مجید عباسپور پژوهشگر و کارشناس محیط زیست:با امکانات فعلی مشکل آب حل نخواهد شد
مجید عباسپور، پژوهشگر و کارشناس محیط زیست در گفت‌وگو با «هم‌میهن» درباره مشکل کمبود بارندگی در تهران و عدم استفاده بهینه از آب عنوان کرد که مصرف مردم تهران نسبت به استاندارد جهانی زیاد نیست اما بحث دسترسی به آب را باید جدی گرفت.
مجید عباسپور، پژوهشگر و کارشناس محیط زیست در گفت‌وگو با «هم‌میهن» درباره مشکل کمبود بارندگی در تهران و عدم استفاده بهینه از آب عنوان کرد که مصرف مردم تهران نسبت به استاندارد جهانی زیاد نیست اما بحث دسترسی به آب را باید جدی گرفت. او می‌گوید در ارتباط با آبرسانی نمی‌توان آب را بر روی عده‌ای ببندیم و به دیگران بیشتر بدهیم اما برای مدیریت آن چاره‌ای جز صرفه‌جویی و استفاده بهینه نداریم.
عباسپور گفته میزان هدررفت آب به دلیل سیستم قدیمی لوله‌کشی تهران زیاد است و گاهی تا ۲۰درصد نشت آب از شاه‌لوله‌های تهران داریم که دولت باید برای آن چاره‌جویی کند. او همچنین می‌گوید کشورهایی که دچار کمبود آب هستند سرمایه‌گذاری سنگینی بر روی طرح تامین آب قابل آشامیدن از آب دریا انجام داده‌اند که نیاز به سرمایه‌گذاری هنگفت و بلندمدت دارد.
آیا مشکل کمبود آب تهران فقط به خاطر مصرف زیاد مردم و کاهش بارندگی‌ها است؟
نه لزوماً و البته بسیاری از شهرهای دیگر کشور نیز این مشکل را دارند. باید به دو مسئله توجه کرد؛ اول بحث کمبود بارش‌ها است و در تهران در سال باید نزدیک به ۲۴۰ میلی‌لیتر بارش داشته باشیم که بارندگی‌های امسال اصلاً کافی نیست چون نمی‌توانند آب سال آینده شهر را تامین کنند که البته به تغییرات اقلیمی مربوط است که همه جهان با آن مواجه هستند اما کشور ما بیشتر از جاهای دیگر با این تنش مواجه شده است.
بحث دوم در مورد جمعیت و نوع مصرف آب شهر تهران است، مصرف هر تهرانی حدود ۱۳۶ لیتر آب در روز است که نسبت به استاندارد جهانی که ۱۳۰ لیتر است، زیاد نیست. راه‌حلی که وجود دارد بحث دسترسی به میزان آب و دیگری بحث صرفه‌جویی است که به عنوان نمونه در مورد فضای سبز نباید از آب شهری استفاده کرد.
یکی از برنامه‌هایی که درمورد جمع‌آوری سیستم فاضلاب شهری مطرح است این است که تصفیه شود و در فضای سبز استفاده شود اما اشکالی در طراحی فاضلاب تهران وجود دارد و آن این است که معمولاً آن را در یک نقطه متمرکز نمی‌کنند اما در تهران همه فاضلاب‌ها در یک نقطه از جنوب تهران جمع می‌شود که باعث می‌شود آب‌های زیرزمینی از بین برود و این کمبود باعث فرونشست زمین در تهران شود. راه صحیح این بود که برخی نقاط در تهران را در نظر می‌گرفتند و فاضلاب را در هر بخش تصفیه می‌کردند که به آب‌های زیرزمینی کمک می‌کرد. البته بحث صرفه‌جویی توسط مردم نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
نرخ‌گذاری آب و همچنین سیستم قدیمی لوله‌کشی آب تهران در ایجاد بحران چقدر تاثیر داشته است؟
قطعاً در مورد قیمت‌گذاری باید دولت آن را مدیریت کند. در ارتباط با آبرسانی نمی‌توان آن را بر روی عده‌ای ببندیم و به دیگران بیشتر بدهیم اما برای مدیریت آن چاره‌ای جز صرفه‌جویی و استفاده بهینه نداریم. گاهی بحث جابه‌جایی پایتخت مطرح می‌شود که قطعاً معضلات خود و مشکلات دیگری را خواهد داشت اما یکی از راه‌های کنترل مصرف آب توزیع درست جمعیت در کل کشور است تا از تمرکز جمعیتی و مهاجرت به تهران جلوگیری شود.
میزان هدررفت آب به دلیل سیستم قدیمی لوله‌کشی تهران زیاد است و البته در همه دنیا نیز وجود دارد اما دولت باید برای آن برنامه‌ریزی کند و منطقه به منطقه آن را اصلاح کند، آمار دقیقی وجود ندارد اما گفته می‌شود گاهی حتی تا ۲۰درصد نشت آب از شاه‌لوله‌های تهران داریم. نکته مهم این است که آیا امکانات مالی فعلی کشور اجازه برنامه‌ریزی و اصلاح خطوط لوله‌های آب تهران را می‌دهد یا خیر که باید به آن توجه کرد. دولت محدودیت‌های بودجه‌ای دارد و قطعاً در کوتاه‌مدت و میان‌مدت نمی‌تواند اقدام موثری برای خطوط لوله آب انجام دهد.
اگر خشکسالی تهران ادامه‌دار باشد برای آب شرب چه باید کرد؟
در برخی کشورها مثل انگلستان، آب آشامیدنی را از آب شرب جدا کرده‌اند و میزان آب شربی که در اختیار مردم می‌گذارند را نیز محدود و کنترل می‌کنند. در شرایط ایران شاید این راه‌حل سخت باشد اما یکی از بحث‌هایی که وجود دارد این است که در شرایط بحرانی، درجه تصفیه آب سدها را پایین بیاورند و مردم از آب بطری استفاده کنند که آن نیز معضلات خود را دارد.
یکی از بحث‌هایی که در برنامه ششم توسعه وجود داشت این بود که ۳۰ درصد آب مورد نیاز باید از آب‌های مناطق جنوب کشور و از طریق دستگاه‌های آب شیرین‌کن تامین شود که با توجه به شرایط مالی عملیاتی نشد و کل ظرفیت تامین آب شیرین به حدود ۶۰۰ هزار متر در روز نرسید. کشورهایی که دچار کمبود آب هستند مانند امارات و عربستان و کویت، سرمایه‌گذاری سنگینی بر روی طرح تامین آب آشامیدنی از آب دریا انجام دادند، عربستان حدود ۱۲ میلیون مترمکعب در روز آب شیرین می‌کند که با کشور ما قابل مقایسه نیست که نشان می‌دهد ما باید سرمایه‌گذاری زیادی در این خصوص انجام دهیم.
یک طرح دیگر نیز مطرح شده بود که آب خلیج فارس را که برای استفاده از صنایع فولادی به کرمان رساندند از طریق لوله‌گذاری تا مناطق جنوب رشته کوه البرز ادامه دهند که تهران را نیز شامل می‌شود که آن نیز نیاز به سرمایه‌گذاری هنگفت و بلندمدت دارد و اگر انجام شود چون به اقیانوس وصل می‌شویم مشکل آب حل خواهد شد منتهی تامین سرمایه و حتی انرژی مورد نیاز برای چنین سامانه‌ای سخت است. باید به این نکته نیز توجه داشت که کمبود آب فقط مشکل تهران نیست و به عنوان نمونه سدی که کشور ترکیه با نام آتاترک ساخته، رود ارس را تحت تاثیر قرار خواهد داد و از سمت شرق کشور نیز با افغانستان بر سر آب به مشکل خورده‌ایم و برای ما محدودیت ایجاد کرده‌اند.
