آیا مادورو در قدرت میماند؟
چند روز دیگر در ۲۸ جولای، نزدیک به ۲۱ میلیون رایدهنده رئیسجمهور و معاون او را در بازترین رقابت ونزوئلا در بیش از یک دهه تعیین خواهند کرد. نیکولاس مادورو، رئیسجمهور خودکامه ونزوئلا بهدنبال سومین دوره ۶ساله خود مقابل رقیب اصلی خود، ادموندو گونزالز اروتیا و ۸ نامزد دیگر است. در دوران حکومت مادورو شرایط اقتصادی ونزوئلا نسبت به قبل بدتر و بدتر شد، فضای سیاسی بسته شد و بسیاری از ونزوئلاییها دیگر بهپای صندوقهای رای نیامدند. نزدیک به ۸ میلیون نفر یا حدود یکپنجم جمعیت از سال ۲۰۱۳ که مادورو روی کار آمد، از کشور مهاجرت کردند و یکی از بزرگترین آمار مهاجرت در جهان را رقم زدند. اکثریت در آمریکای لاتین و کارائیب باقی ماندند؛ نزدیک به ۳ میلیون در کشور همسایه کلمبیا زندگی میکنند.
ادموندو گونزالز اوروتیا دیپلماتی بازنشسته و تقریباً تازهوارد در سیاستهای انتخاباتی است و در نظرسنجیها پیشرفت قابلتوجهی داشته است. نیکولاس مادورو که از سال ۲۰۱۳ به ریاستجمهوری رسیده، در بیشتر نظرسنجیهای مستقل با اختلاف ۲۰ نقطه درصد پس از گونزالز اوروتیا قرار میگیرد، البته برخی از گزارشها از کاهش این اختلاف از دسامبر سال گذشته خبر میدهند.
دموکراسی، اقتصاد، مهاجرت زمینههای اصلی رقابت نامزدها بهشمار میروند. اپوزیسیون ونزوئلا از سال ۲۰۱۵ از صحنه انتخابات حذف شده بودند. دولت اکثر نامزدهای جدی را از شرکت در رقابتها ممنوع کرده بود، دیگران را مورد ارعاب قرار میداد و در آراء تقلب میکرد. در اکتبر ۲۰۲۳، مادورو با اپوزیسیون موافقت کرد تا انتخاباتی رقابتی و با نظارت بینالمللی در نیمه دوم سال ۲۰۲۴ برگزار کند. در عوض، آمریکا تحریمهای نفت و گاز ونزوئلا، منبع اصلی صادرات و درآمد این کشور را بهمدت ۶ ماه لغو کند، البته به این شرط که اگر مادورو به تعهدات دموکراتیک خود عمل نکند، دوباره اعمال میشوند. اپوزیسیون ونزوئلا برای حمایت از ماریا کورینا ماچادو، قانونگذاری پیشین و منتقد ریاستجمهوری اجماع کردند. اما در ژانویه ۲۰۲۴، دیوان عالی تحت کنترل دولت مادورو، نامزدی ماچادو را بهدلیل کلاهبرداری، عدم پرداخت مالیات و حمایت از تحریمها آمریکا، ممنوع کرد.
ونزوئلا از سال ۲۰۱۳، انتخابات آزاد و منصفانهای نداشته است. در آن زمان مادورو با اختلافی بسیار کم از رقیب خود هنری کاپریلز برنده شد. با اینکه نظرسنجیها نشان میدهند گونزالز اوروتیا رقیبی واقعی برای مادورو است اما نتیجهای دموکراتیک همچنان قابل تضمین نیست، چنانچه احتمال مخدوش کردن آراء، دستگیری روزنامهنگاران و حامیان اپوزیسیون و ممنوعیت دیگران از داشتن پست و مقام وجود دارد.
بسیاری از واجدان شرایط رای نخواهند داد. از میان جمعیت حدوداً ۳۰ میلیونی، مقامات الکتورال ملی ادعا میکنند که حدود ۲۱ میلیون ونزوئلایی، یا اکثریت ونزوئلاییها بالای ۱۸ سال، برای رایگیری ثبتنام کردهاند. اما سازمانهای جامعه مدنی مستقل و نظرسنجیها تخمین میزنندکه دستکم ۸ میلیون واجد شرایط نمیتوانند ثبتنام کنند چون با مشکلات فنی، الزامات سختگیرانه، اطلاعات ناکافی روبهرو هستند یا برای شهروندانی که خارج از کشور زندگی میکنند، تعداد کارکنان کنسولی محدود است. از میان ۴ میلیون رایدهنده ونزوئلایی که خارج از کشور زندگی میکنند، فقط ۶۹هزار نفر ثبتنام کردهاند.
فقدان نظارت مستقل میتواند سپری را در برابر نتیجه غیرمنصفانه از بررسیهای دقیق باشد. در ماه می، مقامات الکتورال دعوت خود از ماموریت نظارت الکتورال اتحادیه اروپا را بهدلیل ادامه تحریمها لغو کردند. کلمبیا و برزیل هر کدام از فرستادن تیمهای نظارتی امتناع کردند. در نتیجه فقط تیم آمریکایی مرکز کارتر و سازمان ملل را بهعنوان ناظران بینالمللی باقی میمانند که دسترسی محدودی دارند.
اگر انتخابات رقابتی آزاد و منصفانه باشد، مادورو بازنده انتخابات خواهد بود. با اینکه گونزالز اوروتیا از ماچادو کمترشناختهشده است، اما دو ماه پس از آغاز کمپیناش ۵۰درصد در نظرسنجیها بالاتر رفت. ماچادو که در انتخابات مقدماتی حزب اپوزیسیون بیش از ۹۰درصد آراء را بهدست آورد از گونزالز اوروتیا حمایت کرده و در سراسر کشور برای او کمپین برگزار میکند و در حالی که گونزالز اوروتیا نسبتاً زندگی خصوصی خود را حفظ میکند، به تقویت پروفایل او کمک میکند. اگر مادورو در انتخابات بازنده باشد، میتواند برای گذار صلحآمیز قدرت با اپوزیسیون مذاکره کند. اما او احتمالاً در شرایطی کنارهگیری میکند که اپوزیسیون یک استراتژی خروجی اجرایی را نشان دهد.
