سفیر سابق ایران در چین: قطع همکاری با آژانس، نمی‌توانست دائمی باشد
سفیر پیشین ایران در چین با تأکید بر اینکه ازسرگیری همکاری با آژانس اقدام هوشمندانه‌ای بود که اروپا را «آچمز» کرد، گفت: «قطع همکاری با سازمان‌های بین‌المللی پاک کردن صورت مسئله است. منطق قوی ایران مسیر مذاکره را تضمین می‌کند و حضور رئیس‌جمهور با این منطق در نشست مجمع عمومی می‌تواند زمینه‌ساز توافق‌های تازه باشد.»
به گزارش هم‌میهن آنلاین و به نقل از ایرنا، بازگشت به همکاری در میدانی تازه، شاید توصیف قابل‌قبولی از آنچه این روزها به نام «توافق قاهره» شناخته می‌شود، باشد. توافقی میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای شکستن بن‌بستی که حمله به تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای ایران از سوی رژیم صهیونیستی و آمریکا آن را ایجاد کرده بود. شرایطی منحصر به فرد که در پروتکل‌های این نهاد درباره نحوه بازرسی و همکاری و راستی‌آزمایی دستورالعملی وجود نداشت، از آن رو که برای نخسین بار در تاریخ این سازمان، تأسیسات هسته‌ای بمباران شد که تا روز آخر در حال همکاری با آژانس و ارائه گزارش بوده است. توافق امضا شده مسیر تازه‌ای از این همکاری را خواهد گشود اما در امضای آن از یک سو و در اجرای آن از سوی دیگر با عوامل موثر و چالش‌های داخلی و خارجی بسیاری مواجه هستیم.
نقش قدرت‌های بزرگی چون چین و روسیه در توافق از سر گیری همکاری ایران و آژانس، دلیل برخی انتقادات داخلی به این توافق، چالش‌های اجرایی شدن آن و در نهایت آینده دیپلماسی ایران و آمریکا مهمترین موضوعاتی بود که با «محمد کشاورززاده» دیپلمات ارشد و سفیر اسبق ایران در چین درمیان گذاشتیم.
نشست شانگهای زمینه‌ساز توافق قاهره شد
سفیر پیشین ایران در چین دیدار و گفت‌وگوهای رئیس‌جمهور ایران با همتایان چین و روس خود در حاشیه اجلاس شانگهای را یکی از زمینه‌هایی می‌داند که منجر به توافق در مصر میان و ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی شده است.
کشاورززاده معتقد است: اقدام خصمانه آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ایران و همچنین اقدامات تجاوزکارانه اسرائیل در همان مقطع زمانی از سوی نهادهای مستقل بین‌المللی محکوم شد. از سوی دیگر در سفری که جناب آقای پزشکیان، رئیس جمهور برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به چین داشتند، مذاکرات خوبی میان وی با سران چین و روسیه صورت گرفت. این دو کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل هستند که در موارد گذشته همیشه مدافع ایران برای برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای بوده‌اند و در حاشیه نشست شانگهای هم به همراه ایران، نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل مبنی بر غیرقانونی بودن اجرای مکانیزم «اسنپ‌بک» از سوی کشورهای اروپایی، ارسال و دفاع محکمی از برنامه هسته‌ای ایران کردند.
وی خاطرنشان کرد: با اقدامات انجام شده در نشست شانگهای، دو عضو شورای امنیت سازمان ملل و معاهده برجام؛ یعنی چین و روسیه، در نامه‌ای تأیید کردند که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و غنی‌سازی ایران را مجددا به رسمیت شناخته و حق ایران در این زمینه را مورد تأکید قرار دادند و این یکی از زمینه‌های از سرگیری همکاری ایران با آژانس شد.
این دیپلمات ارشد کشورمان با اشاره به این واقعیت که پس از حملاتی که به سایت‌های هسته‌ای صورت گرفت، همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطع شد، توضیح داد: با توجه به ماجراجویی که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها در نظر داشتند و همچنین فعال‌سازی احتمالی مکانیزم اسنپ‌بک، به نظر من دستگاه دیپلماسی کشور به درستی شرایط را تشخیص داد و با نظر مقامات عالی کشور و تأیید شورای عالی امنیت ملی این توافق حاصل شد که مصر هم نقش بسیار مهمی در این توافق داشت. برداشت من این است که این اقدام بسیار خوبی بوده و ثابت می‌کند که ایران دنبال ماجراجویی نیست و آنچه اتفاق افتاده، حملات به مراکز هسته‌ای و نظامی ما، در واقع ماجراجویی کشورهای غربی بوده است.
توافق از سرگیری همکاری‌ها با آژانس کشورهای اروپایی را «آچمز» کرد
تاثیر توافق با آژانس بر فعال‌سازی فرآیند اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، موضوع دیگری بود که سفیر پیشین ایران در چین درباره آن گفت: آنچه بین ایران و آژانس در قاهره اتفاق افتاد؛ پیوست توافقی بود که در پکن میان ایران، روسیه و چین صورت گرفت، مبنی بر اینکه ایران همکاری‌های خود را با آژانس ادامه دهد. واقعیت آن است که آژانس یک سازمان بین‌المللی است که ایران عضو آن است و دیگر متحدین ایران، مانند چین و روسیه هم در آن عضویت دارند. وقتی این توافق با آژانس انجام شد، به این معنی است که هیچ عذر و بهانه‌ای برای کشورهای غربی و سه کشور اروپایی باقی مانده در برجام، برای اقدامات خصمانه علیه ایران نخواهند داشت.
کشاورززاده با اشاره به تاکیدات وزیر امور خارجه مبنی بر اینکه اگر اقدامات خصمانه مانند فعال‌سازی اسنپ‌بک علیه ایران صورت گیرد، به این معناست که این توافق را کشورهای غربی دچار خطر و نابودی کردند، گفت: در حال حاضر اگر اقدامی از سوی سه کشور اروپایی برای فعال سازی مکانیسم ماشه صورت گیرد، اقدام خصمانه است و نشان می‌دهد آن‌ها نمی‌خواهند دیپلماسی مسیر خود را ادامه دهد. از این رو به نظر من، اقدام هوشمندانه دستگاه دیپلماسی در از سر گیری همکاری با آژانس که بر اساس نظر مقامات عالی کشور صورت گرفت، به نوعی کشورهای اروپایی را «آچمز» کرد و آن‌ها اکنون دلیلی برای فعال کردن مکانیزم اسنپ‌بک ندارند.
وی تصریح کرد: فعال شدن ماشه به نفع ایران نیست و کشور در ۱۰ سال گذشته هزینه‌های زیادی برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها و اسنپ‌بک پرداخت کرده و به رغم خروج آمریکا از این توافق همچنان عضو آن ماند. متاسفانه اروپایی‌ها علی‌رغم تعهدات خود خسارات ناشی از خروج آمریکا از برجام را جبران نکرده‌اند و ایران تنها روابط تجاری و اقتصادی خود با چین و روسیه را ادامه داده است.
قطع همکاری با سازمان‌های بین‌المللی پاک کردن صورت مسئله است
یکی از پرتکرارترین انتقادات علیه وزارت امور خارجه به دلیل از سرگیری همکاری‌ها با آژانس، تقلیل این توافق به همکاری با «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است؛ شخصی که با اظهارت و گزارش‌های سوگیرانه و سیاسی، پرونده همکاری و هسته‌ای ایران را پیچیده‌تر از همیشه کرد و به اعتقاد تهران بهانه‌ای برای حمله کشور را فراهم کرد. سفیر سابق ایران در چین اما معتقد است باید میان این دو موضوع تفکیک قائل شد.
کشاورززاده با اشاره به اینکه افرادی که ریاست و هدایت سازمان‌های بین‌المللی را بر عهده دارند ممکن است در برخی موارد اعمال نظر کنند؛ توضیح می‌دهد: با این وجود، آن‌ها شخصیت حقوقی هم دارند. ممکن در مواردی اظهارات و ادعاهای رافائل گروسی گاه به نفع ایران نبوده باشد اما می‌توان این وضعیت را به داوری در یک مسابقه فوتبال تشبیه کرد که داور ممکن است نظرات شخصی خود را اعمال کند، اما این دلیل نمی‌شود که کل زمین بازی را برهم زده و از آن خارج شویم و بازی نکنیم. اظهارات گروسی نمی‌تواند مبنایی برای قطع همکاری با آژانس باشد و ما نباید خودخواسته از امتیازی که در سازمان داریم خود را محروم کنیم. این دلیل متقنی نیست و در همین سازمان کشورهایی مانند چین و روسیه و دیگر کشورهای دوست ایران، عضویت دارند.
وی در مروری بر تاریخ سیاست خارجی ایران تصریح می‌کند: این موضوع درباره سازمان ملل هم پیش از این وجود داشت، در حالی که امروز ما هر سال در نشست این سازمان شرکت می‌کنیم اما در برهه‌ای برخی اعتقاد داشتند باید از سازمان ملل خارج شویم. خارج نشدیم به این دلیل که آنجا می‌توانیم نظرات خود را اعلام و حق خود را بگیریم. ممکن است این اقدام ۱۰۰ درصد به نفع کشور نباشد اما تا ۸۰ درصد به نفع ایران است.
دیپلمات ارشد کشورمان با تاکید بر اینکه خروج یا عدم همکاری با سازمان‌های بین‌المللی ممکن است خسارت زیادی داشته باشد، گفت: این گونه ادعاهای قطع همکاری یا خروج از این سازمان‌ها پاک کردن صورت مسئله بوده و منطقی و کارشناسی نیست و حکایت از عدم آشنایی با حقوق و سازمان‌های بین‌المللی است. دیپلمات‌های ایران باید هرچه می‌توانند برای حضور موثر در این سازمان‌ها تلاش کنند تا حقوق کشور را تامین کنند.
کشاورززاده با اشاره به این واقعیت که ممکن است برخی از سازمان‌های بین‌المللی به دلیل نفوذ عوامل صهیونیسیتی، به صورت یکجانبه عمل کنند، تأکید کرد: با این همه کشورهایی مانند چین تلاش می‌کنند در تمام این سازمان‌ها حضور داشته باشند. ما باید بتوانیم صدای خود را در تمام این سازمان‌ها بلند کنیم، کشورهای نسبتا بی‌طرف را جذب کنیم و با کشورهایی مانند چین و روسیه که عضو آژانس و شورای امنیت هستند، همکاری کنیم.
وی بار دیگر تصریح کرد: خروج از این نوع سازمان‌ها و پاک کردن صورت مسئله گرچه کار راحتی است اما خسارات زیادی در پی دارد. توصیه می‌کنم که در این گونه موارد به جای برخورد احساسی، تاریخ روابط بین‌الملل را مرور کنیم و بدانیم حضور فعال ایران در سازمان‌های بین‌المللی توانسته حقوق ایران را تضمین کند؛ نمونه آن، جنگ هشت ساله و اقدامات ایران در سازمان ملل برای مشخص کردن متجاوز بوده است.
حضور رئیس‌جمهور در نشست سازمان ملل می‌تواند زمینه‌ساز توافق تازه باشد
چشم‌انداز مسیر دیپلماتیک آغاز شده در روزهای اخیر با توجه به مجموع رویدادها چندان روشن نیست، اینکه آیا مسیر طی شده در قبال آژانس با دیگر طرف‌های چالش یعنی اروپا و به ویژه آمریکا می‌تواند نتیجه‌بخش باشد یا نه، پرسش مهمی است که سفیر پیشین ایران در چین درباره آن معتقد است: اقدام مثبت در چین و اجلاس شانگهای زمینه را فراهم کرد تا ایران بتواند با آژانس به توافق برسد. وزرای خارجه سه کشور ایران، روسیه و چین نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل ارسال کردند تا از حق قانونی ایران دفاع کنند. ایران در حال حاضر صدای قدرتمندی را می‌خواهد تا در دنیا با تهران همراه باشد و این خوشبختانه در سفر رئیس جمهور به چین فراهم شد. آقای دکتر عراقچی هم تاکید کردند که اکنون بهانه‌ای برای کشورهای غربی باقی نمانده است. این شیوه می‌تواند در مذاکرات با آمریکا نیز مورد استفاده قرار گیرد.
دیپلمات ارشد کشورمان با اشاره به اینکه میان ایران و آمریکا موضوعات قابل مذاکره وجود دارد، تصریح می‌کند: همانگونه که چین و روسیه هم در حال مذاکره با این کشورها هستند. ایران در این مورد آمادگی خود را اعلام کرده است و سفر رئیس جمهور به نیویورک به منظور حضور در نشست سازمان ملل، که با حضور سران همه کشورهای عضو برگزار می‌شود، می‌تواند زمینه‌ساز توافق خوبی باشد. ایران همواره مسیر دیپلماسی را باز نگاه داشته و اهل مذاکره است، این موضوع را هم رئیس‌جمهور و هم دبیر شورای عالی امنیت ملی اعلام کرده‌اند. ایران همواره طرفدار دیپلماسی است زیرا منطق قوی دارد و براساس این منطق، دنبال تشنج در منطقه غرب آسیا نیست.
کشاورززاده در پایان با بیان اینکه ایران با رشادت مقابل تروریسم و داعش ایستاده است، خاطرنشان می‌کند: حملات اخیر به قطر از سوی رژیم صهیونیستی پرده را کنار زد و مشخص کرد که چه رژیمی به دنبال تنش و تروریسم دولتی است. این می‌تواند سرآغاز اقدامات بسیار مثبت بین کشورهای منطقه غرب آسیا، خلیج فارس و کشورهای اسلامی باشد.
