برکناری تاریخی رئیس مجلس آمریکا
مک‌کارتی در چاهی که خود کنده بود افتاد
مک‌کارتی در چاهی که خود کنده بود افتاد
فقدان دوراندیشی در سیاست، گاهی دهه‌ها بعد یک فرد یا جریان سیاسی را گرفتار می‌کند و گاهی، مثل اتفاق این هفته، به یک سال هم نمی‌کشد. کوین مک‌کارتی، رئیس جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا با پیشنهادی که یک عضو این مجلس، آن هم از حزب خودش ارائه کرده بود، از جایگاه خود برکنار شد و حالا جایگاه ریاست مجلس سفلی، خالی است. این اولین بار در تاریخ آمریکا است که رئیس مجلس نمایندگان با این فرایند کنار می‌رود. از سال ۱۹۰۱ تنها سه بار پیشنهاد برکناری رئیس مجلس مطرح شده و تنها یک بار کار این پیشنهاد به رأی‌گیری رسیده است. نکته مهم‌تر اینجاست که طی‌کردن این مسیر با درخواست مت‌گیتز، عضو هم‌حزبی مک‌کارتی، تنها به دلیل تغییر قواعدی ممکن شده است که خود مک‌کارتی، زمان به‌دست‌گرفتن این جایگاه انجام داده بود. مک‌کارتی بعد از موفقیت رأی برکناری‌اش اعلام کرده است که دوباره برای این جایگاه نامزد نخواهد شد؛ اما ماجرای برکناری او از کجا شروع شد و به کجا خواهد رسید.
تغییر قانونی که گریبان مک‌کارتی را گرفت
کوین مک‌کارتی، در شرایط خاصی به ریاست مجلس نمایندگان رسیده بود. در انتخابات پایان سال گذشته میلادی، جمهوری‌خواهان توانستند، اکثریت لب‌مرزی دموکرات‌ها را به اکثریت لب‌مرزی جمهوری‌خواهان تبدیل کنند. کوین مک‌کارتی که پیشتر رهبری جمهوری‌خواهان در مجلس را به دست داشت، گزینه طبیعی ریاست مجلس شد، اما جناح راست افراطی حزب جمهوری‌خواه با جریان اکثریت این حزب بنای ناسازگاری گذاشت و در چندین دوره رأی‌گیری حاضر به حمایت از مک‌کارتی نشد. با توجه به فاصله اندک کرسی‌های دو حزب، جمع اقلیتی از حامیان ترامپ در مجلس با این خودداری می‌توانست مانع از رسیدن مک‌کارتی به ریاست شود و در عین حال، از پس این هم برنمی‌آمد که گزینه خود را به جای او بنشاند. در نهایت مک‌کارتی در مذاکره با این جناح توانست رأی آن‌ها را جلب کند اما یکی از امتیازاتی که در آن مذاکره به آن‌ها داد، بلای جان او شد. او پذیرفت قواعد کاری مجلس تغییر کند تا برای کلیدخوردن فرایند برکناری رئیس، تنها درخواست یک نماینده کافی باشد.
چرا رئیس مجلس برکنار شد
نه ماه بعد، بحث‌های مربوط به تعطیل‌شدن دولت در نتیجه عدم توافق بر سر بودجه داغ شد و تا آخرین لحظه به نظر می‌رسید دولت تعطیل خواهد شد، اما روز آخر، مک‌کارتی توانست به‌رغم مخالفت‌های همان جناح دردسرساز و به لطف رأی دموکرات‌ها به توافق، طرحی برای بودجه موقت تصویب کند و مانع تعطیلی دولت شود. در میان جناح راست جمهوری‌خواهان که پیشتر هم سر طرح‌هایی مثل بحث سقف بدهی، از مک‌کارتی ناراضی بودند، بعد از این اقدام زمزمه‌های شورش جدی در گرفت، اما حتی نیازی به همراه‌کردن تمام اعضای همین جناح هم نبود. با پیشنهاد گیتز، از چهره‌های برجسته جریان ترامپیست در مجلس و طبق قوانین جدید، طرح برکناری رئیس‌جمهور کلید خورد. این طرح البته آن‌چنان افراطی بود که حتی تمامی جریان راست افراطی را هم با خود همراه نکرد، اما رأی ۸ نفر از آن‌ها به برکناری، در شرایطی که اقلیت دموکرات هم تصمیم نگرفت رهبر جریان رقیب را نجات دهد، برای کناررفتن مک‌کارتی کافی شد تا مک‌کارتی با رأی ۲۱۶ به ۲۱۰، از ریاست مجلس برود. این دعوا البته یک‌طرفه هم نیست. در میان جریان اصلی حزب جمهوری‌خواه بسیاری هستند که به‌شدت از رفتار و اقدامات راست افراطی و شخص گیتز خشمگین هستند و حتی صحبت‌هایی درباره رأی به اخراج او از مجلس مطرح شده است. ادامه این وضعیت در چنین شرایط جنگی بین اعضای حزب صاحب اکثریت مجلس پیش می‌رود، آن هم در شرایطی که این حزب، اکثریت سنا و کاخ سفید را هم در اختیار ندارد.
آینده مجلس آمریکا
مجلس نمایندگان فعلا رئیس ندارد. طبق روال، مک‌کارتی به‌عنوان رئیس مجلس، فهرستی از گزینه‌های جایگزینی فوری آماده کرده بود تا اگر به هر دلیل، او دیگر در این جایگاه نبود، آن‌ها به عنوان سرپرست به جای او بنشینند و حالا با رفتن او در نتیجه برکناری، نفر اول آن فهرست یعنی پاتریک مک‌هنری، به‌عنوان سرپرست یا رئیس موقت، به جای او خواهد نشست تا رهبر جدیدی انتخاب شود. مک‌هنری جمهوری‌خواه از کارولینای شمالی، رئیس کمیته مالی مجلس و از جمله کسانی بود که علیه برکناری مک‌کارتی رأی داده بود. این وضعیت البته مسبوق‌به‌سابقه است اما به‌نظر می‌رسد با توجه به قوانین فعلی مجلس، مک‌هنری اختیار آوردن طرح به صحن علنی برای تقنین را ندارد. حالا باید فرایند انتخاب رئیس بعدی شروع شود اما با توجه به اینکه همین مجلس، در انتخابات مک‌کارتی آنقدر با چالش مواجه شد، مشخص نیست فرایند انتخاب دوباره رئیس چقدر طول بکشد. فعلاً که مجلس یک هفته تعطیل خواهد بود و مذاکرات در این مدت پی گرفته خواهد شد. مسئله دیگر اما گزینه‌های جانشینی است.
گردوغباری که حتی به دموکرات‌ها شانس می‌دهد
چالش انتخاب رئیس جدید مجلس این است که فعلاً، مجلس تقریباً به سه قسمت تقسیم شده است و هیچ‌کدام به‌تنهایی و بی‌دردسر نمی‌توانند گزینه خود را بر کرسی ریاست بنشانند. جریان اصلی حزب جمهوری‌خواه، برای پیشبرد این برنامه مثل هر طرح دیگری، یا باید جناح ترامپیست را قانع کند، یا بتواند لااقل چند رأی از دموکرات‌ها را جلب کند. راست افراطی که به واسطه اکثریت محدود حزب جمهوری‌خواه، قدرت بالایی در خراب‌کردن طرح‌های این حزب دارد، آنقدر کوچک است که به‌تنهایی هیچ کاری از پیش نبرد و بالاخره گروه سوم، دموکرات‌ها، اقلیت مجلس هستند و در حالت عادی کار چندانی در این زمینه نباید از دست‌شان بربیاید. وضعیت اما عادی نیست و به همین مناسبت فعلاً هیچ مشخص نیست از اینجا به بعد کار به کجا خواهد کشید. استیو اسکالیس جمهوری‌خواه و نفر دوم این حزب در مجلس، به‌عنوان گزینه‌ای مقبول راست افراطی در میان گزینه‌ها مطرح شده است، اما او فعلاً بابت سرطان خون تحت درمان است؛ در عین حال تام امر، دیگر عضو هیئت رئیسه جمهوری‌خواه که خود از گزینه‌های مطرح‌شده است، عدم تمایل خود را اعلام و اسکالیس را گزینه مطلوب خوانده است. از سوی دیگر، قوانین مجلس نمایندگان، جایگاه ریاست را به اعضا محدود نمی‌کند و در نتیجه کسی از بیرون این نهاد نیز می‌تواند رئیس مجلس شود. در نتیجه همین قانون نام دونالد ترامپ هم به‌عنوان گزینه‌ای برای کسب ریاست مطرح شده است، هرچند او پیشتر به گرفتن این سمت ابراز بی‌میلی کرده بود. از طرف دیگر اما اوضاع حزب جمهوری‌خواه در مجلس آنقدر به هم ریخته است که حتی یک سناریوی سابقاً غیرممکن نیز شدنی به نظر می‌رسد: حکیم جفریز، رهبر دموکرات‌های مجلس. اگر جمهوری‌خواهان همچنان نتوانند بین خودشان به نتیجه برسند، روی کاغذ این امکان وجود دارد که دموکرات‌ها بتوانند ۵ نماینده جمهوری‌خواه را همراه کنند و رهبر خودشان را رئیس مجلسی کنند که اکثریتش را به دست ندارند. اگر چنین شود، اصلاً معلوم نیست این مجلس چطور کار خواهد کرد، هرچند در شرایط فعلی، چشم‌انداز اداره مجلس با گزینه‌های دیگر هم مبهم است.
واکنش‌های محتاط و بی‌موضع
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که خارج از این مجلس، اکثر موضع‌گیری‌های چهره‌های دو حزب، چندان خبر از برنامه‌های بعدی نمی‌دهد. گیتز از ابتدا تا انتها گفته بود با حمایت ترامپ ماجرا را پیش می‌برد اما ترامپ که موضع علنی در این باره نگرفته است، تنها به نوشته‌ای در شبکه اجتماعی خودش اکتفا کرد و در آن هم از دعوای درونی بین جمهوری‌خواهان انتقاد کرده است. مشاوران ترامپ هم حاضر به موضع‌گیری از طرف او در این باره نشده‌اند. میچ مک‌کانل، رهبر جمهوری‌خواهان سنا پیشتر از ماندن مک‌کارتی حمایت کرده بود و پس از رفتن او نیز در بیانیه‌ای از او تقدیر و تشکر کرد، بدون اینکه نقدی به او یا فرایند برکناری‌اش مطرح کرده باشد. سخنگوی کاخ سفید هم بیانیه‌ای کوتاه منتشر کرد و تنها در آن نوشت، رئیس‌جمهور منتظر انتخاب رئیس جدید خواهد بود تا با او و سنا همکاری کند. به نظر می‌رسد، فعلاً همه منتظرند تا ببینند ادامه این ماجرا
به کجا می‌رسد.
