کواد فرو نپاشیده است

پکن در زمانه تنش میان دهلی‌نو و واشنگتن، به دنبال راه‌هایی برای نزدیک‌تر کردن دهلی‌نو به خود است. اما برای گروه «کواد» - متشکل از استرالیا، آمریکا، هند و ژاپن -اصول مشترک آن قوی‌تر از اختلافاتش است. این همان چیزی است که این گروه را در سال ۲۰۱۷ احیا کرد و همچنان زنده نگه داشته است. در اینجاست که استرالیا می‌تواند نقشی محوری ایفا کند. به نظر می‌رسد احتمال سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به دهلی‌نو برای شرکت در اجلاس سران کواد در اواخر امسال، روزبه‌روز کمتر می‌شود. از نظر برخی، این تحولات در مجموع، گواهی بر این است که این گروه در آستانه فروپاشی قرار دارد.

دوره رکود کواد از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷ به این نتیجه‌گیری اعتبار می‌بخشد. اما تغییرات زیادی رخ داده و گزارش‌ها درباره مرگ قریب‌الوقوع کواد بسیار اغراق‌آمیز است. برای کواد، غیبت یک رهبر در یک اجلاس به منزله تلاطم است، نه یک تغییر بنیادین. آنچه اهمیت دارد این نیست که آیا یک رئیس‌جمهور در اجلاس شرکت می‌کند یا نه، بلکه این است که آیا چهار پایتخت در سیاست‌های ملی خود و در اراده‌شان برای پاسخگو نگه داشتن چین، همسو باقی می‌مانند یا خیر. کواد یک ائتلاف از دموکراسی‌های داوطلب است، نه یک پیمان اتحاد رسمی. این امر ذاتاً آن را دوره‌ای و وابسته به شرایط می‌سازد.

رهبران با غرایز متفاوتی می‌آیند و می‌روند: ترامپ دیدگاهی معامله‌گرانه دارد؛ مودی بر استقلال استراتژیک اصرار می‌ورزد؛ شیگرو ایشیبا، نخست‌وزیر ژاپن، بر امنیت اقتصادی تأکید دارد؛ و آنتونی آلبانیزی، نخست‌وزیر استرالیا، بر همکاری دیپلماتیک و تعامل با جنوب شرق آسیا متمرکز است. این هماهنگی همیشه بی‌نقص نیست. اما چنین ائتلاف‌هایی زمانی که منافع دوباره همسو شوند، احیا می‌شوند، زیرا اصول بنیادین آن‌ها ثابت باقی می‌ماند. همسویی بر سر اصول - از جمله اجرای قوانین بین‌المللی مانند آزادی ناوبری -کواد را از سازمان همکاری شانگهای متمایز می‌کند.

با تشدید اقدامات قهری چین و افزایش تقاضا برای تاب‌آوری منطقه‌ای، منافع اعضای کواد همچنان در حال همگرایی است. در سطح سیاسی، نرمشی مشاهده شده است. لفاظی‌های ترامپ در قبال متحدان، معامله‌گرانه‌تر شده و مودی را به سرمایه‌گذاری مجدد در استراتژی آشنای دهلی‌نو یعنی سیاست پوشش ریسک (hedging) سوق داده است. تحولات سیاسی در ژاپن و سیاست استرالیا مبنی بر ایجاد ثبات در روابط با پکن، پیام‌رسانی عمومی هر دو کشور را محدود کرده است. اما همسویی استراتژیک همچنان پابرجاست. استرالیا به مقابله با اقدامات قهری ادامه می‌دهد.

دولت دیروز متعهد به تقویت «طرح ترتیبات خارجی» شد که به وزیر امور خارجه اجازه می‌دهد هرگونه توافق با نهادهای خارجی را که با منافع ملی در تضاد باشد، وتو کند. بعید است هند بر سر اختلافات مرزی و ارضی با چین مصالحه کند و همچنان به تعمیق همسویی دفاعی و فناورانه خود با دموکراسی‌های غربی ادامه می‌دهد. ژاپن با تعهد به افزایش چشمگیر هزینه‌های دفاعی، به شدت در حال سرمایه‌گذاری در امنیت اقتصادی و نوسازی دفاعی خود است و ایالات متحده همچنان درگیر رقابت استراتژیک با چین در زمینه‌های تجاری، فناوری و امنیتی است.

در حال حاضر، آنچه این چهار کشور را به هم پیوند می‌دهد، از هرگونه تنشی بزرگ‌تر است؛ بنابراین، وحدت محتمل‌تر از تفرقه است. استرالیا در موقعیتی منحصربه‌فرد برای کمک به پر کردن شکاف‌های کنونی قرار دارد. این کشور یک قدرت هژمونیک نیست، توسط دکترین استقلال استراتژیک محدود نشده و با موانع قانون اساسی مهار نشده است. در عوض، در میانه اقیانوس‌های هند و آرام قرار گرفته و امنیتش به هر دو اقیانوس گره خورده است.

اولویت‌های کواد نیز به خوبی با نقاط قوت استرالیا همخوانی دارد: از سال ۲۰۱۷، اولویت‌های این گروه به گونه‌ای تکامل یافته که شامل مواد معدنی حیاتی، زنجیره‌های تأمین تاب‌آور، تعامل با اقیانوسیه و تأمین مالی زیرساخت‌ها می‌شود. کواد به دلیل لغو یک اجلاس فرو نخواهد پاشید. این گروه تنها در صورتی فرو می‌پاشد که اعضای آن از رقابت دست بردارند، از پاسخگو نگه داشتن چین صرف‌نظر کنند و دیگر باور نداشته باشند که امنیت‌شان به یکدیگر گره خورده است. وزرای خارجه می‌توانند کواد را زنده نگه دارند، وزرای دفاع و کشور می‌توانند آن را تقویت کنند، اما تنها رهبران می‌توانند به آن اهمیت ببخشند.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید