هنرمندی جامع‌الاطراف
محمدجواد صحافی
منتقد موسیقی
نام فرامرز پایور برای نگارنده، یادآور نظم و دیسیپلین گروهی از هنرمندان است که برای اجرای موسیقی ایرانی، در بهترین و پسندیده‌ترین حالت ممکن به ارائه هنر خود می‌پردازند؛ اتفاقی که نه تا قبل از پیدایی گروه موسیقی پایور در سال ۱۳۴۳، نه در دوره فعالیت این گروه و نه حتی بعدتر نیز نمونه‌ای مشابه آن نادر بود. پوشش مناسب و آراستگی اعضای گروه علاوه بر آنکه نشانه احترام به مخاطب و شخصیت هنری اعضای گروه قلمداد می‌شد، نظم و قاعده را در موسیقی ایرانی رواج داد. گرچه کمتر هنرمندی موفق شد به‌اندازه او قاعده‌مند باشد. حسن ناهید، نوازنده چیره‌دست نی در مورد خصوصیات پایور چنین بیان می‌کند: «ایشان خصوصیات خوب اخلاقی زیاد داشتند که بارزترین آنها، یکی وقت‌شناسی او بود که حتی یک‌دقیقه هم برای او مهم بود و وقتش را تلف نمی‌کرد. می‌توانم به‌جرأت بگویم در طول حدود ۲۵ سالی که من در خدمت ایشان بودم، تأخیر هیچ‌یک از اعضای گروه در تمرینات، به ۲۰ دقیقه نمی‌رسید. ما معمولاً نیم‌ساعت قبل از شروع تمرین در محل بودیم و رأس ساعت مقرر، تمرین آغاز می‌شد و تا زمان آنتراکت ادامه می‌یافت. حتی گاهی که تمرین دو، سه دقیقه قبل از زمان آنتراکت تمام می‌شد، ارفاق نمی‌کردند و تمرین را تا رأس زمان استراحت یا پایان، ادامه می‌دادند. بسیار دقیق بودند و برای‌شان مهم بود که تمرین‌ها سروقت آغاز شود، ما هم این را می‌دانستیم و از آنجا که خودشان از همه مرتب‌تر بودند و زودتر از بقیه برای تمرین حاضر می‌شدند، مسئله را کاملاً رعایت می‌کردیم.» مرحوم همایون خرم نیز در مراسم یادمان پایور در ۵تیرماه ۱۳۹۰، با تاکید بر جدیّت ایشان معتقد بودند که اگر وقت‌شناسی و جدیت فرامرز پایور نبود درحال‌حاضر سرنوشت ساز سنتور در دست شاگردان او نبود. جدای از نظم و سامان‌مندی پایور که می‌تواند به‌عنوان نقطه تمایزش از سایر هنرمندان قبل و بعد از ایشان نیز تلقی شود، نباید از میراثی که او از خود برای موسیقی به‌یادگار گذاشته است، به سادگی گذشت. او که از شاگردان برجسته صبا بوده، توجه ویژه‌ای به آموزش از طریق نت‌نویسی داشت تا نام فرامرز پایور را به‌عنوان هنرمندی جریان‌ساز و مولف، در موسیقی ایران یگانه کند. تألیف قریب به ۲۰ کتاب آموزشی، از ثمرات فعالیت ایشان در حوزه نگارش و آموزش موسیقی است. فعالیت‌های ارزشمند پایور در حوزه آموزش هنر، منجر به تربیت شاگردان تاثیرگذاری در حوزه سنتورنوازی نیز شد که ازآن‌جمله می‌توان به رضا شفیعیان، مهدی ستایشگر، مینا افتاده و بسیاری دیگر اشاره کرد. از دیگر خدمات پایور به موسیقی، آهنگسازی و همکاری با هنرمندانی همچون شجریان است که سبب شد تا نام او بیش از گذشته مطرح و به یکی از پرکارترین خوانندگان دوره خویش تبدیل شود، گرچه نباید این مهم را فراموش کرد که دلیل اصلی نام‌داری شجریان، جدیت، پشتکار و انتخاب مسیر صحیح هنری ایشان بود. همکاری پایور با هنرمندان موسیقی، به انتشار چند آلبوم و اجرای برنامه در رادیو گلها محدود نشد. او با تاسیس گروه اساتید و دعوت از هنرمندان سرشناس موسیقی همچون علی‌اصغر بهاری، جلیل شهناز، محمد موسوی، محمد اسماعیلی و همراهی خوانندگان شهره موسیقی ایرانی همچون محمدرضا شجریان و شهرام ناظری، آثار ارزشمند و کنسرت‌های متعددی را برگزار کردند که ماحصل آن ۵ آلبوم موسیقی و ده‌ها کنسرت در داخل و خارج از کشور بود. یکی از خاطره‌انگیز‌ترین این اجراها را باید کنسرتی دانست که از ۲۵ آذرماه ۱۳۶۸ به‌مدت ۶ شب، در تالار رودکی تهران برگزار و با استقبال کم‌نظیر علاقه‌مندان مواجه شد. احمد عبادی، علی‌اصغر بهاری، جلیل شهناز، محمد اسماعیلی، محمد موسوی و شهرام ناظری هنرمندانی بودند که در کنار پایور، قطعات ماندگاری را اجرا کردند. ادامه این اجراها در پاریس، لندن، منهتن و نیویورک نیز تا سال ۱۳۷۰ پیگیری شد. در کندوکاو میان هنرمندان، پایور هنرمندی یگانه و جامع‌الاطراف است؛ چراکه فعالیت‌های چشمگیرش در تمام ابعاد هنر موسیقی و تلاش‌های او برای اعتلای این هنر را کمتر هنرمند متقدم و معاصری انجام داده است. تألیف ده‌ها کتاب آموزشی و مرجع موسیقی، بیش از ۱۵۰۰ ساعت اجرای فردی و گروهی روی صحنه، آهنگسازی و تنظیم صدها قطعه موسیقایی و پرورش صدها شاگرد از نسل‌های مختلف، تنها بخشی از خدمات فراوان پایور به موسیقی وطن خویش است.
