محمدتقی فیاضی کارشناس اقتصادی تحلیل کرد: سیکل معیوب بی‌برقی و کمبود ارز
قطعی برق صنایع نه‌تنها تولید را مختل کرده، بلکه زنجیره‌ای از پیامدهای اقتصادی و اجتماعی را به همراه داشته است. این چالش به‌ویژه در فصل‌های گرم سال که مصرف برق افزایش پیدا می‌کند، به‌وجود می‌آید.
قطعی برق صنایع نه‌تنها تولید را مختل کرده، بلکه زنجیره‌ای از پیامدهای اقتصادی و اجتماعی را به همراه داشته است. این چالش به‌ویژه در فصل‌های گرم سال که مصرف برق افزایش پیدا می‌کند، به‌وجود می‌آید. صنایع انرژی‌بر مانند فولاد، سیمان، پتروشیمی و خودروسازی جزو بخش‌هایی هستند که بیشترین آسیب را از این قطعی‌ها می‌بینند؛ چراکه به صورت مستقیم به انرژی وابسته هستند. اثر قطعی برق، تنها محدود به کاهش تولید و افزایش هزینه‌ها نیست؛ این مشکل پیامدهای عمیقی در اقتصاد کلان نیز دارد. در بلندمدت نیز قطعی‌ها می‌توانند رقابت‌پذیری صنایع داخلی را در بازارهای جهانی تضعیف کرده و جایگاه ایران را به خطر بیندازند. محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «هم‌میهن» معضل قطعی برق را بررسی کرده است.
قطعی برق چه پیامدهایی برای کشور خصوصاً اقتصاد دارد؟
قطعی برق هم روی عملکرد خود صنایع تأثیر مستقیم دارد و هم بر اقتصاد کلان کشور. اولین تأثیر روی تولید صنایع است. با قطعی برق، تولید کاهش پیدا می‌کند و همان‌طور که می‌دانید، کاهش تولید مستقیماً به کاهش بهره‌وری منجر می‌شود. این موضوع به‌خصوص برای صنایعی که انرژی‌بر هستند، مانند فولاد، سیمان، پتروشیمی و خودروسازی‌ها، اثر شدیدتری دارد. از طرفی دیگر، اگر صنایع بخواهند از منابع جایگزینی مثل ژنراتورهای دیزلی یا انرژی خورشیدی (در حد محدود) استفاده کنند، این هزینه‌ها افزایش می‌یابد. پس از یک طرف هزینه‌ها بالا می‌رود و از طرف دیگر تولید و درآمد کاهش پیدا می‌کند؛ نتیجه‌اش هم کاهش سود این صنایع خواهد بود.
تأثیر این مشکلات بر زنجیره تولید و تأمین صنایع چگونه است؟
قطعی برق می‌تواند باعث اختلال در زنجیره تأمین شود. اجازه بدهید مثالی بزنم: اگر تولید فولاد که یک صنعت انرژی‌بر است، متوقف شود، این موضوع روی صنایعی مثل خودروسازی که به مواد اولیه آن نیاز دارند، تأثیر مستقیم می‌گذارد. بنابراین در نهایت، کل زنجیره تأمین مختل می‌شود.
اثر این موضوع بر صادرات چطور است؟
خب، برخی از صنایع ما صادرات‌محور هستند؛ مثل پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها. اگر این صنایع نتوانند تعهدات صادراتی خود را انجام دهند، طبیعتاً صادرات آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. این کاهش صادرات، در کنار کاهش درآمد ارزی این صنایع، باعث کاهش درآمد ارزی کشور هم می‌شود. نتیجه این می‌شود که فشار به نرخ ارز بیشتر شده و بازار ارز بی‌ثبات‌تر خواهد شد.
این مسئله می‌تواند روی رقابت‌پذیری صنایع هم تأثیر بگذارد؟
بله! با افزایش هزینه و کاهش تولید، رقابت‌پذیری صنایع داخلی در مقایسه با صنایع خارجی کم می‌شود. از طرفی، اگر تولیدکنندگان نتوانند به تعهدات خود عمل کنند، بازارهای جهانی را از دست خواهند داد و جایگاه صنایع صادرات‌محور در جهان تضعیف می‌شود. در بلندمدت، این ممکن است به نابودی کامل برخی از این صنایع در فضای رقابت جهانی منجر شود.
این مسائل چه تاثیری روی اشتغال دارد؟
وقتی تولید کاهش پیدا کند، به‌ویژه در صنایع کوچک و متوسط که توان مالی پایینی دارند، ممکن است این صنایع مجبور به تعدیل نیرو شوند. این مسئله به افزایش بیکاری و کاهش اشتغال در کشور دامن می‌زند.
این قطعی چطور روی اقتصاد کلان تأثیرگذار است؟
اثرات متعددی از جمله کاهش تولید ناخالص داخلی، تشدید تورم و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران را دارد. کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP): وقتی تولید صنایع کاهش پیدا کند، به‌طور کلی تولید کشور و رشد اقتصادی هم کم می‌شود.
تشدید تورم: کاهش تولید و عرضه کالا باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود و این موضوع به تورم بیشتر دامن خواهد زد.
کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران: عدم تأمین پایدار انرژی می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را از بین ببرد. این موضوع علاوه بر اینکه از ورود سرمایه‌گذاری جدید جلوگیری می‌کند، حتی ممکن است باعث خروج برخی از صنایع به کشورهای دیگر با زیرساخت‌های بهتر شود. این اتفاق همین حالا هم در حال رخ دادن است و کشورهای همسایه میزبان برخی از صنایع ما شده‌اند. در کل، قطعی برق مسائل ریز و درشت بسیاری در اقتصاد ایجاد می‌کند؛ از کاهش تولید و اختلال زنجیره تأمین گرفته تا پیامدهای کلانی مثل کاهش رشد اقتصادی، افزایش تورم و بیکاری، و از دست رفتن بازارهای صادراتی.
