فساد، زیادهروی و تنگنا محرکهای اعتراضات جهانی
در سال ۲۰۲۵ اعتراضات ضددولتی سراسر خیابانهای جهان از آفریقای سیاه گرفته تا شرق اروپا و جنوبشرق آسیا را دربرگرفت.
در سال 2025 اعتراضات ضددولتی سراسر خیابانهای جهان از آفریقای سیاه گرفته تا شرق اروپا و جنوبشرق آسیا را دربرگرفت. اعتراضات جدید در بیش از 70 کشور رخ دادند. از میان اعتراضاتی که در سایت ردیاب اعتراضات جهانی موسسه کارنگی بهثبت رسیده، 27 مورد در کشورهایی رخ دادهاند که با توجه به دسترسی مردم به حقوق سیاسی و آزادیهای مدنی «تاحدی آزاد» دستهبندی شدهاند، 26 مورد در کشورهای «آزاد» و 17 مورد در کشورهای «غیرآزاد». خشونت علیه فساد دولتی دلیل بزرگی از اعتراضات امسال بهشمار میروند. دو محرک دیگر زیادهرویهای غیردموکراتیک و تنگناهای اقتصادی بودهاند.
موارد خاصی از رسواییهای فساد یا اتهاماتی هم منجر به اعتراضاتی در چندین منطقه شدهاند. در ماه مارس، اعتراضاتی در مقدونیه شمالی با هدف محکومیت فساد و رشوهخواری اقتصادی که منجر به آتشسوزی مرگبار در یک کلوپ شبانه شد، رخ داد. بیش از 45هزار نفر در اسپانیا در اعتراض به نخستوزیر اسپانیا، پدرو سانچز، به دلایل مختلف سیاسی و رسواییهای فساد حول دولتش، به خیابانها آمدند. مسئله مزمن فساد در گامبیا معترضانی را که خواستار مسئولیتپذیری دولت بودند به خیابانها کشاند.
اعتراضات نسل زد در نپال که توجه رسانهای ویژهای را بهخود جلب کرد نیز با مسائلی از جمله انتصابات فامیلی و فساد رخ داد که در نهایت منجر به استعفای کی پی شارما اولی، نخستوزیر نپال شد. در همان زمان، فیلیپین شاهد اعتراضات نسل زد علیه رسوایی فساد با مشارکت پروژههای کنترل سیل در این کشور بود.
دلیل دیگر اعتراضات مرتبط با فساد کمتر به رسواییهای خاص یا اتهامات بود و بیشتر به خشم عمومی نهفته و در حال جوش بر سر فساد و دیگر اشکال تخلف دولتی بود. اعتراضات مغولستان در ماه می در ابتدا در محکومیت هزینههای گزاف پسر نخستوزیر، لاوسنمسرین اویون-اردین آغاز شد اما کمکم به جنبش ضدفساد گستردهتر و برکناری اویون-رادین تبدیل شد. در اندونزی، اعتراضات نسل زد علیه دستمزد بالای اعضای پارلمان تا حدی خشم دیرینه از ادراک فساد دولتی را دامن زد.
بهطور مشابه در مراکش اعتراضات نسل زد با خشم از فساد مشتعل شد اما در اصل ریشه در استیصال مراکشیها از هزینههای بیرویه دولت و قصور در خدمات دولتی داشت. در مکزیک، مرگ شهردار اورواپان، کارلوس آلبرتو مانزو، منجر به اعتراضات سراسری علیه فساد و جرایم خشونتآمیز شد. اعتراضات ادامهدار در صربستان که در نوامبر 2024 پس از فرو ریختن سقف ایستگاه مترو آغاز شد، اعتراضات ضدفساد و سراسری را علیه دولت الکساندر ووچیچ بهراه انداخت.
برخی از اعتراضات که در سال 2024 آغاز شد مومنتوم خود را در سراسر 2025 حفظ کرد. اعتراضات ضدفساد در صربستان و اعتراضات نتایج انتخابات و الحاق به اتحادیه اروپا در گرجستان تقریباً روزانه از سال گذشته ادامه داشته است. اعتراضات در کشورهای دیگر مثل ترکیه علیه بازداشت اپوزیسیون، یا اعتراضات کشاورزان و اعتراض به توافقنامه تجاری اتحادیه اروپا و مرکوسور در فرانسه و بلژیک و اعتراض ارتدوکسهای افراطی علیه خدمت سربازی اجباری در سراسر سال 2025 در واکنش به اقدامات عمده دولت بهطور متناوب ادامه داشت.
برخی از ناظران با بهرهگیری از موج اعتراضات جوانان در کشورهایی مانند اندونزی، نپال، فیلیپین، پرو، تیمور شرقی، ماداگاسکار، مراکش و مکزیک در ماههای پایانی سال ۲۰۲۵، ایده ظهور یک «جنبش نسل زد» جهانی را مطرح کردهاند. اگرچه این دسته از جنبشهای اعتراضی به رهبری جوانان قابل توجه است، اما روند جدیدی نیست.
با نگاهی به گذشته، دادههای «ردیاب اعتراضات جهانی» نشان میدهد که نرخ اعتراضات به رهبری جوانان بین سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ مشابه یا بیشتر از نرخ اعتراضات به رهبری جوانان در سال ۲۰۲۵ بوده است. به این ترتیب، اگرچه قابل توجه است که اعتراضات نسل زد در سال ۲۰۲۵ از یکدیگر الهام گرفتهاند و تحت نمادهای مشترکی، مانند پرچم دزدان دریایی از انیمه ژاپنی «وان پیس»،- متحد شدهاند، اما هنوز مشخص نیست که آیا آنها با هم ترکیب میشوند و موجی از اعتراضات اساساً به هم پیوسته را تشکیل میدهند یا خیر.
