انتخابات و انتظارات

ارزیابی فعالان سیاسی از لوازم و موانع تحقق خواست رهبری

«تغییر از مسیر صندوق رأی امکان‌پذیر است»؛ این سخن هر سیاستمدار غیرخشونت‌طلبی است که همچنان امیدوار به بهبود وضع کشور است و باور دارد که حکومت و جامعه‌ای که بخواهد خود را اصلاح کند، باید صندوق رأی را جدی بگیرد. 11 ماه تا رقابت‌های انتخاباتی مجلس دوازدهم و مجلس خبرگان باقی مانده است. وضعیت یأس و سرخوردگی مردم به‌گونه‌ای است که تحلیل‌ها، از تکرار انتخابات حداقلی 98 خبر می‌دهند و پیش‌بینی افزایش مشارکت در صورت تعمیم رویکرد شورای نگهبان در آن انتخابات 98 و انتخابات 1400 آن هم با تداوم وضع موجود در میان نیست. در چنین شرایطی مقام رهبری در دیدار اخیر خود با مسئولان و کارگزاران نظام، با تأکید بر اهمیت انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان در اسفندماه امسال گفتند: «انتخابات می‌تواند مظهر قدرت ملی باشد و اگر درست برگزار نشود، ضعف کشور و ملت و مسئولان را نشان می‌دهد که هرچه ضعیف شویم تهاجم و فشار دشمنان بیشتر می‌شود. بنابراین باید قوی شویم که یکی از ابزارهای مهم قدرت، انتخابات است». ایشان در همین زمینه افزودند: «مسئولان مرتبط، راهبرد «مشارکت، امنیت، سلامت و رقابت انتخابات» را از هم‌اکنون مشخص کنند تا انتخاباتی خوب، سالم و با مشارکت بالا داشته باشیم». ایشان همچنین با تأکید بر ضرورت تمرکز همت و اراده همه مسئولان و دستگاه‌ها در همه طول سال برای «مهار تورم و رشد تولید»، به بیان الزامات تحقق شعار سال و چند توصیه مهم اقتصادی دیگر پرداختند و گفتند: «اگر به این الزامات عمل شود، نتایج آن در کاهش تورم و احساس آسایش نسبی مردم در آخر سال دیده خواهد شد». برگزاری انتخاباتی با مشارکت بالای مردم، آن‌هم با تجربه دو دوره اخیر انتخاباتی با حداقل مشارکت و نابسامانی‌های اجتماعی و سیاسی پیش‌آمده طی سال‌های اخیر، بدون اتخاذ تصمیمات و تمهیدات مناسب انتظار زیاد و بنا بر شواهد موجود و وضعیت فعلی دور از منطق است. بر همین اساس سخنان رهبری برای مشخص کردن راهبردها به‌منظور «مشارکت، امنیت، سلامت و رقابت انتخاباتی» در قریب به این یک‌سالِ پیش از انتخابات و اجرا و اثرگذاری درست آن در راستای افزایش رضایتمندی و تمایل مردم به حضور در پای صندوق‌های رأی بسیار مهم است. پاسخ به این سؤال که «انتظارات و الزامات تحقق آن چیست و چه باید کرد تا انتخابات باشکوه برگزار شود؟» راهگشای اتخاذ تصمیمات مناسب است. در همین راستا با حمیدرضا جلایی‌پور، جامعه‌شناس و فعال سیاسی اصلاح‌طلب، علی‌محمد نمازی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران و عضو مجمع نمایندگان ادوار مجلس و غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی از چهره‌های معتدل اصولگرا و نماینده مجلس دهم به گفت‌وگو نشسته‌‌ایم که در ادامه می‌آید:

۱. رهبری در دیدار اخیر با مسئولان نظام خواستار برگزاری سالم و با مشارکت بالای انتخابات آتی مجلس و انتخابات خبرگان شدند. به نظر شما با توجه به مجموعه شرایط سیاسی و اجتماعی موجود به‌ویژه پس از دو انتخابات ۹۸ و ۱۴۰۰ و ناآرامی‌های ۱۴۰۱ تا چه حد این امر قابل تحقق است و چرا این امر برای نظام اهمیت دارد؟

حمیدرضا جلایی‌پور:
حتی اگر به‌فرض انتخابات خیلی سالم، رقابتی و با نامزدهای اقشار مختلف برگزار بشود، میزان مشارکت می‌تواند از 60 در صد هم بیشتر بشود. اما احتمال وقوع انتخابات کم‌رونق مثل انتخابات ۹۸ هم هست.
باید امیدوار بود با این صحبت‌های رهبری انتخابات ۱۴۰۲ سرنوشتی به غیر از انتخابات ۱۳۹۸ پیدا کند. پایگاه رای ارکان حکومت یکی از مبانی اقتدار و قدرت حکومت هست. در گذشته و در مهندسی انتخابات ۹۸ و ۱۴۰۰ و با تشکیل «دولت یکدست» به پایگاه رای حکومت توجه نشد و حکومت در برابر اعتراضات مردمی بی‌سپر شد (توجه به مضامین شعارهای اعتراضات پاییز ۱۴۰۱ این موضوع را روشن می‌کند). ظاهرا و انتظار این است که یک حکومت دوراندیش این ضعف را در انتخابات ۱۴۰۲ ترمیم کند. باید این تغییر رویکرد حکومت در انتخابات ۱۴۰۲ را در عمل دید. ضمنا تا 11 ماه‌ دیگر، که قرار هست انتخابات برگزار بشود، وضعیت سیاسی ایران خیلی سیال خواهد بود و نمی‌شود قطعی حرف زد؛ چون‌ وضعیت مولفه‌هایی مثل رابطه ایران با کشورهای همسایه، رابطه ایران با کشورهای غربی در بحث رفع تحریم‌ها، کنترل گرانی‌ها، کنترل تغییرات و التهابات نرخ ارز، نحوه مدیریت حجاب از سوی حکومت، اینکه تندروها در حکومت دسته‌گل خاص و «ایران‌برانگیزی» به آب ندهند، وضعیت اختلال در اینترنت، اینکه ناامنی حادی در ایران رخ ندهد، همه اینها مولفه‌های مهمی هستند که بهتر شدن یا بدتر شدن آنها را باید در عمل دید. با تبلیغات، کار کشور درست نمی‌شود. اگر مولفه‌های مذکور حاد نشود، تازه یک مولفه‌ دیگر خیلی تعیین‌کننده است و آن اینکه آیا نیروهای کیفی و شایسته شهروندان (حدودا جوان و چهل‌ساله) کشور در جریان انتخابات مجلس آتی گرفتار تیغ نظارت استصوابی می‌شوند یا نه؟ اگر این نیروها بتوانند کاندیدای انتخابات شوند، حدس من این است که میزان مشارکت مردم در سطح ملی در انتخابات ۱۴۰۲ از 50 درصد بالاتر می‌‌رود. البته در شهرهای بزرگ همچنان مشارکت بالا نخواهد بود. اگر رهبری خواهان گشایش باشند، بعید است شورای نگهبان مقاومت کند. حتی اگر به‌فرض انتخابات خیلی سالم، رقابتی و با نامزدهای اقشار مختلف برگزار بشود، میزان مشارکت می‌تواند از 60 درصد هم بیشتر شود. اما اگر متاسفانه در چند مورد از مولفه‌های بالا ناکامی رخ بدهد، احتمال وقوع انتخابات کم‌رونق مثل انتخابات ۹۸ هم هست. لذا خوب است سیستم به این گزاره ساده توجه کند که مردم و شهروندان ایران «بی‌خرد» نیستند و در برابر هر اشتباه بی‌تفاوت نمی‌شوند.
غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی:
تغییر نگرش‌ها متناسب با رهنمودهای رهبری باید بدون نگاه افراطی ایجاد شود. حاکمیت باید از دست افراد تندرو خلاص شود.
رهبری در دیدار اخیر با مسئولان نظام خواستار برگزاری سالم و با مشارکت بالای انتخابات آتی مجلس و انتخابات خبرگان شدند. به نظر شما با توجه به مجموعه شرایط سیاسی و اجتماعی موجود به‌ویژه پس از دو انتخابات ۹۸ و ۱۴۰۰ و ناآرامی‌های ۱۴۰۱ تا چه حد این امر قابل تحقق است و چرا این امر برای نظام اهمیت دارد؟
در انتخابات‌ گذشته آمار مشارکت‌کنندگان به‌هیچ‌عنوان در‌ شأن انقلاب و نظام نبود و همه کسانی که برای بالا آمدن جناح خودشان شعار حداقلی می‌دادند، بانیان وضع موجود هستند و شرایط فعلی کشور ناشی از همین تفکرات اشتباه یکدست بودن است. ما باید از همه افکار، جناح‌ها و گروه‌های سیاسی پایبند به قانون اساسی کشور در مجلس نماینده داشته باشیم. اینکه هر‌کس با ما نیست، پس علیه ماست، نظریه اشتباهی است و الان هم تجربه نشان داده که این یک دوره که آمدند چه اتفاقات اسفناکی برای کشور رخ داد. البته همین‌جا باید گریزی بزنم و بگویم که برای رسانه‌های وابسته به دولت متاسف هستم که فرمایشات رهبری را برای خودشان مصادره به مطلوب کردند. اگر می‌خواهیم این فرمایش رهبری تحقق پیدا کند، مثل تذکری نشود که برای ماجرای آقای لاریجانی دادند و شورای نگهبان به هر دلیلی توجه نکرد. اعضای شورای نگهبان و مجموعه‌های نظارتی باید کاری کنند که حضور حداکثری تحقق پیدا کند. حداکثر مشارکت ما در خیلی از شهرستان‌ها 18 درصد بوده است، حتی در یک شهرستان بزرگ 9درصد مشارکت داشتیم. چرا مشارکت پایین آمده؟ زیرا مردم احساس می‌کردند که در این انتخاب، مشارکت و دخالتی ندارند. اجازه دهید از تفکرات، جناح‌ها و گروه‌های مختلف به مجلس بیایند. شما که شورای نگهبان دارید، اینطور نیست که هر‌چه مجلس تصویب کرد، تمام شود. نگران چه هستید؟ اجازه دهید حرف‌ها گفته شود. زمانی که تریبون آزادتر بود شرایط کشور بهتر بود یا الان؟ الان چقدر مسئله امنیتی برای کشور حاد شده است، زیرا تریبون‌ها بسته شد. می‌گویند 88 هزار نفر عفو شده‌اند اما هنوز ما در زندان خبرنگار داریم. شما وقتی تریبون را بستید هر لحظه باید دغدغه داشته باشید که یک شب ناآرامی ایجاد شود. باید فضا و تریبون ایجاد شود که مردم حرف بزنند. حر‌ف‌ها باید گفته شود نه اینکه خفقان ایجاد کنند. این مسائل اشتباهاتی است که رخ داده است. من خودم را نمی‌گویم که جانباز 70 درصد هستم، شما فرزند شهید، کسی که تمام وجودش را برای نظام جمهوری اسلامی داده است را عدم صلاحیت می‌زنید؟ این عیب نیست؟ باید کمی افکار بازتر باشد. باید منتظر آینده ماند و دید چه می‌شود، ولی تا الان کارنامه، خوب نبوده است.
علی محمد نمازی:
حضور پرشور مردم در انتخابات نیازمند یک جهش است، جهش این است که مردم این موضوع را لمس کنند که سیستم به مطالبات آنها توجه کرده و قصد دارد زمینه را برای تغییر فراهم کند.
اینکه مقام رهبری حدود 11 ماه مانده به زمان انتخابات دوازدهمین دوره مجلس، به موضوع انتخابات سالم و رقابتی پرداخته‌اند، به این علت است که جوهره و باطن هر نظام دموکراتیک و نظام مدعی برخاسته از خواست و اراده ملت، موضوع مهم موقتی بودن دوره قدرت و چرخش قدرت از طریق صندوق رأی و بر اساس خواست و اراده مردم است. لذا حرف مهمی که در این زمان می‌توانست توسط عالی‌ترین مقام رسمی کشور زده شود، همین است. اما این امر منوط به شرط و شروطی است و زمانی مردم می‌توانند امیدوار باشند که قرار است انتخابات واقعی و بر اساس رقابت برگزار شود، که نشانه‌‌ها و علامت‌هایی از این موضوع در جامعه و سیاست دیده شود. اولین نشانه و علامت ایجاد آشتی و وحدت ملی و حل موضوعات اخیر مانند موضوع حجاب و در یک‌کلام سازگاری سیستم با نظرات و خواست مردم است. دومین علامت که باید دیده شود و به آن توجه کرد، این است که سازوکارهای انتخابات‌های گذشته باید تغییر کند، من به‌عنوان یک نماینده ادوار هرچه قانون جدید در مسیر انتخابات دیده‌ام در جهت ایجاد تنگنا برای انتخابات آزاد بوده است. قانون انتخاباتی باید داشته باشیم که حقوق همه ملت را تضمین کند؛ نه اینکه فقط برای یک تفکر و جناح خاص باشد. یکی از ابتدایی‌ترین سازوکارهایی که در این مسیر باید تغییر کند، بحث نظارت استصوابی است. این نظارت باید اصلاح شود. نکته بعد، تغییر در برگزارکنندگان انتخابات است؛ باید به زمان امام برگردیم که فرمانداران بدون محدودیت و فقط با شرط انتخاب درست معتمدین، می‌آمدند و معتمدین واقعی مردم را برای هیئت‌های اجرایی انتخابات‌ها انتخاب می‌کردند. نحوه تشکیل هیئت اجرایی باید به زمان امام برگردد. موضوع دیگری که باید انجام شود این است که نقش بیشتری در انتخابات به احزاب سپرده شود. اگر قرار است فقط با شورای نگهبان باشد، این اعضا رویه خود را عوض کنند تا امیدواری ایجاد شود که نویدبخش حاکمیت اراده و خواسته مردم است. کار دیگری که باید انجام شود این است که صداوسیما باید چهره‌های شاخص جناح‌ها را دعوت کند و درباره لوازم انتخابات سالم و رقابتی بحث کنند تا به شرایط امید بستن به انتخابات برسند. نکته دیگر آزاد شدن فعالیت احزاب است که باید بتوانند آزادانه موضع بگیرند و طرح بدهند. عامل تأثیرگذارِ بعدی مطبوعات است که باید بتوانند حقایق را بنویسند و خواست مردم را به مجموعه حاکمیت منتقل کنند و مسئولان هم در قبال این موضوعات مطرح‌شده، باید پاسخگو باشند. اگر این چند مورد در کشور دیده شود، متوجه خواهیم شد که قرار و میل بر این است که به‌سمت رفع محدودیت حرکت کنیم و انتخاباتی رقابتی برگزار خواهد شد؛ تابه‌حال هر‌چه جلوتر رفته‌ایم مشکلات و محدودیت‌ها بیشتر از قبل شده است.

۲. رهبری در این سخنرانی از مسئولان ذی‌ربط خواستند راهبرد مشارکت، امنیت، سلامت و رقابت انتخابات را از هم‌اکنون مشخص کنند. دلیل اهمیت این راهبرد و ارکان آن چیست و چرا رهبری بر مشخص شدن سریع آن تاکید دارند؟

حمیدرضا جلایی‌پور:حالا باید ببینیم در عمل و پس از صحبت رهبری دستگاه‌های حکومتی و صداوسیما و شورای نگهبان و دستگاه‌های اطلاعاتی چه خواهند کرد؟ شما دیدید در اوج ناآرامی‌های سال قبل بعضی گفته‌اند راه نجات کشور بازگشت به سخنان مرحوم مصباح است! نیامد بگوید راه نجات کشور «میزان رأی ملت» امام است. این حرف یعنی رای مردم برای دولت رئیسی اهمیت محوری ندارد. با این تلقی‌ها بعید است انتخابات بارونق و تاثیرگذاری داشته باشیم. صداوسیما همچنان ضدتشکل‌یابی سیاسی شهروندان و ضدنهادهای مدنی صحبت می‌کند. با جسارت به برخی مردم واقعا معترض به وضع موجود، می‌گوید اغتشاشگر! با این شیوه، دوباره با یک انتخابات «نیم‌بند پیش‌بینی‌شده» روبه‌رو می‌شویم. متاسفانه در اطراف انتخابات قابل پیش‌بینی هم شبکه‌ای از منافع و گروه‌های همسود شکل گرفته و اساسا دغدغه‌ای برای کسری مشروعیت نظام ندارند و زیر برخی شعارها‌ دنبال بستن بار خودشان هستند. بدون توجه به لزوم تغییرات، متاسفانه «وضعیت دولت و جامعه ضعیف فعلی» ادامه پیدا می‌کند. مقامات همچنان تکیه‌گاهشان نیروهای امنیتی خواهد بود. شما دیدید عضو شورای شهر تهران برای کنترل حجاب از ارتش و سپاه و بسیج کمک خواست!! ببینید کار به کجا رسیده است.
جعفرزاده ایمن‌آبادی:به جهت عدم توفیقاتی که مردم در این همه مشارکت داشته‌اند، دیگر مثل سابق نیست که تکلیف احساس کنند و پای صندوق بیایند. الان سطح آگاهی مردم بالا رفته است، نمی‌توان همیشه به مردم گفت سرپیچ هستیم. بعد از 43 سال باید این پیچ‌ها رد شده باشد. چه زمانی قرار است این جاده هموار شود؟ نمی‌توان همیشه با قسم به خون شهدا مردم را پای صندوق آورد. رهبری تشخیص درستی داشته‌اند، سطح آگاهی اجتماعی مردم بالا رفته است. ببینید چرا الان بخش قابل توجهی از مردم پای صداوسیما نمی‌نشینند؟ زیرا چیزهایی وجود دارد که جای صداوسیما را گرفته است. ده تا دروغ می‌گوید و سه‌تا حرف راست می‌زند. همان سه حرف راست باعث می‌شود مردم حرفش را باور کنند. نشان داده شده که با این همه مشارکت، مردم نتیجه نگرفته‌اند. من منکر زحمات و اتفاقات خوب نمی‌شوم اما نشان داده شده که نتیجه نمی‌گیرند. یک عده افرادی در مجلس نشسته‌اند که تمام دغدغه‌شان چهار تار موی دختران شده است. اینها شکم مردم، فقر، فساد، اختلاس و... را نمی‌بینند؟ من نمی‌گویم حجاب نباشد، رهبری هم فرمودند که واجب است. حرف من این است که چرا به بقیه مسائل توجه نمی‌کنند. باید فرمایشات رهبری را همه‌جانبه مورد توجه قرار داد؛ نه اینکه هر‌کدام را خوش‌مان نیامد بایگانی شود. مثلا درباره اقتصاد و تورم که تذکر دادند، من قاطع می‌گویم از دولت رئیسی و این تیم اقتصادی هیچ‌وقت کنترل تورم، مهار تورم، خروج از رکود و رشد اقتصادی محقق نمی‌شود؛ مگر اینکه عددسازی کنند. باید خودشان را تکان دهند و از دلسوزها استفاده کنند، نه آدم‌هایی که ادعا دارند معدل 19 و نیم اقتصاد گرفته‌اند اما تز می‌دهند که سرباز آمریکایی گروگان بگیرند. باید بروند اهل فن و امتحان‌پس‌داده‌ها را به حوزه‌ای بیاورند که اولویت مردم است. همه می‌دانیم که ریشه اعتراضات سال قبل در اقتصاد، در نداشتن امید به آینده و به این دولت ناکارآمد بود.
علی محمد نمازی: بخشی از مسائلی که بیان می‌شود تعارف است. چطور می‌شود بعد از 43 سال از عمر نظام جمهوری اسلامی، اسباب برگزاری انتخابات رقابتی را ندانیم. ما این را می‌دانیم، حالا که رهبری این موضوع را گفته‌اند باید به فال نیک گرفت و اسباب و راه‌هایی را که می‌شود به این موقعیت رسید باید فراهم کرد. وزارت کشور و کمیسیون ماده 10 احزاب نباید این‌قدر محدودیت ایجاد کنند، مطبوعات باید آزاد باشند و نظرات را منعکس کنند. در مورد وزارت کشور شاهد حضور وزیری باشیم که امید را زنده کند. برخورد با این خواسته رهبری دو نوع است؛ یکی شفاهی است و یکی عملی. 11 ماه مانده به انتخابات وقت این حرف‌ها نیست. ما نمی‌گوییم در این مدت قانون را تغییر دهند، به قانون زمان امام برگردند. این بازگشت می‌تواند منجر به برگزاری انتخابات رقابتی شود.

۳. رویکردهای مسئولان اجرایی و نظارتی انتخابات را تا چه حد متناسب با پیشبرد این راهبرد می‌دانید؟

حمیدرضا جلایی‌پور:اشاره کردم؛ با این نوع نظارت استصوابی، با این صدا‌و‌سیما، با این فیلترهای شدید امنیتی و با این اخلال‌ها در اینترنت امید اصلاح و تغییری نیست. متاسفانه یک دهه هست با سیاست‌های اشتباه داخلی و خارجی جامعه و بروکراسی ایران دارد تخریب می‌شود. اگر چنین تخریب‌هایی نشده بود، آن اتفاقات مردمی، ‌با آن صدای بلند، در ۱۴۰۱ شکل نمی‌گرفت.
جعفرزاده ایمن‌آبادی:نظارت استصوابی باید از دست یک جناح خارج شود. این نظارت نباید سیاسی و جناحی شود. من مخالف نظارت استصوابی نیستم اما این نوع نظارت شرایطی دارد. چطور فردی الان در مجلس حضور دارد که دو بار به جرائم مختلف محکوم شده اما تایید شده است، ولی آدمی که هیچ محکومیت و پرونده‌ای ندارد، ردصلاحیت شده است؟ باید از داستان خودی و غیرخودی و سیاه و سفید دیدن خارج شویم. جالب است آدم‌هایی که برای حفظ نظام و انقلاب امتحان پس داده‌اند ردصلاحیت شده‌اند و هیچ دلیلی هم به آنها اعلام نمی‌شود. خلاصه حرف من این است که نظارت استصوابی باید از عینک‌های سیاسی، جناحی، گروهی و خودی و انقلابی خارج شود.
علی محمد نمازی: به‌صورت صریح و شفاف بگویم، رفتارها تقریباً 180 درجه مخالف رهنمودهایی است که توسط رهبری ارائه می‌شود. بعضی‌ها ثابت کرده‌اند که به برگزاری انتخابات با حضور حامیان یک تفکر عادت دارند. من شاهد بوده‌ام که نمی‌توان یک نفر آدم متمایل به اصلاح‌طلبان در هیئت‌های اجرایی پیدا کرد. شورای نگهبان با کمک بعضی نهاد‌های امنیتی آمده در همه شهرستان‌ها دفتر ایجاد کرده است. انتخابات باید توسط هیئت‌های اجرایی با نمایندگان واقعی مردم برگزار‌ شود. ناظران باید مورد اعتماد مردم باشند. چیزی که الآن اتفاق افتاده این است که شورای نگهبان دستگاه عریض و طویل ایجاد کرده است و برای خودشان رد صلاحیت می‌کنند. این مکانیزم و تشکیلات عادت کرده است که نامزدها از فیلترهای تنگ عبور کنند.

۴. با توجه به فضای موجود و سوابق دو انتخابات قبل، مردم گرایش و انگیزه و توان لازم برای حضور موثر در این انتخابات را دارند؟ چه پیش‌زمینه‌هایی در این جهت باید فراهم شود؟

حمیدرضا جلایی‌پور: با حرف و با تبلیغات، کشور از بحران اعتبار و ناکارآمدی چنین نتایجی بیرون نمی‌آید. شما دیدید انتخابات در ۹۸ و ۱۴۰۰ چگونه برگزار شد؛ به مردم دهن‌کجی کردند و دولت «یک‌دست» تشکیل دادند. ولی این سیستم یک‌دست هم دستاوردی به همراه نگذاشت و دیدیم در سال ۱۴۰۱ شش ماه با آن مسائل روبه‌رو شد. برای عبور از این وضعیت آن مولفه‌هایی که در ابتدا اشاره کردم، مهم است. اقشار مختلف مردم باید بتوانند شهروندان شایسته خود را نامزد کنند و به آنها رای بدهند تا یک مجلس تاثیرگذار شکل ‌بگیرد. با عده‌ای از افراد بدون شایستگی و بدون کارنامه اما تایید صلاحیت‌شده که نمی‌شود اوضاع را تغییر داد. می‌شود اوضاع را خراب‌تر کرد. با تبلیغات و مهندسی برخی امور، نمی‌شود انتظار بهبود اوضاع کشور را داشت. فقط ممکن است دوباره جامعه به سمت بی‌ثباتی و ناامنی سوق پیدا کند.
جعفرزاده ایمن‌آبادی: یکی از پیش‌زمینه‌های اصلی مشارکت بالا در انتخابات، امید به آینده است. یکی از بزرگترین بذرهای ناامیدی را تیم دولت ریخته است. مردم می‌بینند از زمانی که رئیسی سرکار آمده است همه قیمت‌ها افزایش پیدا کرده و وعده‌ها محقق نشده و خلاف واقع بوده است. اول اوضاع اقتصادی را درست کنید. مردم با هیچ‌کس عقد اخوت نبسته‌اند، حتی به رئیس قبیله هم می‌خواهند رای دهند نگاه می‌کنند که امید دارند قبیله درست شود؟ ای‌کاش مقام رهبری به اقتصاد هم ورود می‌کردند و آن را از دست دولت می‌گرفتند. این دولت علم، توانایی و اراده ندارد. 45 درصد عمر دولت تمام شده است و نتیجه این شده است. با ادامه روند موجود، اوضاع در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بدتر خواهد شد. تغییر نگرش‌ها متناسب با رهنمودهای رهبری باید بدون نگاه افراطی ایجاد شود. ساختار سیاسی باید از دست افراد تندرو خلاص شود. این تندروها را جایی غل و زنجیر کنید که مملکت نفس بکشد. من مخالف حصر هستم، اما درباره این افراد می‌گویم باید مدتی حصر باشند. برای ملت لازم است که این افراد مدتی نباشند. آقای شریعتمداری نامه نوشته که فقط انقلابیون تایید صلاحیت شوند، کدام انقلابی را می‌گوید؟ افرادی که مانند خودشان هستند؟ تا الان تریبون انقلابی‌هایی که این افراد می‌گویند جز خسارت برای کشور و انقلاب چیزی داشته است؟ یک نفر به من بگوید الان سطل ماست این آقای انقلابی چقدر خسارت به کشور وارد کرد؟ تمام کانال‌های بیگانه روی این موضوع مانور دادند. شما بلد نیستید از یک سطل ماست استفاده کنید، از آن به اندازه بمب برای ایران خسارت ایجاد می‌کنید. حالا شما انقلابی شده‌اید؟
علی محمد نمازی: باید واقعیت را بیان کرد؛ من در این مدت با افراد زیادی حرف زده‌ام که بسیاری از آنها گفته‌اند از کدام انتخابات حرف می‌زنی؟ ما که در انتخابات شرکت نمی‌کنیم. این شرایطی که ما در کشور دیده‌ایم این است که فضا برای برگزاری انتخابات پرشور آماده نیست و مردم می‌گویند به هیچ‌کدام از جناح‌ها رأی نخواهند داد. حضور پرشور مردم در انتخابات نیازمند یک جهش است. جهش این است که مردم این موضوع را لمس کنند که به مطالبات آنها توجه می‌شود. اگر این جهش رخ ندهد به نظر می‌آید استقبالی که موردنظر است، از انتخابات مجلس دوازدهم صورت نخواهد گرفت. نکته آخر اینکه تغییرات زیاد و غیرمترقبه در سطح کشور، این ترس را ایجاد کرده که قرار است در ورطه دیگری قرار بگیریم و مشکلی هم حل نشود. باید از طریق صندوق رأی مطالبات مردم را پاسخ داد.