیشن تیک‌تاک و مالک آن، یعنی شرکت «بایت دانس»، زیر ذره‌بین قرار گرفتند. خبرگزاری رویترز در نوامبر 2019 گزارشی منتشر کرد که شرکت چینی بایت ‌دانس یا همان مالک تیک‌تاک به‌دلیل خرید یک رسانه اجتماعی آمریکایی به‌نام «موزیکال‌لی» به بهای یک‌میلیارد دلار امریکا و همچنین نگرانی قانون‌گذاران آمریکایی در مورد دسترسی این پلتفرم چینی به اطلاعات کاربران موردبررسی قرار می‌گیرد. این کمیته که زیر نظر وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا کار می‌کند مسئول بررسی و ارزیابی خطر سرمایه‌گذاری‌ها و شرکت‌های خارجی برای امنیت ملی ایالات متحده آمریکا است. مایک پومپئو، وزیر وقت امور خارجه آمریکا گفته بود دولت این کشور در حال بررسی ممنوع کردن فعالیت تیک‌تاک است و سخنگوی کاخ سفید نیز اظهار کرد اقدامات در مورد شرکت تیک‌تاک اجرا خواهد شد. همزمان گروهی از سناتور‌های جمهوری‌خواه در مورد احتمال دخالت تیک‌تاک در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۰ ابراز نگرانی کرده بودند. هشتم مرداد 1399 اولین اظهارنظر دونالد ترامپ علیه این پلتفرم نیز مطرح شد. او گفت فعالیت‌های تیک‌تاک را زیر نظر داریم و در خصوص آن به یک تصمیم مشترک خواهیم رسید. در ۱۴ مرداد ۱۳۹۹ یک روز پس از آنکه رئیس‌جمهور سابق آمریکا فشار را بر اپلیکیشن چینی تیک‌تاک افزایش داد و برای فعالیت آن شرط گذاشت، چین این کشور را به قلدری متهم کرد. به گفته سخنگوی وزارت خارجه چین، موضع‌گیری دونالد ترامپ «خلاف اصول اقتصاد بازار و اصول شفافیت و عدم تبعیض» است. این مقام چینی اقدام آمریکا را چیزی جز قلدرمآبی ندانسته است.

نگرانی از نفوذ امنیتی؟

آغاز ممنوعیت استفاده از این پلتفرم در امریکا، پیش از فیلترینگ اما تصویب قانونی بود که به لحاظ اقتصادی، مالکان این پلتفرم را تحت شدیدترین فشارهای اقتصادی قرار می‌داد. ۱۶ مهر 1401، آمریکا مجموعه‌ای از قوانین نظارتی صادراتی جدید را منتشر کرد و برترین تولید‌کننده تراشه حافظه رایانشی در چین و ۳۰ شرکت دیگر از این کشور را به فهرست مؤسسات تائید‌نشده خود افزود و آنها را تحریم کرد. پس از وضع قوانین صادراتی سختگیرانه در آمریکا علیه شرکت‌های فناوری چینی، اپل نیز برنامه‌های خود را برای استفاده از تراشه‌های حافظه شرکت چینی YMTC در محصولاتش متوقف کرد. اما آمریکا به این اقدامات بسنده نکرد و پس از مذاکرات با هلند و ژاپن (دو کشوری که نقش مهمی در تولید تجهیزات تراشه‌سازی دارند) آنها را متقاعد کرد محدودیت‌هایی برای همکاری با چین در این زمینه اعمال کنند.

صحبت‌های مالک تیک‌تاک شنیده شد

یکی از تفاوت‌های فیلترینگ یک پلتفرم در خاک امریکا در قیاس با سایر کشورها این بوده است که کنگره امریکا پیش از فیلترینگ گسترده، صحبت‌های مالک این شبکه اجتماعی را در یک جلسه پنج‌ساعته شنید. مدیرعامل بایت ‌دانس، مالک این شبکه اجتماعی در تاریخ ششم فروردین 1402 به کنگره ایالات‌متحده رفت تا به سؤالات قانون‌گذاران پاسخ دهد؛ اما بعید است که شرایط برای این شرکت بهتر شده باشد. نمایندگان کنگره «شو چو»، مدیرعامل شرکت بایت ‌دانس(شرکت مادر تیک‌تاک) را با اتهاماتی مثل نفوذ دولت چین به این شرکت روبه‌رو کردند و مدعی شدند که این پلتفرم به سلامت روان کودکان و نوجوانان آسیب می‌زند. مدیرعامل بایت ‌دانس در این جلسه پنج‌ساعته بارها تأکید کرد که این شرکت اطلاعات کاربران را با دولت چین شریک نمی‌شود و به‌هیچ‌عنوان هیچ‌یک از بخش‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این شرکت در اختیار دولت چین نیست. دولت امریکا اما دست‌بردار ممنوعیت استفاده از این پلتفرم نبود و کار به دانشگاه‌ها نیز کشیده شد. طبق قانون جدید استفاده از این پلتفرم در دانشگاه‌ها نیز ممنوع و در ادامه فیلترینگ برای دانشجوها نیز اجرایی شد. پس از ممنوعیت تیک‌تاک در ایالت‌های مختلف آمریکا، سنای این کشور لایحه ممنوعیت استفاده از اپلیکیشن اشتراک‌گذاری ویدئوئی تیک‌تاک را در همه تلفن‌ها و دستگاه‌های دولت فدرال آمریکا تصویب کرد. قانون جدید در حقیقت آخرین حلقه از زنجیره فعالیت‌هایی بود که دولت‌های ایالتی آمریکا برای ممنوعیت تیک‌تاک در دستگاه‌های دولتی انجام داده بودند.

همراهی سایر کشورها با امریکا

پس از ممنوعیت استفاده کارمندان دولت از تیک‌تاک در ایالت داکوتای جنوبی در آمریکا، تایوان هم نصب این اپلیکیشن چینی را به‌دلیل مشکلات امنیتی روی دستگاه‌های دولتی ممنوع کرد. انتشار این خبر با واکنش مثبت کمیسر کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) آمریکا همراه شد. در ادامه تحریم این شبکه اجتماعی نهاد اجرایی اتحادیه اروپا نیز از کارمندان کمیسیون اتحادیه اروپا خواست که به دلایل امنیتی تیک‌تاک را از دستگاه‌هایشان پاک کنند. کانادا نیز جزو نخستین کشورهایی بود که کاربرد اپ تیک‌تاک را در دستگاه‌های دولتی ممنوع کرد. جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا دراین‌باره اعلام کرد دولتش محتاطانه تضمین امنیت آنلاین مردم کانادا را بررسی خواهد کرد. با اقدام دولت کانادا برای ممنوعیت تیک‌تاک در گوشی‌های کاری، بسیاری از کانادایی‌ها، شرکت‌ها و اشخاص عادی، به امنیت اطلاعات خود فکر خواهند کرد و شاید تصمیماتی در این خصوص بگیرند. پس از آن نیز آلکساندر دی کرو، نخست‌وزیر بلژیک استفاده از تیک‌تاک در موبایل مقامات فدرال این کشور را ممنوع کرد. سخنگوی تیک‌تاک نیز دراین‌باره گفت: «ما از این تعلیق که بر اساس اخبار نادرست درباره شرکت‌مان رخ داده، ناراضی هستیم. تیک‌تاک یک شرکت چینی نیست. شرکت مادر ما نیز در خارج از چین فعالیت دارد و بخش اعظم سهام آن به شرکت‌های سرمایه‌گذاری جهانی تعلق دارد.» پس از اتحادیه اروپا، دولت انگلیس نیز تیک‌تاک را در تلفن‌های دولتی ممنوع کرد. جدیدترین کشوری که نسبت به استفاده از تیک‌تاک موضع سفت‌و‌سختی گرفته، فرانسه است. این کشور استفاده «تفریحی» از تیک‌تاک، توییتر، اینستاگرام و سایر برنامه‌ها را در تلفن‌های کارکنان دولت به‌دلیل نگرانی در مورد امنیت ناکافی داده‌ها ممنوع می‌کند. با روندی که دولت امریکا پیش گرفته بعید به‌نظر می‌رسد آنها بی‌خیال شوند و صرفاً به یک فیلترینگ گسترده بسنده کنند. در جدیدترین اخبار منتشرشده، دولت امریکا در تلاش است لایحه‌ای را تصویب کند تا با پلتفرم‌های ایرانی، روسیه‌ای، چینی و کوبایی مقابله کند.