نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

ایران و نظام مالی روسیه

واکنش غرب به حمله روسیه به اوکراین در فوریه 2022 سریع و قاطع بود. مدت کوتاهی پس از تهاجم روسیه، ایالات متحده، روسیه را از پرداخت بدهی با استفاده از ارز خارجی موجود در بانک‌های ایالات متحده منع کرد و خطر عدم پرداخت بدهی‌های روسیه را تشدید کرد. علاوه بر این، هفت بانک روسی از سیستم ارتباط بین‌المللی سوئیفت که تراکنش‌ها و پرداخت‌های مالی را تسهیل می‌کند، حذف شده‌اند. به گفته اورسولا گرترود فون‌در‌لاین، رئیس کمیسیون اروپا، این تحریم‌ها «بزرگ‌ترین بسته تحریمی در تاریخ اتحادیه» بودند.

روسیه برای جبران تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد خود، همکاری با شرکای خود از جمله چین، هند و ایران را برای ایجاد یک سیستم مالی موازی با نهادهای تحت سلطه غرب تسریع کرده است. روسیه با انجام این کار دو هدف اصلی را دنبال می‌کند. در کوتاه‌مدت، هدف مسکو جایگزینی بازارهای غربی با گسترش صادرات نفت خود به هند و چین است که به ظاهر شرکای تجاری قابل اعتمادتری هستند. اما هدف نهایی ایجاد نظامی است که در آن روسیه و شرکای آن بتوانند سلطه اقتصادی غرب را دور بزنند. در همین حال، سیستم پرداخت MIR که توسط بانک مرکزی روسیه در سال 2017 راه اندازی شد، قرار است به عنوان جایگزینی برای ویزاکارت و مسترکارت ایالات متحده عمل کند. شبکه مالی MIR قبلاً در 11 کشور دیگر پذیرفته شده است. علاوه بر این، روسیه به تلاش‌های خود برای افزایش ارزش تجارت دوجانبه با کشورهای دوست مانند چین، ایران و هند سرعت بخشیده است و فعالانه صادرات بنزین خود را از غرب به شرق هدایت می‌کند تا آسیا را به «بازار پیش‌فرض» نفت روسیه تبدیل کند.

در همین حال، همکاری چین و روسیه در دسامبر 2021 وارد مرحله جدیدی شد، زمانی که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین یک کنفرانس ویدئویی برگزار کردند و مشترکاً متعهد شدند که تلاش‌های دوجانبه را برای ایجاد یک شبکه تجاری مستقل برای کاهش اتکای خود به سازمان‌های بین‌المللی تحت رهبری ایالات متحده افزایش دهند. تعهد پوتین-شی با تصمیم بانک چین برای پیوستن به سیستم مالی SPFS روسیه در سال 2022 دنبال شد. با این حال، بانک چین تنها عضو غیرروسی SPFS است و چین بانک‌های دیگر را برای پیوستن به آن تشویق نکرده است. هند یکی دیگر از نامزدهای احتمالی ابتکار روسیه است. در واقع، از سال 2019، دهلی‌نو علاقه خود را برای پیوستن به SPFS و جایگزینی دلار با معاملات روپیه-روبل ابراز کرده است. با توجه به اینکه استفاده از روپیه و روبل در معاملات دوجانبه پنج برابر شده است، شواهد نشان می‌دهد که هر دو کشور در دستیابی به این هدف پیشرفت چشمگیری داشته‌اند.

نامزد احتمالی دیگر برای سیستم مالی پیشنهادی روسیه، ایران است که اقتصاد آن به مدت یک دهه در معرض تحریم‌های خفه‌کننده بوده است. بانک‌های ایرانی در سال 2012 به دلیل تحریم‌های آمریکا از سیستم سوئیفت قطع شدند. بانک‌های ایرانی پس از امضای برجام (توافق هسته‌ای ایران) در سال 2015 برای مدت کوتاهی به این سیستم پیوستند، اما دو سال بعد در نتیجه خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از توافق، دسترسی‌شان دوباره قطع شد.

تجارت هند یا چین با روسیه به قیمت دشمنی با آمریکا در مورد ایران، نه عملی و نه امکان‌پذیر خواهد بود. علاوه بر این، ایران و روسیه اقتصاد سازگاری دارند، اما رقبای طبیعی هستند. هر دو کشورهای صادرکننده نفت هستند و به‌دنبال رشد بازارهای خود هستند. در واقع، روسیه در حال حاضر با عرضه نفت با قیمت تخفیف‌دار با ایران بر سر بازارهای چین و هند رقابت می‌کند. با توجه به چالش‌های مورد بحث و عدم قطعیت‌های مداوم در مورد آمادگی دیگر قدرت‌های بزرگ برای اجرای سیستم روسیه، آینده و اثربخشی استراتژی روسیه نامشخص است.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید