داده‌ها؛ نفت دنیای جدید
صحبت از تأثیرات زیست‌محیطی فناوری‌های نو به یک موضوع مهم تبدیل شده است. هر فردی با استفاده از این فناوری‌ها به نوعی در میزان دی‌اکسید کربنی که تولید می‌شود، نقش دارد؛ از نوشتن و فرستادن یک ایمیل گرفته تا تماشای سریالی از شبکه نمایش خانگی، می‌تواند به تولید کربن بیشتر بینجامد.
گروه فناوری: صحبت از تأثیرات زیست‌محیطی فناوری‌های نو به یک موضوع مهم تبدیل شده است. هر فردی با استفاده از این فناوری‌ها به نوعی در میزان دی‌اکسید کربنی که تولید می‌شود، نقش دارد؛ از نوشتن و فرستادن یک ایمیل گرفته تا تماشای سریالی از شبکه نمایش خانگی، می‌تواند به تولید کربن بیشتر بینجامد. گاردین در گزارشی به قلم کریس استوکل واکر، این تأثیر را با ذکر مثال و داده‌های به‌دست‌آمده به‌خوبی توضیح می‌دهد. در ادامه خلاصه‌ای از این گزارش آمده است.
خبر خوب برای کاربر، خبر بد برای محیط‌زیست
تقریباً ۲۰ سال پیش ریاضیدان بریتانیایی، کلایو هامبی، عبارت کوتاهی را به کار برد که به یک ضرب‌المثل تبدیل شده است: «داده‌ها نفت دنیای جدید هستند». او اشتباه نمی‌کرد. ما اشتهای سیری‌ناپذیری برای داده‌ها داریم؛ نمی‌توانیم از تولید آن دست برداریم و درست مانند نفت، برای محیط‌زیست به خبر بدی تبدیل شده است.
بنابراین گاردین به من چالشی داد: سعی کنید تصویری از میزان داده‌هایی که روزانه یک فرد به‌صورت متوسط استفاده می‌کند، ارائه داده و نشان دهید ردپای کربن فعالیت‌های آنلاین معمول چقدر ممکن است باشد. برای انجام این کار، سعی کردم مجموعه‌ای از کارهایی را که من و میلیون‌ها نفر دیگر هر روز انجام می‌دهیم و نحوه ردیابی آن از طریق مجموعه خدمات پیام‌رسانی، شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌ها و ابزارها تا مراکز داده‌ای که زندگی دیجیتال ما را ممکن می‌کنند، بررسی کنم.
ایمیلی که حاوی این درخواست است، خود به ردپای کربن من کمک می‌کند. اگر ویراستار ۱۰ دقیقه برای نوشتن ایمیل وقت گذاشته و من سه دقیقه برای خواندن آن زمان گذاشته‌ام و اگر از لپ‌تاپ ارسال شده و روی لپ‌تاپ دیگری دریافت شده باشد، طبق برآوردهای مایک برنرز-لی، استاد مرکز محیط‌زیست دانشگاه لانکستر، ما همین حالا هم ۱۷ گرم دی اکسید کربن (CO2) تولید کرده‌ایم. ایمیل‌های من به دیگران برای درخواست صحبت با آنها درباره این موضوع، با سرعت زیادی کربن بیشتری را پمپاژ می‌کند. اگرچه ۱۷ گرم CO2 در مقایسه با 2/384 میلیون تن انتشار خالصی که بریتانیا به طور کلی هرساله مسئول آن است ناچیز است، اما همه اینها با هم جمع می‌شوند.
هر کاری که به صورت دیجیتال انجام می‌دهیم شامل انتقال گسترده داده‌ها از طریق اینترنت از یک مکان به مکان دیگر است که واسط آنها مراکز داده هستند. مراکز داده اماکن وسیعی‌اند پر از سرورهای کامپیوتری که داده‌ها را ذخیره می‌کنند. ایده پشت آنها کاهش چیزی است که صنعت داده آن را «تأخیر» می‌نامد، یعنی زمان بین تایپ کردن یک آدرس وب یا کلیک کردن روی دکمه برنامه و تحویل گرفتن محتوایی که درخواست می‌کنید. همه چیز در اینترنت، هر لینکی که کلیک می‌کنید، هر ویدئویی که تماشا می‌کنید، در جایی در یک مرکز داده به صورت فیزیکی ذخیره می‌شود.
نقش کاربران در انتشار کربن
مراکز داده تجارت بزرگی هستند و تعداد زیادی از آنها در سراسر جهان در حال ساخت هستند. در بریتانیا، آمازون به‌تازگی برنامه‌هایی را برای سرمایه‌گذاری هشت میلیارد پوندی در پنج سال آینده برای ساخت مراکز داده جدید و نگهداری از مراکز داده موجود اعلام کرده است که «۱۴۰۰۰ فرصت شغلی سالانه» ایجاد می‌کند.
این مبلغ علاوه بر سه میلیارد پوندی است که بازوی رایانش ابری آمازون از سال ۲۰۲۰ در بریتانیا هزینه کرده است. گوگل یک میلیارد دلار برای یک مرکز جدید در سایت ۱۳۳۵۰۰ متر مربعی (۳۳ هکتاری) در هرتفوردشیر هزینه می‌کند و در پایان سال گذشته مایکروسافت متعهد شد که در سه سال آینده 5/2 میلیارد پوند سرمایه‌گذاری کند.
دلیل این امر ساده است؛ تقاضا با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است. آمریکایی‌ها در سال ۲۰۲۳ از ۱۰۰ تریلیون مگابایت داده بی‌سیم استفاده کردند که افزایش رکوردشکن ۳۶ درصدی نسبت به سال قبل داشت.
انرژی زیادی برای ارائه این داده‌ها به ما و همچنین آب زیادی برای خنک نگه داشتن همه آن سرورها لازم است. درواقع ایرلند، هلند و سنگاپور نگران تأثیر مراکز داده بر مصرف انرژی هستند و ممنوعیت‌هایی را برای توسعه‌های جدید اعمال کرده‌اند.
زمانی که گوگل در اوایل سال جاری تأثیر زیست‌محیطی خود را اعلام کرد، نشان داد که انتشار گازهای گلخانه‌ای‌اش در پنج سال گذشته ۴۸ درصد و در ۱۲ ماه گذشته ۱۳ درصد افزایش یافته که عمدتاً ناشی از افزایش تقاضای مرکز داده برای خدمات‌دهی به نیازهای هوش مصنوعی آن است.
الکس دِ وریس، محقق ردپای کربن زندگی روزمره در دانشگاه آزاد آمستردام هلند، می‌گوید: «تقریباً در هر جایی در طول روز با این موضوع مواجه خواهید شد. کاربردهای دیجیتال امروزه آن‌قدر در زندگی ما ریشه دوانده‌اند که واقعاً اجتناب از آنها سخت است. مسئله این است که وقتی از آنها استفاده می‌کنید، انگار چیزی روی صفحه نمایش ظاهر نمی‌شود که به شما بگوید: «هی! مراقب باش. این فعالیت این ردپای کربن را دارد.»
د وریس همچنین وب‌سایت Digiconomist را اداره می‌کند که سعی می‌کند -در صورت امکان- تأثیر زیست‌محیطی این موارد را پیگیری کند. آن «در صورت امکان» یک هشدار مهم است. د وریس می‌گوید: «دریافت این اطلاعات بسیار سخت است.»
باتوجه به عدم وجود داده‌های قابل اعتماد از خود شرکت‌ها، حدس‌های آگاهانه اغلب تنها چیزی است که می‌توانیم به آن اعتماد کنیم. به عنوان مثال تخمین سهم استفاده از انرژی جهان توسط اینترنت بسته به اینکه چه کسی محاسبه می‌کند، بین 3/7 تا ۱0 درصد متغیر است. یک برآورد توسط Zero Waste Scotland نشان می‌دهد که همه فعالیت‌های آنلاین ما به طور متوسط 62/8 کیلوگرم CO2 در هفته (حدود ۴۴۸ کیلوگرم در سال) تولید می‌کند که معادل آلودگی‌ای است که یک خودروی بنزینی متوسط با طی مسافتی حدود ۳۰ مایل تولید می‌کند. اما یک برآورد آلمانی (که کربن منتشرشده توسط دستگاه‌های دیجیتال خودمان را نیز شامل می‌شود) می‌گوید که ما تقریباً دو برابر آن، حدود ۸۵۰ کیلوگرم در سال کربن تولید می‌کنیم.
د وریس می‌گوید: «مردم در تلاش برای درک استفاده از داده‌های خود و تأثیر کربن ناشی از آن با دو مشکل کلیدی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. اول: همه‌چیز دیجیتالی است و بنابراین ملموس نیست. اگر شما یک قلم و یک تکه کاغذ در دست داشته باشید، می‌توانید تصور کنید برای ساخت این محصول چه کاری انجام شده، اما این دیدی است که هنگام استفاده از یک برنامه دیجیتال ندارید.»
Zero Waste Scotland محاسبه کرده است که یک چت گروهی واتساپ به طور متوسط 35/2 کیلوگرم CO2 در هفته تولید می‌کند. گوش دادن به موسیقی آنلاین نیز هزینه زیست‌محیطی دارد، اگرچه تخمین زده می‌شود که می‌توانید به مدت پنج ساعت موسیقی پخش کنید، قبل از اینکه بیشتر از ۲۸۸ گرم CO2 منتشر کنید. مانند بسیاری از شرکت‌های فناوری، اسپاتیفای که سرویس پخش موسیقی آنلاین ارائه می‌دهد، متعهد شده است که تا سال ۲۰۳۰ به انتشار کربن صفر خالص برسد.
لزوم متعهد ماندن به اعتدال دیجیتال
شرکت‌های بزرگ فناوری برای کاهش تأثیر فعالیت خود، سعی می‌کنند فعالیت‌هایی انجام دهند، اما اغلب به‌عنوان تلاشی ضعیف برای جبران تأثیر زیست‌محیطی که ایجاد می‌کنند، تلقی می‌شود. همچنین ممکن است آنها در ارائه میزان کربنی که منتشر کرده‌اند، صادق نباشند.
گاردین در تحلیلی نشان داده که انتشار واقعی کربن بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ از مراکز داده متعلق به چهار شرکت بزرگ فناوری (گوگل، مایکروسافت، متا و اپل) احتمالاً ۶۶۲ درصد بیشتر از آن چیزی است که به طور رسمی گزارش شده است.
استقبال از هوش مصنوعی مولد، اوضاع را حتی پیچیده‌تر کرده است. اجتناب از آن روز‌به‌روز دشوارتر می‌شود. تحقیقات وریس نشان می‌دهد که نتایج جست‌و‌جوی مبتنی بر هوش مصنوعی ۱۰ برابر جست‌و‌جوهای معمولی به انتشار کربن می‌انجامد. براساس یک مطالعه دانشگاهی، آموزشGPT-3، پیش درآمد مدل فعلی، 4/5 میلیون لیتر آب مصرف کرده و به اندازه‌ای CO2 تولید کرده که در 550 بار پرواز بین نیویورک و سانفرانسیسکو تولید می‌شود.
باتوجه به این داده‌ها، هوشیار بودن در مورد نحوه استفاده از دنیای دیجیتال می‌تواند در این شرایط کمک‌کننده باشد. صرفه‌جویی دیجیتال با هوشیار بودن در مورد نحوه استفاده از هوش مصنوعی میسر می‌شود. نیازی نیست از ابزارهای جدید هوش مصنوعی برای همه‌چیز استفاده کنید. برنامه‌هایی وجود دارند که مفید هستند، اما موارد زیادی وجود دارد که واقعاً به آنها نیازی ندارید. همین رویکرد برای همه ابزارهای دیجیتال صدق می‌کند.
