طالبان برای پول از اهرم آب استفاده می‌کند
مسئله آب یک مسئله جهانی است و محدود به یک کشور نیست. ایران نیز در اطراف مرزهای خود با این مشکل مواجه است؛ در برخی مرزها ما بالادستی محسوب می‌شویم و دیگران به ما گله دارند و در برخی مرزهای دیگر پایین‌دستی هستیم. در مسئله آب منطقه عراق از ما دلخور است و ایران، سوریه و عراق از ترکیه گله دارند. در قسمت شمال کشور که رود ارس وجود دارد باز این مشکل را کشور ما دارد و تا حدودی آذربایجان از ترکیه شاکی است.
در مورد افغانستان نیز ایران، پاکستان و تا اندازه‌ای ترکمنستان نگران هستند. سد جدیدی که در افغانستان مورد بهره‌برداری قرار گرفت و بستن آب به روی کشورهای دیگر مشخصاً ایران و ترکمنستان را هدفگذاری کرده است. البته من نمی‌توانم به‌طور قاطع اعلام کنم که هدف افغانستان بستن آب به روی کشورهای همسایه است، به‌هرحال آب ثروتی مانند نفت است و طالبان نیز با همه عقب‌ماندگی‌هایی که دارد اما برای به‌دست آوردن پول از اهرم آب استفاده می‌کند.
بعد از قراردادی که پیش از انقلاب، ایران و افغانستان با عنوان هویدا-شفیق بر سر حقابه ایران از رود هیرمند منعقد کردند، همه دولت‌های بعدی افغانستان نارضایتی خود را از آن قرارداد اعلام کردند و قرارداد را کامل اجرا نکردند و با ترفندهای مختلف آن قرارداد را تضعیف کردند.
با اینکه من به طالبان معترض هستم و فکر می‌کنم همسایه خوبی برای ما نیست اما می‌خواهم این را بگویم که بحث اختلاف‌نظر ما بر سر حقابه محدود به طالبان نیست و چندین دهه است که این مشکل را با دولت‌های افغانستان داریم و موضوع آب فراتر از یک رژیم خاص در افغانستان است بنابراین باید نگاه بازتری به این موضوع داشته باشیم.
در مورد رود هیرمند، قرارداد معتبر هویدا- شفیق را داریم اما در مورد هریرود هیچ قراردادی وجود ندارد. ما در دولت آقای روحانی نیز اصرار کردیم که در این زمینه با افغانستان مذاکره شود و حتی بین دو کشور کمیته آب تشکیل شد اما با کارشکنی‌های ممتد افغانستان مواجه شدیم و با اینکه بارها دو کشور درباره این موضوع جلسه داشتند و حرف زده شده اما آنها حاضر نیستند با ایران قراردادی درمورد سهم آب ما از هریرود امضا کنند.
بنابراین اینطور می‌توان گفت که وقتی در مورد هیرمند که قرارداد داریم چیزی اجرایی نشده است چه برسد به هریرود که همان قرارداد نیز وجود ندارد. تنها از قدیم عرفی وجود داشته که سمت ایران را سیراب می‌کرده است. به عقیده من باید ایران از اهرم‌های خود استفاده کند اما تاکنون شاید به دلایل اخلاقی، انسانی و همسایگی از آنها استفاده نکرده است.
ایران تاحدودی به افغانستانی‌های مهاجر اقامت رایگان داده. درست است که مردم افغان گرفتار هستند اما مردم ایران نیز تشنه هستند پس دیپلماسی ایران باید در این قسمت بیشتر به کار گرفته شود و از اهرم‌ها به درستی استفاده کنیم. نباید اینگونه باشد که ناگهان ببینیم آنها سدی ساخته‌اند و بعد برویم به آن اعتراض کنیم، چون این یک کار دیپلماتیک بدون خاصیت است. تا وقتی ایران اهرم‌های متقابل نداشته باشد و با سخن قوی با طرف‌های مقابل مذاکره نکنیم کار خاصی پیش نمی‌رود.
وزارت خارجه ایران نیز در شرایط فعلی یک سر دارد و هزار سودا، ضمن اینکه بنده اعتقاد دارم بخش زیادی از انرژی خود را برای بخش عربی گذاشته و پتانسیل، توان و اهرم‌های ما در بخش غیرعربی ضعیف عمل می‌کند؛ از این جهت باید وزارت خارجه را تقویت کرد و نباید خودمان را درگیر یک کشور و یا یک منطقه کنیم و باید بدانیم ۱۵ کشوری که در همسایگی و اطراف ما حضور دارند مهم هستند و تقسیم انرژی ما بین این ۱۵ کشور و حتی فراتر از آنها عادلانه، منصفانه و براساس تدبیر صورت نگرفته است و در این زمینه مشکل داریم.
آب شرب در دنیا به یک اهرم بسیار قوی تبدیل شده است و حتی ارزش آن از نفت نیز بیشتر خواهد شد. هم‌اکنون کشورمان با وجود تحریم‌ها در فروش نفت مشکل دارد که متاسفانه بحث آب نیز به آن اضافه شده است. البته مشکل ایران فقط با همسایگان نیست بلکه با خشکسالی نیز درگیر هستیم که مقداری از آن طبیعی است و بخش زیادی از آن نیز به دلیل عدم سرمایه‌گذاری است که تحریم‌ها مانع از این سرمایه‌گذاری‌ها شده است تا به عنوان نمونه بتوانیم از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن برای تصفیه آب دریا استفاده کنیم. همچنین شیوه‌های استفاده ما از آب‌های کشاورزی نیز اصلاً بهینه نیست و وقتی نمی‌توانیم در این زمینه سرمایه‌گذاری کنیم و گلخانه تاسیس کنیم، طبیعی است که مصرف آب و الگوی آب، استاندارد و منطقی نباشد.
