بزرگترین درگیری در دریای سرخ

محسن صالحی‌خواه

گزارشگر هم‌میهن

روز گذشته یحیی سریع، سخنگوی نیروهای مسلح یمن از یک عملیات سنگین موشکی و پهپادی علیه یک کشتی آمریکایی خبر داد. سریع، جزئیات بیشتری از این عملیات را منتشر نکرد تا اینکه گرانت شاپس، وزیر دفاع بریتانیا در شبکه ایکس (توئیتر سابق) از دفع بزرگ‌ترین حمله یمنی‌ها توسط ناوهای آمریکایی و انگلیسی نوشت. حساب ایکس فرماندهی مرکزی آمریکا – سنتکام – نیز روز گذشته جزئیات این عملیات را منتشر کرد. طبق این خبر، یمنی‌ها در این عملیات از ۱۸ پهپاد انتحاری، ۲ موشک کروز ضدکشتی و یک موشک بالستیک ضدکشتی استفاده کرده‌اند. این حمله موشکی و پهپادی، با استفاده از جنگنده‌های اف / اِی – ۱۸ برخاسته از ناو هواپیمابر آیزنهاور، ۳ ناوشکن دیگر آمریکایی و یک ناوشکن بریتانیایی دفع شده است.  پس از عملیات هفت اکتبر و آغاز جنگ در غزه، یمنی‌ها رشته عملیات‌هایی علیه کشتی‌های اسرائیلی و شناورهای تجاری با مقصد اسرائیل را کلید زدند که تاکنون نیز ادامه دارد. 28 آبان امسال، یحیی سریع، سخنگوی نیروهای مسلح یمن به‌طور رسمی به تمام کشتی‌های اسرائیلی و کشتی‌های روان به سوی سرزمین‌های اشغالی هشدار حمله داد و این عملیات‌ها آغاز شد.  اهمیت یمن از لحاظ جغرافیایی و تسلط این کشور بر خلیج عدن، تنگه باب‌المندب و دریای سرخ، امکان این عملیات‌ها را فراهم کرده است. مسیر ترانزیتی دریای سرخ، مسیر دسترسی کشتی‌های تجاری به خلیج عقبه و بندر ایلات در جنوب اسرائیل محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت بندر ایلات در واردات کالا و نفت خام به سرزمین‌های اشغالی، عملیات یمنی‌ها این مسیر ترانزیت به اسرائیل را با خطر روبه‌رو کرده است. شاید به همین دلیل است که برخی کشورها به رهبری ایالات متحده برای حمایت از اسرائیل و بنابر اعلام خودشان برای بازگرداندن امنیت به تجارت دریایی، به مقابله با نیروی دریایی یمن آمده‌اند. جدیدترین درگیری میان نیروهای مسلح یمن و نیروهای خارجی از جمله آمریکا و انگلستان، روز گذشته در دریای سرخ اتفاق افتاد. مقامات یمن، پایان عملیات در دریای سرخ را منوط به پایان جنگ و محاصره غزه کرده‌اند.

دریای پرآشوب سرخ

توقیف کشتی تجاری گلکسی لیدر توسط نیروهای مسلح یمن، پرسروصداترین واقعه دریای سرخ از زمان هشدار یمنی‌ها به اسرائیل بود. آن‌طور که رسانه‌های عربی اعلام کردند،‌ این کشتی تجاری به شرکت رامی اونگار تاجر اسرائیلی تعلق دارد. گلکسی لیدر در اجاره یک شرکت ژاپنی و در مسیر حرکت از سوی ترکیه به هند بود که از سوی یمنی‌ها توقیف شد. یمنی‌ها با استفاده از هلی‌کوپتر و پیاده کردن نیروی نظامی روی عرشه این کشتی، کنترل گلکسی لیدر را به دست گرفتند و این شناور تجاری را به سمت ساحل یمن هدایت کردند. فیلم عملیات هلی‌برن یمنی‌ها انعکاس گسترده‌ای در تمام رسانه‌های جهان داشت و توقیف این کشتی، واکنش‌های زیادی را برانگیخت. گروه ۷ متشکل از کشورهای کانادا، ژاپن، فرانسه، انگلستان، ایالات متحده، آلمان و ایتالیا (به همراه اتحادیه اروپا) از جمله نهادهایی بود که به این حمله واکنش نشان داد و خواستار آزادی کشتی توقیف‌شده از سوی یمنی‌ها بود.

۵ آذرماه امسال نیز به یک نفت‌کش غول‌پیکر با نام سنترال پارک متعلق به یک تاجر اسرائیلی دیگر – ایال اوفر - در سواحل یمن حمله شد. یمنی‌ها هیچ‌وقت به‌طور رسمی مسئولیت این عملیات را بر عهده نگرفتند. وزارت دفاع آمریکا نیز در اظهارنظری رسمی اعلام کرد، براساس گمانه‌زنی‌ها، این عملیات به یمنی‌ها مربوط نمی‌شود و دزدان دریایی سومالی مسئول آن بوده‌اند. ماجرای نفت‌کش سنترال پارک باعث شد تا یکی از ناوهای نیروی دریایی ایالات متحده وارد خلیج عدن شده و دست به عملیات بزند. طبق خبر رسانه‌های انگلیسی‌زبان، ۵ مهاجم وارد شده به این نفت‌کش فرار کردند و دستگیر شدند. اما طبق اعلام سنتکام – فرماندهی مرکزی آمریکا – در بامداد 27 نوامبر (۶ آذر) ساعت ۱:۴۱ دقیقه شب به وقت صنعاء، دو موشک بالستیک از یمن به سمت ناوشکن یواس‌اس میسون شلیک شد. براساس اعلام همین منبع رسمی، این دو موشک در فاصله ۱۰ مایلی ناوشکن میسون به دریا برخورد کردند. طبق اعلام سنتکام، از ۱۹ نوامبر ۲۰۲۳ تا ۱۰ ژانویه ۲۰۲۴، ۲۶ حمله از سوی نیروهای مسلح یمن انجام شده است.

کریدور دریایی استراتژیک

اما حمله به کشتی‌های اسرائیلی تنها محدود به دریای سرخ نمانده است. بعضی از این کشتی‌ها در مناطقی مثل اقیانوس هند نیز هدف حملات پهپادی قرار گرفتند اما با توجه به اهمیتی که اقیانوس هند، خلیج عدن، تنگه باب‌المندب و دریای سرخ در مسیر تجارت دریایی دارد، این مسیر ناامن اعلام شده است. به‌طوری‌که بعضی شرکت‌های حمل‌ونقل دریایی هزینه‌های حمل کالا را افزایش دادند یا اعلام کردند که از مسیر دریای سرخ تردد نمی‌کنند. در حال حاضر، حق بیمه خطر جنگ در دریای سرخ، از بندر بنغازی لیبی بالاتر است.  از آنجایی که دریای سرخ در انتها به دو شاخه تقسیم شده و بخشی از آن به سمت اسرائیل و بخش دیگر به کانال سوئز می‌رسد که نقطه دسترسی اروپا و آمریکا به آسیا بدون دور زدن قاره آفریقاست، تحولات دریای سرخ بخش زیادی از تجارت دریایی را تحت تاثیر قرار داده است. در حال حاضر علاوه بر آمریکا و انگلیس، ناوشکن البرز از نیروی دریایی ایران نیز در دریای سرخ مستقر شده است. ورود این ناوشکن در ۱۱ دی‌ماه به‌طور رسمی توسط رسانه‌های داخل کشور اعلام شد. ناوشکن البرز تاکنون تنها به استقرار در این منطقه بسنده کرده و دست به هیچ عملیاتی نزده است. از ماموریت این ناو در دریای سرخ، اطلاعاتی منتشر نشده است.

تنش در دریای سرخ افزایش خواهد یافت

حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل منطقه در خصوص درگیری روز گذشته دریای سرخ به خبرنگار هم‌میهن گفت: «به‌طور طبیعی‌ یمنی‌ها به‌عنوان بخشی از محور مقاومت در حمایت از مردم غزه وارد عمل شدند و هوشمندانه اقدام به پاسخ‌گویی به جنایات رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه فلسطینیان کردند. آخرین عملیات یمنی‌ها، هدف قرار دادن یک کشتی آمریکایی [احتمالاً] حامل سلاح به مقصد اسرائیل در تنگه باب‌المندب بود. این اقدامات انصارالله به‌منظور کاهش فشار نظامی به مردم غزه و مجبور کردن اسرائیل به قطع حملات هوایی صورت می‌گیرد. یمنی‌ها به‌عنوان یک مجموعه غیرمتمرکز که تجربه زیادی در عرصه میدانی دارند، توانستند به کمک مردم فلسطین بشتابند. آمریکایی‌ها مدتی قبل تلاش کردند با توجه به اهمیت تنگه باب‌المندب برای ارسال کمک‌های لجستیکی به سرزمین‌های اشغالی، ائتلافی جهانی علیه یمن تشکیل دهند که با شکست مواجه شد. هیچ‌یک از کشورهای عرب منطقه حاضر نشدند به این ائتلاف بپیوندند. آمریکایی‌ها تلاش کردند مشارکت کشورهای اروپایی را جلب کنند که به جز انگلیس و دو کشور اروپایی دیگر، بقیه کشورهای ناتو حاضر به حضور در این ائتلاف نشدند. برای همین، انصارالله هم‌اکنون دست برتر را در تنگه باب‌المندب در اختیار دارد و سعی می‌کند حضور خود را پررنگ‌تر کند که ضربه سنگینی برای اسرائیل است.»

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در خصوص تاثیر این تنش‌ها بر اقتصاد جهانی گفت: «تنش در دریای سرخ اثری فوری بر مسئله اقتصاد جهان دارد. ناامنی تنگه باب‌المندب موجب تلاطم بازار و افزایش قیمت نفت می‌شود. این تنگه یکی از سه آب‌راه مهم جهان است که اهمیت زیادی در ترانزیت کالا از شرق به غرب و برعکس دارد. آمریکایی‌ها بر مسئله باز بودن تنگه باب‌المندب بسیار حساس هستند و احتمال می‌دهند که یمنی‌ها عملیات و حضور خود را بیشتر کنند. این کنش و واکنش‌ها، می‌تواند منجر به افزایش قیمت جهانی نفت شود؛ با توجه به اینکه اسرائیل در حال حاضر به‌شدت نیازمند تسلیحات و پشتیبانی از سوی آمریکاست و ادامه جنگ برای صهونیست‌ها، بسیار هزینه‌زا خواهد بود.»

هانی‌زاده با اشاره به وضعیت روزهای آینده دریای سرخ، اضافه کرد: «روزهای آینده منطقه شاهد تنش خواهد بود. اسرائیل در حال حاضر وارد چالش با حزب‌الله نیز شده است که امکان دارد بر درگیری‌ها بیافزاید. اما یمنی‌ها با توجه به دوری از مناطق درگیری و در دست داشتن گلوگاه راهبردی باب‌المندب، سعی خواهند کرد که کشتی‌های بیشتری را مورد هدف قرار بدهند.»