حال بد جامعه وقت خوب مذاکره

آخرین شماره هفته‌نامه صدا در ۱۶ صفحه منتشر شده است و تصویر روی جلد و تیتر اصلی خود را به ۱۶ آذرماه، روز دانشجو اختصاص داده است. در همین زمینه سردبیر «صدا» در یادداشتی با عنوان «دماسنج یخ‌زده» به این نکته اشاره می‌کند که آیا در زمانه‌ای که دانشگاه به ادامه دبیرستان تبدیل شده و بسیاری با هدف کسب مدرک و بعدتر مهاجرت به آن روی می‌آورند، در وضعیتی که دیگر دانشگاه را نشانی از آن تحرک و جنب و جوش دهه‌های پیش نیست، می‌توان نسبتی میان دانشگاه امروز و آن دانشگاهی که در ۱۶ آذرماه ۱۳۳۲، به قدرت سیاسی «نه» گفت، یافت؟ و آیا این دانشگاه همچنان «سخنگوی جامعه» است؟ پاسخ محمدجواد روح به این پرسش، ازقضا مثبت است:  «امروز نیز دانشگاه و دانشجو و جنبش دانشجویی همچنان سخنگوی جامعه است.

با این تفاوت که جامعه را دیگر سخنی نیست. دیگر امید و انگیزه‌ای برای جنبش و کنش انقلابی نمانده است. جامعه البته مملو از خشم، نارضایتی و افسردگی است. دانشجو نیز چنین است؛ دانشجویانی اغلب ناراضی، خشمگین و افسرده. چنین دانشجویی و چنین نسلی، دیگر نه به زبان قیام و شهادت که در صورت افسردگی و مهاجرت، واکنش نشان می‌دهد و کنش می‌ورزد.» بنابراین «دانشگاه و جنبش دانشجویی همچنان، دماسنج جامعه است. و البته، عجیب نیست که دماسنج جامعه یخ‌زده، خود یخ زند.»

دیگر بخش قابل‌توجه این شماره، اما به موضوع مذاکرات ایران با اروپا و آمریکا اختصاص دارد. سیدحسین موسویان، سفیر سابق ایران در آلمان و پژوهشگر دانشگاه پرینستون در این زمینه در یادداشتی با تیتر «تنها شانس بن‌بست‌شکنی» این بحث را پیش کشیده است که «مذاکرات ایران با اروپای منهای آمریکا به نتیجه نمی‌رسد» و «راه خروج از بحران فعلی بستگی به نحوه تعامل ایران و ترامپ دارد».

از نظر موسویان مردم ایران با انتخاب پزشکیان که در پی آشتی با غرب است، فرصتی را به آمریکا و ترامپ اعطا کرده‌اند تا او بتواند هم به دشمنی ۴۰ ساله غرب و ایران پایان بخشد، هم بحران منطقه‌ای در خاورمیانه را مدیریت کند.

محسن میلانی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه فلوریدای جنوبی هم در این باره در گفت‌وگویی که با فاطمه لطفی داشته به همین نکته اشاره کرده و ضمن پیشنهاد به ایران برای مذاکره با آمریکا، مذاکره با اروپا را «وقت تلف‌کنی» دانسته است. از نظر میلانی، مذاکره نکردن و ادامه سیاست فعلی، وضع اقتصادی و جایگاه منطقه‌ای ایران را بهتر نخواهد کرد. جز این او می‌گوید، وقتی صحبت از مذاکره در میان است، ایرانی‌ها باید به این پرسش جواب بدهند که درباره برنامه اتمی، برنامه منطقه‌ای و برنامه موشکی خود چه تصمیمی می‌خواهند بگیرند.

از سوی دیگر آمریکایی‌ها و شخص ترامپ نیز باید تکلیف خود را با برنامه هسته‌ای ایران مشخص کنند: «وقتی ترامپ می‌گوید که ایران نباید اتمی شود، چه معنی دارد؟ ایران باید غنی‌سازی را سه درصد کند؟» میلانی در همین زمینه یکی از مشکلات ایران با ترامپ را مشکل‌ بودن خواندن دست ترامپ می‌داند اما با این همه معتقد است، ازقضا یکی از خوبی‌های ترامپ می‌تواند همان چیزی باشد که در ایران نیز دهان به دهان نقل می‌شود: «بازاری و اهل معامله است». میلانی می‌گوید: «فلسفه آیت‌الله خامنه‌ای این است که ایران هیچ وقت نباید در موقعیت ضعف مذاکره کند»

با این همه درنهایت برآورد او از امکان موفقیت مذاکره ایران با ترامپ خوش‌بینانه است: «الان بهترین موقعیت است که ایران مستقیماً با ترامپ مذاکره کند. می‌دانم که در شرایط سیاسی ایران این مشکل است ولی به‌عنوان یک ایرانی ساکن خارج ایران و آشنا با شرایط سیاسی آمریکا و رئیس‌جمهوران آن می‌توانم به‌جرأت بگویم شانس اینکه ایران با ترامپ بتواند یک قرارداد خوب ببندد بیشتر از این است که می‌توانست با بایدن قرارداد ببندد.»