لشک کولاکوفسکی (۱۹۲۷–۲۰۰۹) فیلسوف لهستانی ازجمله مارکسیست‌هایی بود که به مرور زمان در حقانیت این مکتب تردید کرد و بعدتر نه‌تنها از حزب کمونیست اخراج شد، بلکه با اثر سه‌جلدی «جریان‌های اصلی در مارکسیسم: تکوین، توسعه و تباهی»، یکی از مؤثرترین نقادی‌ها از توتالیتاریسم کمونیستی را صورت‌بندی کرد. با این همه حیات پربار فکری او با حضور و تدریس در آکسفورد و برکلی تداوم پیدا کرد و اگرچه او به دلیل اعتراض دانشجویان غالباً چپ‌گرای آلمانی، نتوانست پس از مرگ تئودور آدورنو، بر کرسی درس فلسفه دانشگاه فرانکفورت بنشیند، اما افکار و آرای او که زمینه‌های گوناگونی از فلسفه تا الاهیات مسیحی، از اسطوره‌شناسی تا مباحث عصر روشنگری، از اومانیسم تا سکولاریسم و... را در برمی‌گیرد، امروزه پیش روی ماست و ازقضا بیش‌ازپیش مورد توجه قرار می‌گیرد. خسرو ناقد، نویسنده و مترجم شهیر ایرانی نیز به‌تازگی کتابی را با نام «رویارویی با پاسداران مطلق‌گرایی» از مجموع مقالات کولاکوفسکی «تدوین و ترجمه» کرده است که راهی نو برای شناخت «جهان اندیشگی» کولاکوفسکی و برخی از سویه‌های کمترشناخته‌شده اندیشه او در ایران در اختیار خوانندگان فارسی‌خوان قرار می‌دهد. در ادامه گفت‌و‌گوی «هممیهن» با خسرو ناقد تقدیم شما خواهد شد.
در ماه‌‌های اخیر مجموعه نشست‌‌هایی با عنوان «امکان و امتناع روشنفکری دینی» در «کافه تاریخ»، واقع در «موزه تصاویر معاصر»، با تدریس احمد زیدآبادی برگزار شد. در نشست‌‌های نخست، زیدآبادی بحث خود را با بحث درباره چیستی دین، روشنفکری و عقل آغاز کرد. در ادامه او به بحثی دقیق‌‌تر درباره اهمیت امکان یا امتناع مفهوم روشنفکری دینی پرداخت و از دریچه اختلاف آرائی که در حوزه‌‌های علم و فلسفه درباره چیستی و امکان وجود خدا جریان دارد، به این موضوع ورود کرد و این ایده را تشریح کرد که عقل و علم هیچ‌کدام نه می‌توانند جایگزینی مناسب برای نیاز روحی انسان‌‌ها به خدا باشند، نه توانایی پاسخ به بود و نبود خدا را دارند. ازنظر زیدآبادی، بدون اعتقاد به وجود خدا، اخلاق ناممکن می‌شود. در مرحله بعدی او اما سراغ بازخوانی اندیشمندان مسلمان دراین‌زمینه رفت. نخست افکار اقبال لاهوری و علی شریعتی را بررسی کرد و در ادامه آرای عبدالکریم سروش را مورد مداقه قرار داد. در آخرین جلسه، زیدآبادی سراغ اندیشه مصطفی ملکیان رفت و به‌طور ویژه به پاسخگویی به ۱۰پرسشی پرداخت که ملکیان در تیرماه امسال در دهمین سالگرد تأسیس «دین‌آنلاین» و در نشست «تأملی در نواندیشی دینی در ایران معاصر»، آنها را خطاب به نواندیشان دینی مطرح کرد. در ادامه، گزارش «هممیهن» از این نشست تقدیم خوانندگان خواهد شد.
