محمد خواجویی، تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه و مدیر گروه مطالعات لبنان پژوهشکده تحقیقات استراتژیک خاورمیانه معتقد است که اسرائیل با ترور اسماعیل هنیه در تهران و فؤاد شکر در بیروت به دنبال پیروزی در معادلات امنیتی است. خواجویی معتقد است که احتمالاً واکنش ایران از طریق نیروهای شبکه مقاومت خواهد بود و سیاست کلان ایران در اجتناب از ورود مستقیم به درگیری همچنان پابرجا است.
زمانی که اکانت سایت خبری منصوب به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در ۱۹ اسفندماه در شبکه ایکس نوشت:«دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، طی چند روز گذشته در یک کشور خارجی مشغول مذاکرات بسیار مهمی است. اعلام قریب‌الوقوع نتایج این مذاکرات، تحولات قابل ملاحظه‌ای را رقم خواهد زد»، کمتر کسی گمان می‌برد که توافقی که نورنیوز از آن سخن می‌گوید مرتبط با روابط ایران و عربستان باشد.
نام شمخانی در موضوع شکست مذاکرات برای احیای برجام در دولت سیزدهم نیز به چشم میخورد؛ اینگونه نقل است که در بهار سال ۱۴۰۱ و درحالیکه توافق حتمی و حسین امیرعبداللهیان برای امضای آن آماده سفر به وین میشد، به ناگاه سفر لغو میشود چراکه در آخرین تصمیمی که در شورای عالی امنیت ملی و در نتیجه اتحاد نانوشته شمخانی و دشمن شماره یک برجام یعنی سعید جلیلی رقم میخورد.
در اواسط سپتامبر ۲۰۲۲ وزارت دفاع اوکراین تصاویری را در توئیتر همراه با پرچم ایران و روسیه منتشر کرد که نشان میداد قطعات پهپاد ایرانی شاهد۱۳۶ را در منطقه خارکیف کشف کرده است. در متن نوشته شده بود: «اتحاد کامل دو مستبد». پس از آن ولودیمیر زلنسکی در پیامی مدعی شد که بخشی از پهپادهای مهاجم در جنگ اوکراین، پهپادهای شاهد ۱۳۶ ساخت ایران هستند.
پیروزی مسعود پزشکیان به‌عنوان یک چهره اصلاحطلب، هرچند سردی روابط را با عدم ارسال پیام تبریک از سوی رهبران اروپایی، بیش از گذشته بهصورت شفاف و علنی در دید همگان قرار داده است و تنها نبیلا ماسرالی، یکی از سخنگویان دفتر سیاست خارجی اتحادیه اروپا با انتشار پیامی در شبکه ایکس ضمن تبریک به پزشکیان از آمادگی اتحادیه اروپا در همکاری با دولت جدید ایران مبتنی با سیاستهای تعاملی بروکسل خبر داد، اما این واقعیت را نیز نمیتوان نادیده گرفت که افکار عمومی و رسانههای غربی، سیگنال مثبتی را برای عبور از فضای تنش از سوی جمهوری اسلامی ایران دریافت کردهاند و بر شعار انتخاباتی رئیسجمهور منتخب ایران مبنی بر تلاش برای تنش‌زدایی با غرب مانور میدهند.
با اعلام نتیجه نهایی چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، پاستور به رئیس‌جمهوری سلام کرد که در جریان کمپین تبلیغاتی خود که در میزگردها و مناظره‌ها نمودی شفاف پیدا کرد، موضوع مذاکره و تنش‌زدایی با غرب، رفع تحریم‌ها و احیای برجام را به‌عنوان پایه اصلی برنامه سیاست خارجی خود معرفی کرده بود. پزشکیان در جایگاه نمایندگی مجلس نیز گفته بود: «اگر قرار است با دنیا تعامل کنیم، برجام و برجام‌ها را لازم داریم. البته کسانی که برای چنین گفت‌وگوهایی می‌روند هم باید توان گفت‌وگو و چانه‌زنی در عرصه دیپلماسی را داشته باشند نه اینکه حتی نتوانند با زبان آنها هم صحبت کنند».
مسعود پزشکیان در پایان چهارمین مناظره با موضوع سیاست خارجی، گفت: «مبنای سیاست خارجی من، همان سه اصل عزت، حکمت و مصلحت است؛ اما درک من از این اصول سه‌گانه، با سایر نامزدهای حاضر در اینجا متفاوت است. من، حکمت و مصلحت را وسیله‌ای برای رسیدن به عزت می‌دانم و عزت را نیز در بهبود زندگی شما جست‌و‌جو می‌کنم. در یک کلام سیاست خارجی را، یعنی ارتقای جایگاه، امنیت و اقتدار ایران در جهان و هم تامین رفاه و آسایش برای تک تک ایرانیان می‌دانم. سیاست خارجی را وسیله‌ای برای ایجاد فرصت داخل کشور، متوقف کردن موج مهاجرت و ایجاد شوق ماندن و ساختن در دل جوانان می‌دانم».
علیاصغر خاجی، مذاکرهکننده ایران در مذاکرات محرمانه عمان می‌گوید: «سعید جلیلی و علی باقری تمام توانشان را به کار گرفتند که مذاکرات پیش نرود. آنها مرتب از مفاد مذاکره ایراد میگرفتند؛ این در حالی بود که ما قبل از رفتن، درباره این سفر با سعید جلیلی حرف زده بودیم؛ بعد از بازگشت هم رهبری گزارش ما را خواندند و نظراتشان را پینویس کردند و گفتند ما مذاکره کنیم و سعید جلیلی هم به کار خود ادامه دهد.»
خاورمیانه پس از آنچه در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به وقوع پیوست و تحولاتی که نزدیک به ۹ ماه است که جهان را بیش از گذشته متوجه به این منطقه کرده، فضای جدیدی را ایجاد کرده است که در صورت پویا نبودن سیاست خارجی، جایگاه کشورهای این منطقه را در خاورمیانه جدید متزلزل خواهد کرد.
