مبارک زیر سایه تنش در خاورمیانه / بخش بین‌الملل بیستمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی تهران- مبارک به دلایل متعدد در کمفروغترین شکل خود برگزار شد
بیستمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی تهران- مبارک که مراسم افتتاحیه‌اش روز دوشنبه ۲۶ آذرماه در سرمای زودهنگام زمستانی و آلودگی همواره پایدار هوا، در فضای باز پارک آب‌وآتش تهران برگزار شد و مراسم اختتامیه‌اش روز دوشنبه سوم دی‌ماه در سالن اصلی مجموعهی تئاترشهر، آن‌چه کم نداشت، حاشیه بود.
بیستمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی تهران- مبارک که مراسم افتتاحیه‌اش روز دوشنبه ۲۶ آذرماه در سرمای زودهنگام زمستانی و آلودگی همواره پایدار هوا، در فضای باز پارک آب‌وآتش تهران برگزار شد و مراسم اختتامیه‌اش روز دوشنبه سوم دی‌ماه در سالن اصلی مجموعهی تئاترشهر، آن‌چه کم نداشت، حاشیه بود. حاشیه‌هایی که ازجمله مهم‌ترین‌هایش می‌توان به تأخیر در برگزاری این رویداد و آغاز آن به‌جای تابستان در پاییز اشاره کرد.
پاییزی سرد و آلوده که هم افتتاحیه یا آن‌طور که دبیر اسبق جشنواره، مرضیه برومند می‌نامیدش؛ «شادپیمایی عروسک‌ها» را زیر سایه‌ی خود برد و هم بخش بین‌الملل این رویداد را. افتتاحیه‌ای که اگرچه رسانه‌ها کوشیدند با تیترهایی چون «سرمای هوا عروسک‌ها را در خانه نگه داشت»، به آن گرما بخشند اما دست‌اندرکاران این رویداد نیز خود در گفت‌وگوهای غیررسمی اشاره کردند که می‌دانند وضعیت آب‌وهوا؛ سرما و آلودگی، شرایط مطلوبِ برگزاری این برنامه نیستند. هرچند تاکید داشتند که تمام تلاش خود را به کار بسته‌اند تا به هر طریق، شادی مختصری برای مردمی که مدام با اخبار تلخ و ناخوشایند روبه‌رو هستند، فراهم آورند.
از تفاوت‌های محسوس افتتاحیه بیستمین جشنواره‌ی بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک به دبیری امیر سلطان‌احمدی به‌ویژه با دوره‌هایی که مرضیه برومند دبیری این رویداد را برعهده داشت که بگذریم، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی برگزارکنندگان این رویداد، برگزاری بخش بین‌الملل آن بود؛ بخشی که در فراخوان جشنواره در مورد آن آمده بود: «در این بخش تلاش می‌شود با رویکردی کیفیت‌محور و براساس امکانات موجود از چندین نمایش عروسکی از سایر ملل دعوت به عمل آید.»
بخشی که درنهایت دو کار از کشور روسیه، یک کار از قرقیزستان و یک کار از فرانسه در آن حاضر شدند. اگرچه طبق گفته‌ی مژگان وکیلی، مدیر بخش بین‌الملل اداره‌کل هنرهای نمایشی، در نشست خبری جشنواره‌ی بیستم در ابتدا پیش‌بینی شده بود که ۱۲ کار در این بخش حضور داشته باشند. با وجود این‌که هم او، هم امیر سلطان‌احمدی تاکید داشتند که آن‌چه مدنظر داشته‌اند کیفیت بوده است و این‌که براساس بودجه‌شان بهترین کارها را انتخاب کنند، اما در انتخاب‌های نهایی نشانی از این اظهارنظرها نبود.
اظهارنظرهایی که ازجمله آنها می‌توان به صحبت‌های امیر سلطان‌احمدی اشاره کرد که در بخشی از نشست خبری جشنواره گفته بود: «ما می‌توانستیم دو کار هم از ایتالیا با هزینه نه‌چندان بالا داشته باشیم ولی چیزی به جشنواره ما اضافه نمی‌کردند و ترجیح دادیم به‌جای کمیت‌گرایی، کیفیت را مدنظر قرار بدهیم.» هرچند آن‌چه در بخش بین‌الملل بیستمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی تهران- مبارک روی صحنه رفت، نه نشانی از کمیت‌گرایی داشت و نه نشانی از کیفیت‌گرایی.
درواقع می‌توان گفت همان‌طور که دو کار ایتالیایی مورد اشاره سلطان‌احمدی به عقیده‌ی او چیزی به جشنواره نمی‌افزودند، کارهای دعوت‌شده از روسیه و قرقیزستان هم چیزی به جشنواره اضافه نکردند. در این میان اگرچه می‌توان اثر فرانسوی حاضر در جشنواره را اندکی مستثنا کرد اما درمجموع شرایط به گونه‌ای بود که می‌توان عایدی نمایشگران و تماشاگران جشنواره‌ی عروسکی بیستم از نمایش‌های بین‌المللی روی صحنه در این دوره را، تقریباً و حدوداً، هیچ دانست.
سایه‌ی سنگین حوادث
جشنواره‌ای که نخستین دوره‌ی آن از یکم تا هفتم مردادماه ۱۳۶۸ با عنوان «نخستین فستیوال بین‌المللی نمایش عروسکی تهران»، به‌همت علی منتظری ـ که در آن دوران مدیریت وقت مرکز هنرهای نمایشی را به عهده داشت ـ برگزار شد، در دوره بیستم چیزی در چنته نداشت که به‌عنوان نمایش‌های بخش بین‌الملل ارائه دهد. چنته‌ای خالی که کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه درخصوص آن به دلایل متعددی اشاره می‌کنند.
دلایلی که ازجمله آنها می‌توان از تنش‌های حال حاضر خاورمیانه نام برد. تنش‌هایی که به عقیده‌ی این کارشناسان و صاحب‌نظران موجب بی‌میلی بسیاری از گروه‌های خارجی برای حضور در ایران شده است. ضمن این‌که تأخیر در برگزاری بیستمین جشنواره‌ی بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک و هم‌زمانی آن با روزهای منتهی به جشن کریسمس و سال نو میلادی، مانع بزرگ دیگری بر سر راه حضور گروه‌های خارجی در جشنواره‌ی بیستم بوده است.
بهگونهایکه طبق تجربه‌‌های پیشین کسانی که اقدام به دعوت از گروه‌های خارجی برای حضور در جشنواره‌های ایرانی می‌کرده‌اند، این گروه‌ها در این مقطع زمانی فشرده‌ترین برنامه‌ی کاری خود را پشت سر می‌گذارند و به‌تبع همین موجب می‌شود امکان حضورشان در کشوری در قلب خاورمیانه‌ی بحران‌زده نسبت به دیگر مقاطع زمانی به‌شدت کاهش پیدا کند.
جیب خالی مبارک برای پرداخت حق‌الزحمه‌ی گروه‌های خارجی، دیگر دلیلی است که مورد اشاره‌‌ی این کارشناسان و صاحب‌نظران قرار می‌گیرد. آن هم در شرایطی که به‌عنوان مثال دوشنبه ۲۶ آذرماه خبر آمد که امیر سلطان‌احمدی، دبیر جشنواره‌ی بیستم اعلام کرده است که از بودجه ۱۵ میلیارد تومانی جشنواره، تنها حدود ۲۰ درصد تخصیص پیدا کرده است. هرچند او تصریح کرد، طی جلسه‌ای که با معاون هنری داشته بنا بر این شده است که یک‌سوم از بودجه برای امورات جاری به دست‌شان برسد.
او همچنین افزوده بود به هر حال با تلاش معاون هنری و رایزنی‌هایی که صورت گرفته، حداقل آن بخشی که مربوط به هنرمندان بوده تا حد زیادی محقق شده است اما باز هم این جیب خالی در پیوند با سایه‌ی تنش بر سر خاورمیانه، اروپاییانِ در آستانه‌ی سال نو را از حضور در جشنواره‌ای که نامش از سال ۱۳۸۵ با نام «مبارک» گره خورد منصرف کرد.
«فستیوال بین‌المللی نمایش عروسکی تهران» ۱۷ ساله بود که به پیشنهاد بهروز غریب‌پور، نام «مبارک» به‌عنوان نماد کهن هنرهای نمایشی ایران بر آن افزوده و این مهم، در طراحی پوستر آن نیز در نظر گرفته شد و به این ترتیب از دوره یازدهم به‌بعد عنوان «جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک» بر پیشانی این رویداد درخشید؛ درخششی که در دوره‌ی بیستم دست‌کم در بخش بین‌الملل می‌توان گفت خبری از آن نبود.
نمایش‌هایی میان‌مایه
در بیستمین دوره‌ی این رویداد دو نمایش از روسیه؛ «حلزون و وال» به نویسندگی جولیا دونالدسون و کارگردانی ناتالیا استفانکو و «درباره‌ی پتروشکا» به کارگردانی یوری گورلاتیخ، یک نمایش از قرقیزستان؛ «اِر توشتوک» به نویسندگی آلتیانی تمیروا و کارگردانی نورلان آسانبکوو و یک نمایش از فرانسه؛ «شادویزو» به نویسندگی و کارگردانی و عروسک‌گردانی فردریک فلیچیانو، همگی در مجموعهی تئاتر شهر روی صحنه رفتند.
در این میان اگرچه نمایش‌های «حلزون و وال» و «شادویزو» طبق اظهار صریح گروه‌های اجرایی‌شان آثاری ویژه‌ی گروه سنی کودک بودند اما باز هم مجموعهی تئاتر شهر به‌عنوان محلی برای اجرای نمایش‌های بزرگسال برای روی صحنه رفتن آنها انتخاب شده بود که طبق گفته‌ی اجراکنندگانش، آنها را با چالشی مواجه ساخته بود؛ چالش مواجه با تماشاگرانی که به‌واسطه‌ی سن‌وسال‌شان طبیعتاً واکنش‌هایی متفاوت از واکنش‌های کودکان از خود نشان می‌دهند و همین، بی‌شک بر کیفیت کار گروه اجرایی اثرگذار است.
فارغ از این نکته، آن‌چه اهمیت داشت کیفیت نازل کارهای این بخش و غیرقابل دفاع بودن انتخاب آنها برای حضور در بیستمین جشنواره‌ی بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک بود. بهگونهایکه اگر هر چهار اثر روی نموداری افقی قرار می‌گرفتند بدون شک «اِر توشتوک»، عجیب‌ترین و نامناسب‌ترین انتخاب ممکن و «شادویزو»، با اغماض درست‌ترین انتخاب نام می‌گرفتند و «حلزون و وال» و «درباره‌ی پتروشکا»، جایی در میانه پیدا می‌کردند.
میانه‌ی نامناسب‌ترین و درست‌ترین، میانه‌ای که بود و نبود اثری در آن هم تفاوتی به حال جشنواره نمی‌کرد و به‌راحتی می‌شد همان چیزی را که سلطان‌احمدی در مورد آثار ایتالیایی گفته بود، در موردشان صادق دانست؛ این‌ها چیزی به جشنواره ما اضافه نکردند، جز فراهم آوردن این امکان که مدعی باشیم جشنواره‌مان همچنان عنوان «بین‌المللی» را یدک می‌کشد. آن هم در شرایطی که ذکر «کمبود بودجه» در کنار «عدم تخصیص به‌موقعِ آن»، بحق، ذکر مدام برگزارکنندگان این رویداد که بودجه‌ی آن در دوره‌ی بیستم ۱۵ میلیارد تومان برآورد شده است، بوده و هست. ۱۵ میلیاردی که مدیر اسبق اداره‌کل هنرهای نمایشی -حمید نیلی- ابراز امیدواری کرده بود که با تخصیص به‌موقع آن، بتوان تعهدات مالی گروه‌ها را در زمان مناسب پرداخت کرد.
نمایش کودک در سالن بزرگسال
«حلزون و وال» به نویسندگی جولیا دونالدسون و کارگردانی ناتالیا استفانکو، همچنین با حضور دنیس کولیکف (بازی‌دهنده‌ی عروسک وال) و اکاترینا ناخابتسوا (بازی‌دهنده‌ی عروسک حلزون) از کشور روسیه ازجمله نمایش‌هایی بود که در بخش بین‌الملل بیستمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی تهران- مبارک در سالن قشقایی مجموعهی تئاتر شهر روی صحنه رفت.
گروه اجرایی این نمایش بدون حضور نویسنده و کارگردان آن به ایران آمده بودند. نمایشی که در خلاصه داستان آن چنین آمده است: «یک سفر موسیقایی فوق‌العاده با کشفیات شگفت‌انگیز، خطرات و ماجراجویی‌های دو دوست. دو دوست و دوستی باورنکردنی میان‌شان، میان دو شخصیت بسیار متفاوت اما نزدیک؛ یک حلزون کوچک و یک نهنگ بزرگ...»
چنان‌چه گفته شد، انتخاب مجموعهی تئاتر شهر از سوی برگزارکنندگان جشنواره‌ی بیستم برای اجرای «حلزون و وال»، کاری از گروه تئاتر «پاناما» خواه‌ناخواه این تصور را برای تماشاگران پدید آورده بود که با اثری ویژه‌ی تماشاگران بزرگسال مواجه خواهند بود؛ اگرچه آن‌چه روی صحنه رفت، نمایشی ویژه‌ی گروه سنی کودکان بود
. نکته‌ای که دنیس کولیکف و اکاترینا ناخابتسوا در گفت‌وگو با هم‌میهن از آن به‌عنوان یکی از دشواری‌های اجرا یاد کردند و در موردش چنین گفتند: «نمایش «حلزون و وال»، اثری عروسکی ویژه‌ی کودکان است و اجرای آن برای بزرگسالان در ایران، برای ما کار بسیار دشواری بود. چرا‌که وقتی شما در برابر کودکان روی صحنه می‌روید، واکنش‌هایی از آنها دریافت می‌کنید که در برقراری ارتباط با تماشاگر به کمک‌تان می‌آید. درحالی‌که اجرا برای تماشاگر بزرگسال، اجرا برای تماشاگری است که واکنش خاصی از او دریافت نمی‌کنید. درنتیجه برقراری ارتباط به کار دشوارتری تبدیل می‌شود.»
آنها که دلیل فشردگی سفرشان به ایران برای حضور در بیستمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی تهران- مبارک را نزدیکی کریسمس و سال نو میلادی و درنتیجه پر بودن برنامه‌ی کاری گروه نمایش پاناما ـ که عمده‌ی فعالیتش تولید نمایش‌های عروسکی برای کودکان است ـ می‌دانند، در مورد نحوه‌ی آشنایی‌شان با جشنواره می‌گویند: «آشنایی ما با تئاتر عروسکی ایران با حضور نمایش «عقاب» (نوشته و کار ناصر آویژه) در چهارمین دوره جشنواره بالتیک شهر ویبورگ روسیه آغاز شد و به دعوت دبیر جشنواره ـ که در این رویداد حضور داشتند ـ برای اولین‌بار به ایران آمدیم. ما «حلزون و وال» را پیش‌تر فقط در کشور خودمان اجرا کرده بودیم و برای اولین‌بار است که در خارج از روسیه روی صحنه می‌رویم.»
ارتباطی که با قرقیزها برقرار نشد
«اِر توشتوک» به نویسندگی آلتیانی تمیروا و کارگردانی نورلان آسانبکوو، دیگر اثری بود که باز هم در غیاب نویسنده و کارگردان آن، در بیستمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران-مبارک، در سالن اصلی مجموعهی تئاتر شهر روی صحنه رفت. نمایشی که ژودار آلتیبائف که در صفحه‌ی فروش بلیت این اثر از او به‌عنوان «اجرای نور» یاد شده است، به نمایندگی از گروه اجرایی به گفت‌وگو با رسانه‌ها نشست.
نمایشی که در خلاصه داستانش از آن به‌عنوان اثری نشان‌دهنده‌ی رابطه‌ی بین دنیای حیوانات و انسان‌ها و نیاز آنها به کمک دوستانه به یکدیگر، همچنین توانایی آنها برای کنار هم بودن جهت پیروزی در مبارزه بین خیروشر یاد شده است. اثری که آلتیبائف به‌عنوان نماینده‌ی گروه اجرایی، در گفت‌وگو با هم‌میهن آن را نمایشی شکل‌گرفته براساس یکی از افسانه‌های شخصیت‌محور و کهن قرقیزستانی به‌نام اِر توشتوک معرفی می‌کند و در توضیح‌اش چنین گفت: «هدف اصلی ما از تولید نمایش «اِر توشتوک»، باخبر کردن نسل جدید جوانان قرقیزستانی از این داستان حماسی بود. درواقع هدف ما انتقال این حماسه از نسل گذشته به نسل جدید بود. حماسه‌ای که تاریخ شکل‌گیری اولیه‌ی آن را می‌توان به حول‌وحوش سال‌های ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلادی مربوط دانست. جامعه‌ی هدف ما کودکان بین ۸ تا ۱۴ سال هستند و قصدمان، شناساندن یکی از قهرمانان ملی‌مان به این جامعه‌ی هدف.»
او بیان کرد که تولید نمایش «اِر توشتوک» به کمتر از یک‌سال پیش برمی‌گردد و اجرا در بیستمین جشنواره‌ی بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک، نخستین اجرای خارج از کشور این اثر به‌حساب می‌آید. آلتیبائف در پاسخ به چگونگی حضور در جشنواره هم به تماشای «اِر توشتوک» توسط سفیر ایران در بیشکک، پایتخت قرقیزستان اشاره کرد و این‌که از سوی او برای حضور در جشنواره، به تهران دعوت شده‌اند.
از عموزاده‌های مبارک
دیگر نمایشی که از روسیه به بیستمین جشنواره‌ی بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک دعوت شده است، «درباره‌ی پتروشکا» به کارگردانی یوری گورلاتیخ است که در سالن قشقایی مجموعهی تئاتر شهر روی صحنه رفت. نمایشی که در خلاصه داستان آن چنین آمده بود: «در طول ماجراجویی‌های چالش‌برانگیز خود، پتروشکا چیزهای زیادی درباره مهربانی می‌آموزد و خود را دوباره تربیت می‌کند؛ با کمک دوستانش: یک پزشک، یک سگ، راویان و البته عروسش مارفا!» حاضران در صحنه‌ی نمایش «درباره‌ی پتروشکا» دو زن؛ یانا ترگوبوا و پولینا دیمیتریوا بودند.
یانا یا آن‌طور که در بروشور نمایش خوانده شده است؛ «یانای داستان‌نویس» با سازش «بالالایکا (ساز سنتی روسی)» پولینا را که گردانندگی و صداپیشگی پتروشکا را برعهده داشت. پتروشکایی با لباسی به رنگ سرخ، هم‌‌رنگ لباس مبارک اما صورتی سفید، برخلاف صورت سیاه مبارک که صدایش همچون مبارک، صدایی ایجادشده با سوتک یا صفیر است.
نمایشی که گروه اجرایی آن؛ تیم تئاتر عروسکی شهرستان نووسیبیرسک، در گفت‌وگو با هم‌میهن در موردش گفتند که پتروشکا و دیگر نمونه‌های مشابه آن در فرهنگ‌های گوناگون با نام‌های متفاوتی خوانده می‌شوند. نام‌هایی که جدا از پتروشکا و مبارک، ازجمله آنها می‌توان به پانچ‌وجودی، پولچینلا و... اشاره کرد. پتروشکاها، مبارک‌ها، پانچ‌وجودی‌ها، پولچینلاها و... شخصیت‌هایی شوخ‌طبع، جسور و آزادند که هرطور می‌خواهند صحبت و رفتار کنند. برای این عروسک‌ها اتفاقات گوناگون رخ می‌دهد و در موقعیت‌های مختلف قرار می‌گیرند که بسته به شخصیت خود به آن واکنش نشان می‌دهند.
تنها اثر قابل قبول بخش بین‌الملل
«شادویزو» اثری ۲۵ دقیقه‌ای به نویسندگی و کارگردانی و عروسک‌گردانی فردریک فلیچیانو از فرانسه بود که در سالن قشقایی مجموعهی تئاتر شهر روی صحنه رفت. «شادویزو» را که در خلاصه داستان آن چنین آمده است: «شادویزو داستان یک حیوان خیالی است که در یک باغ خیالی زندگی می‌کند. نه گربه، نه انگشت و نه پرنده؛ شادویزو یک ذره از همه این‌ها در یک زمان است»، شاید بتوان تنها اثر قابل قبول بخش بین‌الملل بیستمین جشنواره‌ی تئاتر عروسکی تهران- مبارک دانست. نمایشی که نویسنده، طراح و عروسک‌گردانش برای اجرای آن تنها به قدرت انگشتان خود و خلاقیت تماشاگران برای پذیرش شخصیت‌هایی که در تاریکی صحنه با انگشتانش می‌ساخت، اعتماد کرده بود. اعتمادی که دست‌کم واکنش تماشاگران نشان می‌داد بی‌پاسخ نمانده است.
فردریک فلیچیانو در گفت‌وگو با هم‌میهن در مورد ایده‌ی اولیه‌ی «شادویزو» گفت، ایده‌ی اولیه براساس تصویری شکل گرفت که در ذهنش ساخته بود؛ تصویر این‌که می‌تواند اثری را تنها با انگشتانش بسازد. او تاکید می‌کند که به خلاقیت تماشاگرانش اعتماد کرده است و می‌خواسته بداند، اگر اثری را تنها با انگشتانش بسازد و روی صحنه بیاورد، واکنش آنها چه خواهد بود و این واکنش‌ها چگونه می‌توانند در ذهن او ـ به‌عنوان خالق اثر ـ ایده‌های تازه بیافرینند. «شادویزو» چنان‌چه نویسنده، کارگردان و عروسک‌گردانش می‌گوید، اثری ویژه‌ی گروه سنی کودکان بوده است.
هرچند این اثر نیز همچون «حلزون و وال»، یکی از نمایش‌های حاضر از کشو روسیه در جشنواره‌ی بیستم، در مجموعهی تئاتر شهر روی صحنه رفت. مجموعهای که بنا به تجربه از دید تماشاگران جشنواره‌ی عروسکی، مجموعهای برای اجرای آثار عروسکی ویژه‌ی بزرگسالان و نه کودکان است. فلیچیانو ادامه می‌دهد آن‌چه برایش اهمیت داشته خلق دنیایی از هیچ بوده است. خلق دنیایی بدون لغت، بدون کلمه و تنها براساس تصاویر ذهنی.
آغاز دور بعد از پایان دور قبل
کمبود بودجه و انتخاب زمان اشتباه برای برگزاری و درنتیجه هم‌زمانی با روزهای جشن کریسمس و سال نو میلادی، در کنار عواملی ناخواسته چون تنش‌های موجود در خاورمیانه و شرایط منطقه دست در دست یکدیگر، دست‌کم بخش بین‌الملل بیستمین جشنواره‌ی نمایش عروسکی تهران- مبارک را به محاق بردند. با این‌حال سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که روز شنبه اول دی‌ماه، در پنجمین روز از جشنواره‌ی بیستم به همراه نادره رضایی معاون امور هنری، احمد بیتوته نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی، اتابک پورنادری سرپرست اداره‌کل هنرهای نمایشی، سعید اسلام‌زاده مدیر روابط‌عمومی معاونت امور هنری، نیکنام حسینی‌پور مدیرکل روابط عمومی وزارت ارشاد و امیر سلطان‌احمدی دبیر جشنواره به تماشای نمایش «طرلان» در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر نشست، از اتفاقی خبر داد که به تیتر خبر حضور او در جشنواره‌ی تهران- مبارک تبدیل شد.
سیدعباس صالحی با بیان این‌که جشنواره عروسکی با سابقه دیرینه‌ای که در جهان و ایران دارد، بخشی از رویاهای آینده و گذشته تئاتر را در بر می‌گیرد و ضمن عرض شادباش به کسانی که در این دوره از جشنواره شرکت کردند و دست‌اندرکاران آن که بانی برگزاری‌اش شدند، در پایان صحبت‌هایش یادآور شد: «اگر بخواهیم سنت‌های فراموش‌شده یا در دست فراموشی را ترویج کنیم، با نمایش زنده می‌توان آن را احیا کرد.
با پایان جشنواره عروسکی، دبیرخانه فعالیت خود را برای سال آینده شروع می‌کند.» این‌که دبیرخانه‌ی بیست‌ویکمین جشنواره‌ی بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک با پایان بیستمین دوره‌ی این جشنواره کار خود را آغاز کند، اتفاق فرخنده‌ای است که می‌توان آن را به فال نیک گرفت. در این شرایط دست‌کم می‌توان امیدوار بود که با برنامه‌ریزی منسجم‌تر و انتخاب زمانی درست‌تر برای برگزاری، اگر هم قرار است به‌واسطه‌ی عنوان «بین‌المللی» شاهد حضور گروه‌های خارجی در این رویداد باشیم، گروه‌هایی باشند که چیزی بر داشته‌های نمایشگران و تماشاگران نمایش عروسکی ایران بیافزایند.
ضمن این‌که آن‌چه نادره رضایی، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان نشست خبری بیستمین جشنواره‌ی بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک گفت، می‌تواند به‌عنوان نکته‌ای حائز اهمیت مورد توجه قرار گیرد. او با تاکید بر ضرورت حضور نمایندگان نسل جدید در تصمیم‌گیری‌ها گفته بود: «کاش نماینده‌ای از نسل‌های کودک و نوجوان هم در جلسات ما باشند. آنان نسل جدید، عجیب و باهوشی هستند.
شاید با دیدن نسل جدید، هم آنان را همراه کنیم و هم بهتر بتوانیم امور را اداره کنیم.» نکته‌ای که مورد توجه قرارگرفتن آن شاید بتواند یکی از راهکارهایی باشد که بار دیگر جشنواره‌ی تهران- مبارک را به روزهای اوج خود بازگرداند. روزهایی که نه صرف برگزاری یک رویداد برای پر شدن بیلان کاری که افزوده‌شدن چیزی بر آن‌چه پیش از این بوده است، مورد توجه بود و اهمیت داشت.
