فشار برای خلع سلاح/دبیرکل حزبالله لبنان خلع سلاح این گروه را خیال باطل میداند اما رئیسجمهور لبنان میگوید تصمیم برای انحصار سلاح در دست ارتش گرفتهشدهاست
هفته گذشته جوزف عون، رئیسجمهور لبنان پیش از سفر به قطر، مصاحبهای با پایگاه خبری العربیالجدید، انجام داد.

هفته گذشته جوزف عون، رئیسجمهور لبنان پیش از سفر به قطر، مصاحبهای با پایگاه خبری العربیالجدید، انجام داد. در این مصاحبه رئیسجمهور جدید لبنان، نزدیک به چهار ماه بعد از انتخابش به این مقام، با جزئیات در خصوص برنامه دولت لبنان برای انحصار سلاح در اختیار دولت لبنان سخن گفتهاست. خلع سلاح حزبالله یکی از پیششرطهای آمریکا برای کمک به اقتصاد بحرانزده لبنان است.
عون که با حمایت آمریکا، فرانسه و عربستان سعودی به جایگاه ریاستجمهوری رسیدهاست، امیدوار است تا بتواند با برآورده کردن خواستههای آمریکا در خصوص حزبالله لبنان، بتواند از کمکهای خارجی بیشتری بهرهمند شود. با این حال او در مصاحبهاش با العربیالجدید محتاطانه در خصوص خلع سلاح حزبالله سخن گفت اما همین سخنان محتاطانه هم با واکنش تند دبیرکل حزبالله لبنان مواجه شد.
نعیم قاسم، دبیرکل حزبالله لبنان روز جمعه در سخنرانی خود گفت: «با هر کس که به مقاومت دستدرازی کند و به دنبال خلع سلاح آن باشد، همانطور که با اسرائیل مقابله کردیم، با آن مقابله خواهیم کرد. هرگز اجازه خلع سلاح حزبالله را به هیچ احدی نخواهیم داد، این سلاح پایه و پشتوانه مقاومت است، این سلاح، زندگی و آزادی را به مردم ما هدیه کرد و وطن را آزاد و از حاکمیتش دفاع کرد.»
پاییز سال گذشته پس از آنکه حزبالله لبنان پس از ۱۳ ماه نبرد با اسرائیل در حمایت از مردم فلسطین، حاضر به پذیرش آتشبس شد، این تلقی در میان دولتهای غربی و اسرائیل ایجاد شد که بهترین فرصت برای خلع سلاح کامل حزبالله و بیرون کردن این حلقه کلیدی از محور مقاومت از میدان ایجاد شدهاست. انتخاب فوری رئیسجمهور جدید برای لبنان پس از دو سال خلأ سیاسی، بلافاصله در پی آتشبس و رای اعتماد به فردی که آمریکا، فرانسه و عربستان سعودی سالها علاقمند بودند به این مقام انتخاب شود، این تلقی را تقویت کرد که کار حزبالله تمام شدهاست.
حزبالله لبنان در طول ۱۳ ماه جنگ با اسرائیل ضربات سختی را تحمل کرد؛ از جمله اجرای عملیات انفجار پیجرها و ترور رهبران ارشد این گروه، از جمله سیدحسن نصرالله، دبیرکل گروه، باعث شد این تصور تقویت شود که حزبالله از هر زمان دیگری ضعیفتر شدهاست و زمان برای پایان دادن به کار این گروه فرا رسیدهاست. این تلقی به صورت پیوسته در رسانهها و تحلیلهای غربی و اسرائیلی در ماههای گذشته تکرار شدهاست.
اما دبیرکل حزبالله لبنان، شیخ نعیم قاسم در تازهترین سخنرانی خود، روز جمعه هفته گذشته خلع سلاح حزبالله را خیالی باطل توصیف و تاکید کرد: «خلع سلاح مقاومت، نوعی فتنهانگیزی میان مقاومت با ارتش و دولت لبنان است.» با این حال حزبالله لبنان گفتوگو با دولت در مورد آنچه «استراتژی دفاعی لبنان» میخواند را رد نکردهاست. نعیم قاسم در سخنرانی خود تصریح میکند که آماده گفتوگو با دولت است و سازوکار این گفتوگو باید از طریق جوزف عون تعیین شود. حزبالله لبنان تاکنون تعهدات خود را در توافق آتشبسی که با میانجیگری آمریکا آذرماه سال گذشته به دست آمد، اجرا کردهاست.
خبرگزاری فرانسه به نقل از یک مقام نزدیک به حزبالله خبر دادهاست که این گروه تاکنون نزدیک به ۱۹۰ موضع از ۲۵۶ موضع نظامی خود را در جنوب رودخانه لیتانی به ارتش واگذار کردهاست. در برابر، اسرائیل حاضر به پذیرش تعهدات خود در توافقنامه آتشبس نیست و تاکنون نهتنها حاضر به عقبنشینی از ۵ نقطه استراتژیک در خاک لبنان نشدهاست، بلکه حملات گاه و بیگاه به بیروت و دیگر نقاط جنوب لبنان را همچنان ادامه میدهد. رئیسجمهور لبنان در گفتوگو با العربیالجدید تاکید کردهاست: «حزبالله در این دوره خویشتنداری و آگاهی بسیار بالایی از خود نشان داده و با وجود خسارت جانی سنگینی که به آن وارد شده، در سطح مسئولیتپذیری ظاهر شده است.»
موضع جوزف عون نسبت به برخی از سیاستمداران لبنانی که خصومت دیرینه با حزبالله دارند، کاملاً متفاوت است. چندی پیش از انتشار مصاحبه جوزف عون با العربیالجدید، رامی ابوحمدان، نماینده حزبالله در پارلمان لبنان، از مواضع او در خصوص مقاومت تقدیر کردهبود. ابوحمدان از مواضع رئیسجمهور لبنان جوزف عون و رویکرد او در مسائل حساس کشور که به دور از تحریکات و زیادهخواهی بوده است قدردانی کرد و افزود، این رویکرد رئیسجمهور نشان میدهد او توازن در لبنان را بهویژه در مسائلی که به مقاومت مربوط میشود درک میکند.
درحالیکه عون از حل و فصل مسئله انحصار سلاح از طریق گفتوگو سخن میگوید، افرادی مانند سمیر جعجع و جورج عدوان، رهبران حزب مسیحی «نیروهای لبنانی» اظهارنظرهای بسیار تندتری را مطرح کردهاند. سمیر جعجع خواهان تعیین یک ضربالاجل ششماهه برای خلع سلاح کامل حزبالله شدهاست. جورج عدوان هم گفتهاست که اگر دولت نواف سلام به مماشات با حزبالله ادامه بدهد، ممکن است وزرای حزب نیروهای لبنانی از دولت استعفا دهند. دولت آمریکا هم فشار زیادی به دولت لبنان وارد میکند تا این اقدام هر چه سریعتر انجام شود اما جوزف عون میگوید که مسئله سلاح حزبالله یک مسئله حساس و ظریف است و او قصد ندارد کشور را درگیر جنگ داخلی کند.
مورگان اورتگاس، معاون فرستاده ویژه ایالات متحده آمریکا در امور خاورمیانه که به تازگی با عون دیدار کردهاست، در مصاحبهای تاکید کرد: «روشن است که حزبالله باید خلع سلاح شود و روشن است که اسرائیل نمیپذیرد تروریستها به نیروهایش و سرزمینهایش شلیک کنند.» او در مصاحبهای دیگر در پاسخ به این سوال که برخورد تند با حزبالله ممکن است باعث ایجاد تنش در لبنان شود، در پاسخی توهینآمیز گفتهاست که با حزبالله باید «مانند یک سرطان» برخورد کرد.
جوزف عون در واکنش به اظهارات اورتگاس در گفتوگو با العربیالجدید گفتهاست: «این موضوع را به مورگان اورتگاس گفتم که باقی ماندن اسرائیل در نقاط پنجگانه به حزبالله بهانه میدهد، بنابراین آنها باید از لبنان خارج شوند تا مسئولیت را به ما واگذار کنند و ارتش را مستقر کنیم. همچنین باید بدانیم نگرانیهای حزبالله و تهدیداتی که احساس میکند چیست تا به او پیام دهیم که ما از طرف او در چارچوب دولت به آنها رسیدگی خواهیم کرد و به دولت اجازه دهد وارد میدان مقابله شود.»
آیا حزبالله در حال مذاکره با دولت است؟
رئیسجمهور لبنان در این مصاحبه تاکید میکند که مسئله انحصار سلاح در اختیار دولت یک مسئله کاملاً داخلی است و قدرتهای خارجی باید اجازه دهند که این مسئله از طریق مذاکره میان دولت لبنان و حزبالله حل و فصل شود. روایتهای مختلف و متناقضی در مورد گفتوگو میان حزبالله لبنان و دولت این کشور طی روزهای گذشته منتشر شدهاست.
حسن فضلالله، یکی از نمایندگان حزبالله در پارلمان لبنان گفتهاست که حزبالله برای گفتوگو در خصوص «استراتژی دفاعی کشور» با دولت لبنان آمادگی دارد. اما این اظهارنظر به معنای آمادگی برای گفتوگو در خصوص سلاح مقاومت نیست. هفته گذشته خبرگزاری رویترز به نقل از «یک مقام ارشد حزبالله» نوشت که حزبالله آمادگی دارد در صورت عقبنشینی کامل اسرائیل از خاک لبنان، در خصوص سلاح با دولت مذاکره کند. اسرائیل در حال حاضر ۵ نقطه کلیدی را در خاک لبنان از زمان آغاز نبردهای جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳ تحت تصرف خود دارد و در عین حال ۱۳ نقطه مورد اختلاف مرزی میان اسرائیل و لبنان وجود دارد.
روابط عمومی حزبالله لبنان در واکنش به ادعای خبرگزاری رویترز، بدون نام بردن از این خبرگزاری بیانیهای صادر کرد و گفت که «برخی از رسانهها» ادعاهایی را به مقامهای حزبالله نسبت دادهاند که «کاملاً کذب» هستند. به گزارش پایگاه خبری میدلایستآی، قاسم قصیر، از تحلیلگران نزدیک به حزبالله گفتهاست که گفتوگوها میان حزبالله و دولت در خصوص «استراتژی دفاعی کشور و آینده سلاحها» از قبل آغاز شدهاست.
به گفته این تحلیلگر لبنانی «حزبالله آمادگی دارد که در خصوص استراتژی دفاعی کشور وارد یک گفتوگوی ملی شود، اما حاضر به مذاکره در مورد خلع سلاح نیست. در حال حاضر با استمرار اشغالگری اسرائیل، امکان گفتوگو در خصوص خلع سلاح وجود ندارد.» روزنامه الشرقالاوسط به نقل از تعدادی از مقامهای نزدیک به کاخ ریاستجمهوری لبنان مدعی شدهاست که بهرغم اظهارنظرهای تند مقامهای بلندپایه حزبالله، این گروه برای گفتوگو در خصوص واگذاری سلاح اعلام آمادگی کردهاست. این منابع گفتهاند: «هیچ کس تهدید نکردهاست که حزبالله با استفاده از زور خلع سلاح خواهد شد. همه مسائل از طریق گفتوگو حل و فصل میشوند و نعیم قاسم هم اعلام آمادگی کردهاست که وارد گفتوگو شود اما در عین حال خواستهاست که در حال حاضر هیچ فشاری به گروه وارد نشود.»
مسئله بودجه و ناتوانی ارتش
یکی از مسائلی که همواره از سوی مقامهای حزبالله لبنان در مورد ضرورت حفظ سلاح مقاومت مورد اشاره قرار میگیرد، ناتوانی ارتش لبنان در حفاظت از خاک این کشور در قبال حملات و اشغالگری اسرائیل است. حزبالله لبنان به موفقیتهای خود در بیرون راندن اسرائیل از خاک لبنان در سال ۲۰۰۰ و جلوگیری از ورود اسرائیل به خاک لبنان در جنگ ۳۳ روزه سال ۲۰۰۶ افتخار میکند و تاکید میکند که اگر سلاح مقاومت نبود، اسرائیل تاکنون بخشهای بزرگی از خاک لبنان را به اشغال خود در آوردهبود. مسئله توان ناچیز و تجهیزات محدود ارتش لبنان بر کسی پوشیده نیست.
آمریکا و فرانسه که خود را حامیان اصلی ارتش لبنان معرفی میکنند از یک طرف هرگونه کمک به بازسازی توان ارتش را منوط به خلع سلاح حزبالله کردهاند و از سوی دیگر آمریکا همواره بر تعهد خود بر حفظ برتری نظامی اسرائیل نسبت به همسایگانش تاکید میکند. حتی زمانی که آمریکاییها کمکی در اختیار ارتش لبنان قرار میدهند، این کمک با شرایط بسیار سخت و پیچیدهای است. برای مثال آمار مهمات و گلولههای استفادهشده توسط ارتش باید همواره به صورت مستقیم به مستشاران آمریکایی گزارش شود تا اطمینان حاصل شود که از سوی ارتش لبنان حملهای به سمت اشغالگران اسرائیلی انجام نشدهاست.
جوزف عون، رئیسجمهور لبنان در مصاحبه خود با العربیالجدید تصریح میکند که حتی اگر آمریکا آمادگی داشتهباشد که تسلیحات بیشتری در اختیار ارتش لبنان قرار دهد، باز هم دولت به دلیل ناتوانی در تامین بودجه کافی از تعمیر و نگهداری این تسلیحات ناتوان خواهد بود و در نتیجه داشتن چنین تسلیحاتی به تنهایی برای ارتش لبنان فایده ندارد.
عون همچنین از کمبود نیروی شدید ارتش لبنان سخن میگوید و تاکید میکند که ارتش علاوه بر تعهد بر تامین امنیت جنوب رودخانه لیتانی پس از عقبنشینی حزبالله در حال حاضر به دلیل سقوط حکومت سوریه و تنشها در مرز با سوریه، مجبور به حفاظت از مرزهای شرق و شمال شرقی لبنان هم هست و در عین حال باید در سراسر لبنان مستقر باشد.
عون تاکید کردهاست که ارتش نیروی کافی برای اجرای همزمان این عملیاتها را ندارد. جوزف عون در این مصاحبه میگوید: «موضوع این نیست که آمریکاییها نمیخواهند ما را به سلاحهای پیشرفته مجهز کنند، بلکه اگر آن را به ما بدهند، فایدهای نخواهد داشت؛ زیرا ما قادر به خدماترسانی به این سلاحها و تضمین کارایی آنها نیستیم.»
حزبالله همواره تاکید کردهاست که سلاح این گروه برای حفاظت از سرزمینهای لبنان در مقابل اشغالگری و حملات بیگانه است. گره خوردن سلاح حزبالله به حملات اسرائیل و اشغال سرزمینهای لبنان باعث شدهاست که استمرار اشغال مناطقی از خاک لبنان توسط اسرائیل به خودی خود به عنوان مانعی برای تحقق خواسته نهایی اسرائیل تبدیل شود.
مشکل اساسی یا مسئله کهنه؟
شیخ نعیم قاسم در سخنرانی روز جمعه خود با انتقاد از کسانی که سلاح مقاومت را مشکل اساسی لبنان میدانند، گفت: «یک طرف خاص و برخی صداها در لبنان همواره این نکته را تکرار میکنند که مشکل اساسی، سلاح مقاومت است. مشکل نخست، سلاح مقاومت نیست، بلکه اخراج اشغالگران اسرائیل است، شما مواضع خود را در موضع اخراج اشغالگران عملی کنید و با مقاومت و مردم در این زمینه همراه و همسو شوید. شاهد یک هیاهوی رسانهای سیاسی برای تبدیل سلاح مقاومت به یک مسئله هستیم، در حالی که این امر به نفع اسرائیل است.»
جوزف عون، رئیسجمهور لبنان هم در مصاحبه با العربیالجدید تلاش میکند تا از مطرح کردن سلاح حزبالله بهعنوان یک مشکل اساسی خودداری کند. عون در این مصاحبه میگوید: «من سلاح حزبالله را یک چالش اساسی نمیدانم بلکه یک مسئله کهنه است که باید برای آن راهحلی پیدا کنیم.» عون در عین حال به وضوح از به کار بردن عبارت «خلع سلاح» خودداری میکند و در این مصاحبه از عباراتی مانند «جمعآوری سلاحها» یا «انحصار سلاح در دست دولت» استفاده میکند. براساس اظهارات عون «تصمیم برای انحصار سلاح در دست دولت» فقط منحصر به حزبالله نیست و شامل گروههای فلسطینی هم میشود.
گروههای فلسطینی در اردوگاههای آوارگان در لبنان سلاحهای زیادی در اختیار دارند. جوزف عون تاکید میکند که حزبالله در حال همکاری با دولت در زمینه اجرای شرایط آتشبس آذرماه سال گذشته با اسرائیل است و میگوید: «حزبالله به صراحت در این زمینه نرمش نشان داده است و در اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ در جنوب لیتانی، ارتش لبنان وظایف خود را بدون هیچ اعتراضی انجام میدهد و هیچ مشکلی با حزبالله ثبت نشده است.»
جوزف عون میگوید که تصمیم برای انحصار سلاح در اختیار دولت لبنان گرفتهشدهاست و اظهار امیدواری میکند که سال ۲۰۲۵ سال انحصار سلاح در لبنان باشد. او تاکید میکند که دولت او کاملاً با نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان در این زمینه هماهنگ است. نبیه بری که بهعنوان رهبر جنبش شیعی امل متحد نزدیک حزبالله در سالهای اخیر محسوب میشود، نقش محوری در مذاکرات غیرمستقیم لبنان و اسرائیل با میانجیگیری آمریکا برای رسیدن به توافق ۷ آذر سال گذشته و پایان دادن به جنگ ۱۳ ماهه حزبالله و اسرائیل بازی کرد. جوزف عون تاکید میکند که برنامه او که در پارلمان لبنان تصویب شد و اجازه داد او به ریاستجمهوری برگزیده شود، به موضوع انحصار سلاح در اختیار دولت اشاره کردهاست و حزبالله با علم به این موضوع به ریاستجمهوری او در پارلمان رای مثبت دادهاست.
جوزف عون میگوید: «به مورگان اورتگاس، معاون فرستاده آمریکا به خاورمیانه نیز گفتهایم که ما خواهان جمعآوری سلاح حزبالله هستیم، اما نمیخواهیم جنگ داخلی در لبنان شعلهور شود و در دولت آمریکا گوش شنوایی وجود دارد و آنها از حقیقت وضعیت در لبنان آگاه هستند. من قطعاً نمیخواهم لبنان را منفجر کنم؛ هر مشکل داخلی با گفتوگو حل میشود و حزبالله از این واقعیت دور نیست.»
انتقاد از فشار آمریکا
جوزف عون، هرچند تاکید کردهاست که در موضوع جمعآوری سلاح غیردولتی با آمریکا همسو است، اما از فشار دولت آمریکا بر لبنان برای اجرای سریع این اقدام انتقاد میکند. جوزف عون میگوید: «من عصای جادویی ندارم و در سیاست چیزی به نام کنفیکون نداریم.» رئیسجمهور جدید لبنان معتقد است که آمریکاییها به جای لبنان باید فشار را بر اسرائیل افزایش دهند.
او میگوید: «طبیعی است که آمریکاییها خواهان تسریع در اقدام برای انحصار سلاح در دست دولت هستند، اما در مقابل، پاسخ من به آنها این است که اگر این را میخواهید، به اسرائیل فشار بیاورید تا از نقاط پنجگانه خارج شود و اُسرای لبنانی خود را پس بدهد و به تجاوزات خود به خاک لبنان پایان دهد و مطابق با توافقنامه آتشبس سال 1949 به تثبیت مرزهای زمینی بپردازد.» به گفته عون در شرایطی که هیچ اسیر اسرائیلی در خاک لبنان وجود ندارد، دستکم ۱۵ لبنانی در اسرائیل اسیر هستند.
فرآیند جذب
جوزف عون، در ادامه سخنان خود در مورد انحصار سلاح در لبنان، تاکید میکند که امکان ندارد تجربهای مشابه عراق در لبنان تکرار شود و چیزی شبیه به حشدالشعبی به موازات ارتش لبنان مورد پذیرش دولت او قرار بگیرد. او در پاسخ به سوالی در این مورد به العربیالجدید میگوید: «ابداً! ابداً! نه حشدالشعبی و نه واحد مستقل در داخل ارتش.» جوزف عون در ادامه تاکید میکند که اگر قرار باشد نیروهای حزبالله به ارتش لبنان بپیوندند، باید مانند هر شهروند عادی دیگر از طریق طی فرآیند جذب ارتش در ارتش لبنان استخدام شوند.
عون گفتهاست: «نیروهای حزبالله، آنها در نهایت لبنانی هستند و اگر بخواهند به ارتش ملحق شوند، میتوانند در دورههایی به نام دورههای جذب شرکت کنند... بنابراین، آنها درخواست پیوستن به ارتش را میدهند و در صورت داشتن صلاحیتها و شرایط اعم از تحصیلی یا پزشکی و سنی و غیره، با درخواستها موافقت میشود و آنچه برای همه لبنانیها اعمال میشود برای جوانان حزبالله نیز اعمال میشود.» عون با اشاره به فرآیند جذب در دوره پس از جنگ داخلی لبنان میگوید: «قبلاً عناصری از حزب سوسیالیست ترقیخواه و حزب نیروهای لبنانی در این فرآیند شرکت کرده بودند.»
در فرآیند خلع سلاح گروههای مسلح پس از جنگ داخلی لبنان که در دهه ۱۹۸۰ رخ داد، از میان بیش از ۲۰۰ هزار نیروی شبهنظامی که در جنگ داخلی مشارکت داشتند، تنها ۱۵ تا ۱۷ هزار نفر توانستند تایید کمیته ویژه جذب را دریافت کنند و در ارتش ملی لبنان استخدام شوند. دقیقاً مشخص نیست که حزبالله لبنان در حال حاضر چند نیروی رزمی دارد. سیدحسن نصرالله، دبیرکل فقید این گروه ۴ سال پیش در سخنرانی خود گفتهبود که حزبالله لبنان ۱۰۰ هزار نیروی آماده به رزم دارد. در عین حال این گروه سلاحهای سنگین زیادی هم در اختیار دارد و برآورد شدهاست که تا پیش از آغاز نبرد با اسرائیل در ۲۴ اکتبر ۲۰۲۳ بیش از ۱۵۰ هزار موشک و راکت در اختیار حزبالله لبنان قرار داشت. مدیریت این تعداد نیرو و اسلحه، مسئله بسیار پیچیدهای است.
استراتژی دفاعی لبنان
نیروهای حزبالله که تجربه جنگهای متوالی از نبرد برای آزادسازی جنوب لبنان در دهه ۱۹۹۰ تا جنگ ۳۳ روزه سال ۲۰۰۶ و جنگ با گروههای افراطی در سوریه بین سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ را دارند، نیروهایی زبده و آبدیده هستند. تردیدی وجود ندارد که استفاده از زور برای خلع سلاح حزبالله میتواند لبنان را وارد یک منازعه جدی داخلی کند؛ گزینهای که نه حزبالله و نه رئیسجمهور لبنان علاقهای به آن نشان ندادهاند. تجربه ۱۵ ساله جنگ داخلی لبنان و آسیبهایی که این جنگ به کشور وارد کرد، گزینه منازعه داخلی را برای همه طرفها به گزینهای نامطلوب تبدیل کردهاست.
گزینهای که در حال حاضر حزبالله لبنان پیشنهاد میدهد، بررسی برنامهای با عنوان استراتژی دفاعی لبنان است. شیخ نعیم قاسم، دبیرکل حزبالله، در سخنرانی روز جمعه خود تاکید کردهبود که قصد ندارد جزئیات این پیشنهاد و گفتوگوهای مربوط به آن را به صورت علنی در رسانهها مطرح کند، اما مشخص است که حزبالله از بیان «استراتژی دفاعی» در برابر «انحصار سلاح» مقصود خاصی را دنبال میکند. هرچند هنوز رسماً خبری از شروع گفتوگوهای داخلی در لبنان بین حزبالله و دولت جوزف عون منتشر نشدهاست، اما به نظر میرسد که هدف حزبالله در این گفتوگوها ایجاد مشروعیت برای سلاح مقاومت در چارچوبی جدید باشد.
تا پیش از این هر یک از دولتهای لبنان که آغاز به کار میکرد، در بیانیه برنامه دولت که در جلسه رای اعتماد قرائت میشد، از مشروعیت سلاح مقاومت حمایت میکرد. حزبالله لبنان حالا دنبال این است که سازوکار جدیدی برای مشروعیت سلاح مقاومت ایجاد شود. پیشنهادهایی مانند تبدیل شدن حزبالله به یک واحد مستقل در ارتش یا تکرار تجربه حشدالشعبی عراق، در گوشه و کنار شنیده میشود که جوزف عون هر دو گزینه را با قاطعیت رد کردهاست.