دارو آنلاین و عادلانه‌تر توزیع میشود/ نگاهی به تفاهم‌نامه خدمات دارورسانی آنلاین میان وزارت‌خانه‌های ارتباطات و بهداشت در گفت‌و‌گو با احسان چیت‌ساز
احسان چیت‌ساز، معاون سیاستگذاری و برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال وزارت ارتباطات امضای دستورالعمل جامع خدمات برخط دارورسانی را گامی مهم در عدالت‌گستری در دسترسی به دارو می‌داند که علاوه بر رفع نگرانی‌های کسبوکارهای آنلاین حوزه سلامت، زمینه را برای فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، پلتفرم‌های سلامت دیجیتال و حمل‌ونقل هوشمند فراهم می‌سازد.
گروه فناوری: در یکی از مهم‌ترین گام‌های همگرایی میان دو حوزه کلیدی سلامت و فناوری، دستورالعمل جامع خدمات برخط دارورسانی با امضای مشترک وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌طور رسمی وارد مرحله اجرا شد. این سند که بعد از حدود سه سال چالش‌های متعدد بر سر توزیع آنلاین دارو و اختلاف‌نظرها میان پلتفرم‌های سلامت دیجیتال و داروخانه‌ها بر سر توزیع دارو به امضا رسیده، چارچوبی فنی و نظارتی برای دیجیتالی‌سازی کامل زنجیره تأمین دارو، از ثبت نسخه تا تحویل نهایی به بیمار را تعیین می‌کند. آغاز فصلی تازه در تحقق دولت هوشمند و سلامت الکترونیک کشور.
احسان چیت‌ساز، معاون سیاستگذاری و برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال وزارت ارتباطات امضای دستورالعمل جامع خدمات برخط دارورسانی را گامی مهم در عدالت‌گستری در دسترسی به دارو می‌داند که علاوه بر رفع نگرانی‌های کسبوکارهای آنلاین حوزه سلامت، زمینه را برای فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، پلتفرم‌های سلامت دیجیتال و حمل‌ونقل هوشمند فراهم می‌سازد.
چیت‌ساز تفاهم‌نامه خدمات آنلاین دارورسانی میان دو وزارتخانه کلیدی دولت چهاردهم را موفقیتی ارزشمند برای اقتصاد دیجیتال ایران توصیف می‌کند که مزایای زیادی برای کشور به همراه خواهد داشت. او می‌گوید: «با اجرای این دستورالعمل فرآیند نسخه‌پیچی، مشاوره دارویی، پرداخت و تحویل دارو، در یک بستر یکپارچه، امن و هوشمند انجام خواهد شد که به سود همه بازیگران این عرصه، مردم و درنهایت اقتصاد دیجیتال کشور خواهد بود.»
دستورالعمل جامع منجر به افزایش اشتغال میشود
معاون سیاستگذاری و برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال با تاکید بر اینکه حصول توافق بر سر دستورالعمل و مفاد آن با همکاری و تعامل نزدیک میان وزارت بهداشت و وزارت ارتباطات صورت گرفته، اضافه می‌کند: «زیرساخت نظارت تبادل اطلاعات دارورسانی» که به‌صورت رمزگذاری‌شده و بر بستر ملی مدیریت میشود، تضمین‌کننده امنیت داده‌های رقابت سالم کسب و کارها، سلامت بیماران و شفافیت تراکنش‌ها است.» به گفته دکتر چیت‌ساز، اجرای دستورالعمل جامع خدمات برخط دارورسانی علاوه بر افزایش سرعت تحول دیجیتال سلامت کشور، زمینه اشتغال‌آفرینی برای شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه سلامت دیجیتال و حمل‌ونقل هوشمند را نیز فراهم می‌کند.
او در این خصوص می‌گوید: «دستورالعمل جامع خدمات برخط دارورسانی یک الگوی واقعی از هم‌افزایی میان زیست‌بوم‌های سلامت و اقتصاد دیجیتال است. شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند به‌عنوان کاروران سلامت دیجیتال، پلتفرم‌های دارویی یا حمل‌کنندگان هوشمند وارد این زنجیره شوند و خدمات خود را در چارچوب مقررات و استانداردها عرضه کنند.»
پایانی بر نگرانی پلتفرم‌ها
چیت‌ساز معتقد است دستورالعمل جامع خدمات برخط دارورسانی نگرانی کسبوکارهای آنلاین حوزه دارو را نیز تاحدود زیادی برطرف می‌کند. او می‌گوید: «ما هم‌اکنون چارچوبی دقیق و کنترل‌شده‌تر داریم. پیش از تصویب این دستورالعمل، کسبوکارهای آنلاین دارویی در وضعیت خاکستری فعالیت می‌کردند. یعنی نه مجاز بودند و نه ممنوع. بسیاری از آن‌ها در وضعیتی مبهم از نظر قانونی بودن مجوزها، ریسک‌های فیلترینگ یا برخورد انتظامی مواجه بودند. معتقدم این دستورالعمل برای نخستین‌بار چارچوب قانونی روشن برای فعالیت پلتفرم‌های دارویی، سکوهای سلامت دیجیتال، شرکت‌های حمل دارو و ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت ایجاد کرده که تغییری کلیدی است.» معاون وزیر ارتباطات تعریف و پذیرش رسمی «کاروران سلامت دیجیتال» و نقش آنان در زیست‌بوم دارورسانی، الزام وزارت بهداشت به تدوین توافق‌نامه‌های سطح خدمات (SLA) با پلتفرم‌ها و داروخانه‌ها و تعیین سازوکار نظارت هوشمند، به‌جای نظارت سلبی و مسیر قانونی برای مجوز و تمدید آن را مهم‌ترین تضمین‌ها برای فعالیت آزادانه‌تر کسبوکارهای آنلاین در این حوزه می‌داند.
چیت‌ساز به کارگروه مشترک دو وزارتخانه در نظارت و اعتباربخشی خدمات اشاره می‌کند و می‌گوید: «مطابق دستورالعمل جدید، هر ارائه‌دهنده خدمت در این زنجیره باید مجوز رسمی داشته باشد، تحت نظارت کارگروه مشترک عمل کند و به توافق‌نامه سطح خدمات پایبند باشد. در چنین فضای نظارتی و تعاملی است که انضباط، اعتماد عمومی و کیفیت خدمات دارویی در سطح ملی افزایش می‌یابد.»
با این حال او تاکید می‌کند همچنان نظام مجوزدهی و کنترل داده‌های سلامت در اختیار وزارت بهداشت باقی می‌ماند.
چیت‌ساز با بیان اینکه هدف نهایی این اقدام، دسترسی برابر همه شهروندان به خدمات دارویی با کیفیت و قابل ردیابی است، تصریح می‌کند: «با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، دیگر فاصله جغرافیایی مانعی برای دریافت دارو نخواهد بود. این دستورالعمل، عدالت دارویی را از طریق شبکه‌ای شفاف و هوشمند تضمین می‌کند. ما معتقدیم این دستورالعمل نقطه عطفی در تحقق سیاست دولت هوشمند، سلامت الکترونیک و توسعه اقتصاد دیجیتال ملی است.»
انحصار داده و خدمات ممنوع است
در دستورالعمل جامع خدمات برخط دارورسانی راهکارهایی هم برای جلوگیری از انحصار پلتفرم‌ها و تضمین دسترسی برابر شهروندان به خدمات دارورسانی تعبیه شده است. به‌گفته چیت‌ساز در دستورالعمل صراحتاً به اصل رقابت سالم و دسترسی بدون تبعیض اشاره شده است. او در این زمینه می‌گوید: «در این دستورالعمل پلتفرم‌ها (سکوها) و کاروان سلامت دیجیتال موظف شده‌اند بر اساس قواعد شفاف و غیرانحصاری فعالیت کنند. متن سند تأکید دارد که «سکوها باید دارای قواعد و سازوکارهای شفاف و بدون تبعیض باشند و خدمات خود را بر اساس سطوح دسترسی تعریف‌شده ارائه دهند.»
علاوه بر آن، به‌جای تمرکز بر یک پلتفرم ملی یا انحصاری، مدل مبتنی بر تعدد بازیگران مجاز طراحی شده است که هر داروخانه واجد شرایط می‌تواند با یک یا چند پلتفرم همکاری کند. درواقع، معماری طرح به گونه‌ای طراحی شده که انحصارزدایی ساختاری در لایه داده و خدمات را ممکن می‌کند.
نقطه عطف سیاستگذاری سلامت دیجیتال
معاون وزیر ارتباطات دستورالعمل جامع خدمات برخط دارورسانی را یکی از نقاط عطف سیاستگذاری سلامت دیجیتال در کشور ارزیابی می‌کند که اثرگذاری‌اش منوط به اجرای کامل و صحیح آن است. چیت‌ساز با تاکید بر اینکه مسیر آینده کشور در حوزه سلامت، بر مبنای نوآوری، شفافیت و فناوری استوار است، دستورالعمل جدید دارورسانی برخط را نقطه تلاقی دو زیست‌بوم سلامت و اقتصاد دیجیتال می‌داند و توضیح می‌دهد: «باور ما این است که طرح زبان مشترکی میان تنظیم‌گران، داروخانه‌ها، پلتفرم‌ها و بیماران ایجاد میشود که امکان توسعه خدمات سلامت دیجیتال امن و قابل اعتماد، گسترش عدالت دارویی، و شکوفایی شرکت‌های دانش‌بنیان در زنجیره سلامت ملی را فراهم می‌سازد. برای موفق شدن باید سه شرط کلیدی را رعایت کنیم. شفافیت داده‌ها و جلوگیری از تمرکزگرایی پلتفرم‌ها، پایش مداوم کارگروه مشترک بر کیفیت خدمات و هم‌افزایی واقعی بین تنظیم‌گر سلامت و تنظیم‌گر ارتباطات برای نتیجه‌بخش بودن سیاست‌ها حیاتی‌اند.»
چیت‌ساز امضای تفاهم‌نامه دستورالعمل جامع خدمات برخط دارورسانی را نمادی از بلوغ اقتصاد دیجیتال ایران می‌داند و از آن به‌عنوان دستاوردی مهم یاد می‌کند که نه‌تنها فرآیند دارورسانی را به شبکه‌ای هوشمند و قابل ردیابی تبدیل می‌کند، بلکه می‌تواند دسترسی شهروندان سراسر کشور به خدمات دارویی را عادلانه و پایدار سازد.
