جنگهایی که نمیبینیم
جهان جنگ و نسل‌کشی و قحطی در سودان را نادیده گرفته است
جهان جنگ و نسل‌کشی و قحطی در سودان را نادیده گرفته است
توصیف‌ها دلخراش است، رنج‌ها غیرقابل تصور. اوایل ماه پیش، افراد مسلحی که مشغول نسل‌کشی بودند، ۳ روز تمام خانه‌های اردوگاه پناهندگان دارفور در سودان را گشتند تا مردان ماسالیت را پیدا کنند و آنها را بکشند. این اولین حمله از این دست نبود اما به گفته مردم محلی زمانی که کارشان تمام شد بین ۸۰۰ تا ۱۳۰۰ نفر از اعضای گروه نژادی سیاه‌پوستان آفریقایی کشته شده بودند. ویدیوهای تاییدنشده تصاویری از خیابان‌هایی پر از اجساد و مردم وحشت‌زده را در آنچه یک گور دسته‌جمعی به‌نظر می‌رسد، نشان می‌دهند یا مردمی که توسط شبه‌نظامیان نیروهای پشتیبان سریع عرب کتک می‌خورند. شبه‌نظامیان این اتهامات را رد می‌کنند. یکی از نیروهای کمکی که خسته به‌نظر می‌رسد، می‌گوید: «در اطراف ما یک نسل‌کشی در حال وقوع است. هیچ امیدی نیست.» پاکسازی قومی به این شیوه یکی از ۴ وحشتی است که سودان را درگیر کرده.
دوم جنگ داخلی است. درگیری بین نیروهای پشتیبانی سریع و نیروهای مسلح سودان، ارتش رسمی این کشور از ۷ ماه پیش آغاز شد. درگیری‌ای که بخش‌هایی از پایتخت سودان یعنی خارطوم را با خاک یکسان کرد و جان ۱۰هزار نفر را گرفت. ثبات که به‌طور گسترده‌ای در خطوط مقدم برقرار شده بود به‌سرعت در حال تغییر است. نیروهای پشتیبان سریع که با کمک‌های امارات متحده عربی مسلح شده‌اند از آن زمان کنترل بیشتر دارفور را در دست گرفته‌اند؛ جایی که به‌نظر می‌رسد می‌خواهند تمام ماسالیت‌ها را از بین ببرند. علاوه بر آن به نظر می‌رسد به کنترل خارطوم نزدیک شده‌اند، جایی که غیرنظامیان باقیمانده در محاصره قرار دارند.
درگیری در سودان دست‌کم ۶ میلیون و ۳۰۰هزار نفر را به‌اجبار از خانه‌هایشان (علاوه بر ۳ میلیون و ۷۰۰هزار نفر که از حملات خشونت‌بار قبلی فرار کرده بودند) بیرون کرده و باعث شده آنچه سازمان ملل به‌عنوان «یکی از بدترین بحران‌های بشردوستانه در تاریخ اخیر» توصیف کرده، رخ دهد. تقریباً سه‌چهارم بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها در خارطوم به دلیل بمباران‌ها و درگیری‌ها تعطیل شده‌اند. تعداد کمی همچنان کار می‌کنند. در بخش‌هایی از شهر که تحت کنترل نیروهای پشتیبان سریع است به دلیل محاصره شهر توسط نیروهای مسلح سودان، کمبود مواد غذایی و تجهیزات پزشکی وجود دارد. کلر نیکولت یکی از اعضای گروه پزشکان بدون مرز می‌گوید: «حالا واقعاً در موقعیت محاصره قرار داریم.»
برای موافقت هر کدام از طرفین با آتش‌بس امید کمی وجود دارد. هر کدام همچنان فکر می‌کنند که با جنگ و درگیری دستاوردهای بیشتری کسب می‌کنند تا مذاکره. به این دلیل که جنگ برای ژنرال عبدالفتاح البرهان که رهبری نیروهای مسلح سودان را برعهده دارد و محمد حمدان‌دقلو (که به حمدتی هم شناخته می‌شود)، رهبر نیروهای پشتیبان سریع از مبارزه برای قدرت مطلق معنای بیشتری دارد. این دو نفر قبلاً نیز در سال ۲۰۲۱ با یکدیگر همکاری کردند، کودتایی را راه انداختند تا پس از برکناری دیکتاتور طولانی‌مدت، عمرالبشیر از ظهور یک دولت مردمی جلوگیری کنند. اما از ماه آوریل تلاش‌های هر کدام‌شان برای کسب قدرت مطلق آغاز شد.
سومی مصیبت گرسنگی است. جنگ داخلی به اقتصاد سودان آسیب زده، سیستم بانکی را نابود کرده و شهروندان سودانی را بی‌خانمان کرده است. همچنین این کشور را به دو منطقه‌ای تبدیل کرده که برای به‌دست آوردن کنترل ایجاد اختلال در زنجیره تامین افزایش قیمت مواد غذایی با یکدیگر رقابت می‌کنند. در نتیجه آن ۲۰ میلیون نفر به مواد غذایی کافی دسترسی ندارند. از میان آنها، ۶ میلیون نفر در آستانه قحطی قرار دارند که ۴۰درصد از آنها را زنان باردار و مادران شیردهی تشکیل می‌دهند که هم‌اکنون در معرض گرسنگی شدید قرار گرفته‌اند. بدون هیچ کمکی در ماه‌های آینده، ده‌ها هزار نفر در خطر گرسنگی قرار می‌گیرند. اما سازمان‌های امدادی برای وارد کردن کالاها و اقلام اساسی دچار چالش شده‌اند. ارتش سودان کنترل بندر سودان را برعهده دارد که هاب اصلی واردات کالا و ورود نیروهای امدادی و تجهیزات به منطقه تحت کنترل نیروهای پشتیبان سریع است.
نیروهای مسلح سودان می‌توانند به مردم خود گرسنگی دهند و نیروهای پشتیبان سریع می‌توانند به دلیل چهارمین مصیبت، دارفور را به‌طور گسترده‌ای پاکسازی کنند: بی‌تفاوتی کامل جهان. اتحادیه آفریقا به‌نظر می‌رسد نسبت به این فاجعه بی‌تفاوت است و سیاست «عدم دخالت» در امورات اعضایش را پیش گرفته. این اتحادیه پیشتر هم درحالی که بین ۳۸۵هزار تا ۶۰۰هزار نفر از مردم در جنگ داخلی بر سر منطقه تیگری در اتیوپی کشته شدند، بی‌تفاوت بود. شورای امنیت سازمان ملل هم به همان اندازه بی‌دندان بوده و فقط جلسات مشاوره‌ای غیررسمی را درباره سودان برگزار کرده است. دلیل آن این نیست که منافع استراتژیک یا شکاف‌های عمیق بین قدرت‌های بزرگ مثل مسئله اوکراین و سوریه دست‌هایش را بسته بلکه بی‌توجهی فاحش است. آمریکا توجه کمی نشان داده چون حواسش عمدتاً به اوکراین و اخیراً غزه پرت شده. ماتیلدا وو از شورای پناهندگان نروژ می‌گوید: «سکوت‌شان کرکننده بوده است».
اما با این حال جهان نیاز ندارد با درماندگی شاهد وقوع فاجعه‌ای باشد. دولت‌ها باید به درخواست‌های سازمان‌های امدادی برای تامین بودجه پاسخ دهند. آمریکا و متحدانش پیش از برگزاری نشست تغییر اقلیم در دوبی باید بر امارات متحده عربی فشار بیاورند تا تامین سلاح برای شبه‌نظامیان نسل‌کش را متوقف کند (امارات ادعا می‌کند که پروازها به سودان حامل کمک‌هایی است). رهبران آفریقایی باید تلاش‌های دیپلماتیک خود را دو برابر کنند. در شرایط فعلی شورای امنیت که دودستگی ایجاد شده باید قطعنامه‌ای تصویب شود که هر دو طرف درگیر در جنگ را تشویق به محافظت از شهروندانش می‌کند و اجازه ورود کمک‌ها را می‌دهد. این موضوع همچنین به این معنی است که جنایات جنگی مشمول روند قضایی می‌شوند. جهان، بحران کم ندارد. اما پیچیده‌تر شده و نفوذ آمریکا نسبت به سال‌های ۲۰۰۰ کمتر؛ چون برای توقف پاکسازی قومی در دارفور، خیلی دیرتر از زمان لازم تلاش‌هایی انجام داد. با این حال بخشی از دلیل اینکه قدرت‌های بزرگ، بزرگ‌اند، این است که توجه می‌کنند و سودان به‌خاطر نادیده گرفته شدن، دارد می‌میرد.
جنگ فراموش شده
شبه‌نظامیان نسل‌کش در جنگ سودان به پیروزی نزدیک شده‌اند. جهان حواس‌پرت از ماه آوریل، زمانی که جنگ در سومین کشور بزرگ آفریقا آغاز شد، توجه کمی به سودان نشان داده است. غرب روی ضدحمله اوکراین، بازی‌های جنگی با چین و جنگ در غزه متمرکز شده است. رهبران کشورهای آفریقایی که گرفتار مشکلات داخلی خود هستند، ضرورتی که از خود نشان داده‌اند مثل شتری است که در صحرا راه می‌رود.
پیامدهای نادیده گرفتن آشکارتر شده‌اند. درگیری بین متحدان پیشین، شبه‌نظامیان نیروهای پشتیبان سریع و ارتش سودان، نیروهای مسلح سودان، در حال از بین بردن کشوری است که هر دو گروه سال ۲۰۲۱ با همکاری یکدیگر در کودتایی که به‌منظور جلوگیری از گذار به دولت دموکراتیک بود، شرکت کردند. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند که اقتصاد سودان در سال جاری تقریباً به یک‌پنجم کاهش می‌یابد. جنگ، رقابت‌های ژئوپلیتیکی در شمال شرق آفریقا و خلیج‌فارس را شدیدتر کرده است.
سودان دارای بیشترین تعداد پناهجویان داخلی در جهان است. حدود ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از آوریل مجبور به جابه‌جایی شده‌اند. این تعداد علاوه بر ۳ میلیون ۷۰۰ نفر سودانی‌ای است که بر اثر درگیری‌های قبلی و یک میلیون و ۱۰۰ هزار خارجی است که در سودان پناه گرفته‌اند. از زمان شروع جنگ حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار سودانی به کشورهای همسایه فرار کرده‌اند. ۲ دهه پس از پاکسازی قومی نیروهای پشتیبان سریع در دارفور، منطقه‌ای در غرب کشور که ۲ برابر مساحت بریتانیاست، دوباره شواهدی معتبر از نسل‌کشی پیدا شده. نیروهای پشتیبان سریع مستازتازی از شبه‌نظامیان جان‌جاوید هستند که در سال‌های ۲۰۰۰ سیاه‌پوستان آفریقایی‌تبار را سلاخی کردند. اوضاع به‌زودی می‌تواند بدتر شود. در هفته‌های اخیر نیروهای پشتیبان سریع چندین پیروزی بزرگ به‌دست آوردند. تحلیلگران نظامی می‌گویند که شبه‌نظامیان می‌توانند برای تسخیر بقیه کشور تلاش کنند. ناظران درگیری ترس از خشونت نسل‌کشی بیشتری دارند. آنهایی که توجه می‌کنند، خطر بزرگتری را می‌بینند. جنگ که شروع شد، خیلی‌ها پیش‌بینی می‌کردند به بن‌بست برسد. اما امروز نیروهای پشتیبان سریع برنده شده‌اند. در ماه آگوست، در اقدامی که نشان‌دهنده کنترل شدید نیروهای پشتیبان سریع بر خارطوم بود، ژنرال عبدالفتاح البرهان، فرمانده ارتش سودان از مقر نظامی خود در پایتخت فرار کرد. انتصار عبدالصدیق از یک سازمان مردم‌نهاد بین‌المللی واقع در واشنگتن و بروکسل موسوم به Common Ground می‌گوید: «خارطوم دیگر پایتخت نیست.» جنگ سنگینی در داخل شهر به‌راه است. گزارش‌ها نشان می‌دهند نیروهای پشتیبان سریع به تصرف پایگاه‌های باقیمانده ارتش در پایتخت نزدیک شده‌اند.
با اینکه نیروهای مسلح سودان بیشتر اراضی کشاورزی را در شرق و پایانه‌های نفتی در بندر سودان واقع در دریای سرخ کنترل می‌کنند، اما نیروهای پشتیبان سریع معادن طلا در غرب و کنترل مرزی با کشور چاد و جمهوری آفریقای مرکزی را در اختیار دارند. این شبه‌نظامیان کنترل خود بر خطوط لوله نفت در سودان جنوبی، جایی که دولت سودان برای هزینه‌های ترانزیت به آن وابسته است را گسترش داده‌اند. نیروهای پشتیبان سریع در هفته‌های اخیر در ایالت‌های نیل سفید و جزیره دیده شده‌اند که از نظر تاریخی دو پناهگاه ارتش به‌شمار می‌روند.
دستاوردهای نیروهای پشتیبان سریع در دارفور پرماجراتر بوده‌اند. آنها از پایان فصل بارانی، حدوداً یک ماه پیش، از ۵ شهر بزرگ منطقه، ۳ شهر را تصرف کرده‌اند. پایگاه‌های نظامی اصلی به‌وسیله گروه یا سربازان نیروهای مسلح سودان متروکه شده است.
در ماه اکتبر، نیروهای پشتیبان سریع نایلا، بزرگترین شهر سودان و ایستگاه بین‌راهی برای تسلیحات در جمهوری آفریقای مرکزی را تصرف کردند. نیروهای دفاعی مسلح سودان در جنگی تن به تن با نیروهایی، به رهبری عبدالرحیم حمدان دقلو، برادر و معاون فرمانده نیروهای پشتیبان سریع، محمد حمدان دقلو (که به حمدتی شناخته می‌شود) را در هم شکستند. جنگی که ۳ روز غارت را در پی داشت. صلاح‌الدین لیمونی، وکیلی در نایلا می‌گوید، بیشتر شهر از دست رفته است. ساکنان برق ندارند و تامین آب مختل شده است.
در اوایل نوامبر، نیروهای پشتیبان سریع حملات خود را از سر گرفتند که منجر به سقوط پایگاهی در شهر اردمتا در ۱۰ کیلومتری شمال الجنینه، پایتخت غرب ایالت دارفور شد. پس از چندین درگیری که در جنگی که نیروهای مسلح سودان را مجبور به عقب‌نشینی به پایگاه‌هایشان کرده بود، پهپادهای جدید و مسلح نیروهای پشتیبان سریع بخش کوچکی از حملات سنگین توپخانه‌ای را انجام دادند.
کشتار جمعی
در روزهای بعد نیروهای پشتیبان سریع و شبه‌نظامیان عرب متحدش کمپین بی‌رحمانه‌ای از کشتار علیه افراد محلی ماسالیت به‌راه انداختند که برای اولین بار نبود. آنها مردان را از زنان جدا کردند، در یک مکان گردهم آوردند و به آنها شلیک کردند. رهبران قبیله‌ها دستگیر و ترور شدند. ویدیوها مردان جوانی را نشان می‌دهند که چهاردست‌وپا می‌خزند درحالی‌که سربازانی آنها را به باد کتک گرفته‌اند و شلاق می‌زنند. برخی از ویدیوها اجسادی رهاشده در کوچه‌ها را نشان می‌دهند. مقامات سازمان ملل تخمین می‌زنند، دست‌کم ۸۰۰ نفر کشته شده‌اند؛ ناظران محلی میزان مرگ و میر را هزار و ۳۰۰ نفر تخمین می‌زنند. این حملات پس از جنایت‌های سیستماتیک اولیه در ایالت جزیره انجام شدند که در ماه ژوئن به اوج رسیدند و با مهاجرت دسته‌جمعی پناهجویان به چاد همزمان بودند. سازمان ملل بیش از ۱۰ گور دسته‌جمعی را بررسی کرده است. نیروهای پشتیبان سریع هرگونه مشارکت در حمله غیرنظامیان را انکار می‌کنند و می‌گویند: «قاطعانه مخالف هرگونه آزار و اذیت یا خشونت علیه هر شخصی هستیم.» زکیا زکریاالصافی، روزنامه‌نگار محلی می‌گوید، شبه‌نظامیانی که پس از سقوط پایگاه ارتش به سمت اردمتا حرکت کردند، مانع از خروج مردان ماسالیت شدند و «نام افراد را صدا می‌زدند تا آنها را بکشند.» الصافی می‌گوید که ۲۵ غیرنظامی را دیده که به صف ایستاده بودند تا به آنها شلیک شود. حافظ ادریس، وکیلی در اردمتا می‌گوید که نیروهای پشتیبان سریع شبانه اجسادی را که خیابان را کثیف کرده بودند، دفن کردند. ناتانیل ریموند، ناظر درگیری در دانشگاه ییل می‌گوید: «تپه‌های تشکیل‌شده از اجساد را از فضا هم می‌توان دید». نیروهای پشتیبان سریع در دروازه‌های ورودی الفاشر، پایتخت دارفور شمالی، مستقر شده‌اند. برخی از سربازان در قسمت شمالی قرار گرفته‌اند، محلی‌ها را می‌ترسانند و خانه‌ها را غارت می‌کنند. تمام اینها در حالی است که نیروی بسیار بزرگتری از سمت جنوب نزدیک می‌شود. نیمر محمد عبدالرحمان، فرماندار ایالت هشدار می‌دهد: «آنها در حال تجهیز هستند.»
در این میان، نیروهای ارتش سودان در پایگاه‌ها مخفی شده‌اند. آب، غذا و دارو رو به اتمام است. ساکنان وحشت‌زده سعی دارند فرار کنند. اگر دقلو الفاشر را تصرف کند می‌تواند ادعا کند کنترل تمام دارفور را به‌دست آورده و مسیر زمینی مهمی را برای تامین سوخت و تسلیحات از لیبی فراهم کند. حضور ده‌ها اگر نه صدها هزار نفر از شهروندان که از دیگر مناطق دارفور آواره شده‌اند، در این منطقه به همراه شبه‌نظامیان به‌شدت مسلح از زغاوه، دیگر گروه قومی آفریقایی، چشم‌انداز وقوع یک بحران بشردوستانه در الفاشر را بیشتر می‌کند. توبی هاروارد از سازمان ملل هشدار می‌دهد: «اگر جنگی راه بیفتد، احتمالاً خیلی خونین خواهد بود و غیرنظامیان را در معرض خطری جدی قرار می‌دهد.» آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا می‌گوید، حمله نیروهای پشتیبان سریع صدها هزار نفر را در معرض خطر قرار می‌دهد.
مرگ در نیل
بخش بزرگی از پیشرفت‌های نیروهای پشتیبان سریع بازتابی از حمایت نابرابر کشورهای خارجی به دو طرف است. گزارش‌ها حاکی از آن است که امارات متحده عربی با وجود تحریم تسلیحاتی سازمان ملل بر دارفور در اوایل سال‌های ۲۰۰۰ از طریق چاد برای نیروهای پشتیبان سریع تسلیحات، خودروهای زرهی و پهپاد ارسال می‌کند. بین ماه می و سپتامبر فقط در یک شمارش، ۱۶۸ پرواز از امارات انجام شده (امارات ارسال تسلیحات به هر کدام از طرفین جنگ را انکار کرده است.). گزارش‌ها نشان می‌دهند موشک‌های ضدهوایی که از سوی گروه واگنر تامین شده‌اند به نیروهای پشتیبان سریع کمک کردند تا مزیت نیروهای مسلح سودان در قدرت هوایی را از بین ببرند. با اینکه مصر گاهی به رژیم نظامی کشور دوست خود کمک می‌کند (اخیراً منابعی می‌گویند پلی که نیروهای پشتیبان سریع در خارطوم استفاده می‌کردند را بمباران کرده است)، اما نسبت به امارات کمک‌های کمتری ارائه داده است. حواس دولت مصر به‌خاطر بحران اقتصادی در خانه پرت شده که کمک امارات را برای حل این بحران نیاز دارد و بعد برای جنگ در غزه در شمال این کشور. چه اتفاقی می‌تواند بیفتد؟ برخی از تحلیلگران از وقوع «سناریوی لیبی» نگرانند جایی که کشور دوپاره شده است، هر کدام در یک طرف رود نیل. با این حال حمدتی ممکن است به دارفور تحت محاصره و پایتختی که موج انفجار گرفته، راضی شود. اگر نیروهای پشتیبان سریع خارطوم را بگیرند، پس گام بعدی می‌تواند بندر سودان در دریای سرخ باشد؛ منطقه‌ای کلیدی هم برای نیروهای پشتیبان سریع و حامیان اماراتی‌اش. خلود خیر از اندیشکده سودانی Confluence Advisory می‌گوید: «نیروهای پشتیبان سریع بدون دسترسی به دریا نمی‌توانند اعلام پیروزی کنند.»
حتی اگر نیروهای پشتیبان سریع پیشرفت‌های بیشتری داشته باشند باز هم احتمال کمی دارد که بتوانند سراسر کشور را از آنِ خود کنند. هزاران گروه کوچکتر شورشی باقی می‌مانند. نیروهای پشتیبان سریع تبخیر نمی‌شوند؛ اگر نیروهای مسلح سودان قرار است پایتخت دوفاکتوی خود در دریای سرخ را از دست بدهند، حامیانی که تاکنون از خود تمایلی نشان نداده‌اند، پشت خود را صاف می‌کند. شبه‌نظامیان نیروهای پشتیبان سریع مدیر نیستند. خیر می‌گوید: «آنها یک استراتژی حاکم ندارند. می‌توانند فرمانروایی کنند اما نمی‌توانند حکمرانی کنند.» آنارشی به هر شیوه‌ای که باشد، پیامدهای شدیدی خواهد داشت. یک دیپلمات اروپایی سناریویی را توصیف می‌کند که در آن شکافی در سودان ایجاد شده و با رقابت‌های منطقه‌ای گسترده‌تر از خلیج‌فارس گرفته تا شاخ آفریقا پاره‌پاره شده است. در یک طرف بلوکی با پشتیبانی امارات متحده عربی قرار گرفته، که به‌طور بالقوه شامل ابی احمد، نخست‌وزیر اتیوپی، نیروهای پشتیبان سریع سودان و بخشی از سومالی و چاد است. در طرف دیگر اردوگاه مورد حمایت عربستان قرار دارد که بخش نیروهای مسلح سودانی در سودان، جیبوتی، اریتره و مصر را در برمی‌گیرد. کامرون هادسون، یک مقام پیشین آمریکایی سناریویی را تصور می‌کند که در آن «ده‌ها میلیون نفر از سودانی‌ها از سراسر قاره و دریای سرخ گریخته‌اند تا از سقوط کشور به دست جنگ‌سالارها و خشونت قومی-نظامی فرار کنند.» مناطقی در سودان که تحت کنترل نیرویی نیستند، می‌توانند جهادیست‌ها که هم‌اکنون در منطقه ساحل می‌جنگند و مزدوران روسی که مایلند جای پای خود در بندر سودان را به کرملین بدهند جذب کنند. (سی‌ان‌ان گزارش داده که در واکنش به اقدامات روسیه در سودان، نیروهای ویژه اوکراین ممکن است عملیات‌هایی را علیه نیروهای پشتیبان سریع انجام دهند.) هادسون می‌گوید: «درحالی‌که درگیری‌های مداوم در غزه و اوکراین توجه جهان را به خود جلب کرده‌اند، اثرات ناهموار ژئوپلیتیکی سقوط سودان به‌شدت دست‌کم گرفته شده‌اند.»
سرزمین بیوه‌ها
تلاش‌های بین‌المللی برای توقف خون‌ریزی شروع شده. ماه گذشته عربستان سعودی در کنار آمریکا مذاکرات در جده بین نمایندگان نیروهای پشتیبان سریع و نیروهای مسلح سودان را دوباره از سر گرفت. روی کاغذ، توافقی برای بهبود دسترسی به کمک‌های بشردوستانه صورت گرفت. اما به سختی می‌توان دید که تفاوتی ایجاد کرده باشد. مبارزه در دارفور شدت گرفته بود که جنگجویان سرشناس در عربستان سعودی مذاکره کردند. نیروهای پشتیبان سریع و طبق گفته‌های مقامات اماراتی در محافل خصوصی، حامیان آنها، هیچ امتیازی برای برقراری آتش‌بس در جنگی که برنده می‌شوند، نمی‌بیند. ارتش سودان در این میان معتقد است که دشمنانش باید عقب‌نشینی کنند و به پایگاه‌هایشان برگردند. یکی دیگر از دیپلمات‌های اروپایی می‌گوید: «عدم تطابق آشکار بین ضعف موقعیت نظامی نیروهای مسلح سودان و موضع مضحک و ماکسیمالیست مذاکره وجود دارد.»
هیچ کارشناسی فکر نمی‌کند که رسیدن به یک توافق می‌تواند برای چنین مبارزان دروغگو و خودخواهی مناسب باشد. چه برسد به اینکه این توافق قربانیان غیرنظامی ناشی از طمع ژنرال‌ها را شامل شود. حتی با این حال، به گفته هادسون واکنش جامعه بین‌المللی همچنان کم‌جون و موردی بوده است.» شورای امنیت سازمان ملل فلج شده و رهبران این سازمان تمایل بسیار کمتری به سودان نشان داده تا غزه. عملیات صلح‌طلبانه مشترک اتحادیه آفریقایی و سازمان ملل در دارفور سال ۲۰۲۱ کنار گذاشته شد با این باور که دیگر به کلاه‌آبی‌های سازمان ملل نیازی نیست. اتحادیه آفریقایی و رهبران این قاره در برابر انواع جنایاتی که زمانی متعهد به توقف آن شده بودند، سکوت کرده‌اند.
یک گروه محلی موسوم به IGAD عملکرد ضعیفی داشته اما با این حال ویلیام روتو، نخست‌وزیر کنیا می‌خواهد تلاش‌هایش را دوباره آغاز کند. روتو با برهان در ۱۳ نوامبر در نایروبی ملاقات کرد. نه امارات متحده عربی و نه مصر در مذاکرات جده شرکت نکردند.
مقامات غربی ادعا می‌کنند درگیری در سودان را نادیده نگرفته‌اند. آنها اشاره می‌کنند، جهان پیچیده‌تر از سال‌های ۲۰۰۰ شده؛ زمانی که آمریکا می‌توانست راحت‌تر واکنش‌های جهانی مثل آنچه در دارفور اتفاق می‌افتد و آنچه به سودان جنوبی تبدیل می‌شود را رهبری کند. اما با این حال به‌سختی می‌توان ادعا کرد سودان فوریت یا خلاقیت کافی را به خود جلب کرده است. الکس دی وال، محقق بریتانیایی می‌گوید کاخ سفید عملاً سیاست «مزاحم ما نشوید» را اتحاذ کرده است. سودان قرار نیست در دستور کار آمریکا برای مذاکره با امارات یا عربستان سعودی در اولویت قرار بگیرد، به‌ویژه از ۷ اکتبر به این‌طرف که حماس حملات خود را از غزه آغاز کرد. جنگ در اوکراین و در خاورمیانه توجه جامعه جهانی را به خود جلب کرده است. اما در آفریقا اثرات تلخ سقوط بزرگ دولت‌ها تقریباً بدون توجه مانده. ریموند می‌گوید: «سودان مرده و هیچ‌کس آگهی فوت آن را ننوشته است.»
