وفاق ملی در پیچ تهران/بررسی روی کار آمدن دولت وفاق و انتخاب محمد معتمدیان به‌عنوان استاندار تهران
محمد معتمدیان، استاندار جدید تهران در مراسم معارفه خود تاکید کرد که اجازه نخواهد داد مسائل اجتماعی به چالش‌های امنیتی تبدیل شود و همین مساله نگرانی‌ها درباره نگاه امنیتی او به استان تهران را دامن می‌زند.
محمد معتمدیان، استاندار جدید تهران از آذربایجان غربی راهی تهران شد. او با تجربه چند دوره استانداری و همچنین مسئولیت دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه، در سطح استانی، نقش‌های حساسی به عهده داشته است. معتمدیان در دولت رئیسی استاندار آذربایجان غربی بوده، سابقه استانداری دو استان دیگر؛ خراسان جنوبی و رضوی را نیز در دولت حسن روحانی در کارنامه خود دارد. معتمدیان متولد کرمانشاه است و کارشناسی ارشد مدیریت دارد.
اعتراضات به انتخاب استاندار جدید
اما این انتخاب یکی از پربحث‌ترین تصمیمات دولت چهاردهم در میان فعالان سیاسی استان تهران بوده است. دلیل این انتقادات گرایش سیاسی و خاستگاه او بوده است که از یک سو رضایت اصولگرایان را به همراه داشته و معتقدند که پزشکیان با این انتخاب به شعار وفاق ملی عمل کرده است و ناراحتی گروه دیگری را به همراه دارد که معتقدند این انتخاب، انتخابِ درستی برای تهران نبوده است. او پیش از اینکه استاندار آذربایجان غربی شود، مدیرکل اطلاعات این استان بود و بنابر تجربه با دیدگاهی امنیتی به استانداری این استان رسید. حالا انتخاب چهره‌ای امنیتی برای پایتخت و استان تهران در دولت چهاردهم مورد انتقاد بسیاری از فعالان سیاسی قرار گرفته است.
رابطه استاندار و مشارکت سیاسی مردم
استان تهران، رتبه نخست تولید محصول ناخالص داخلی کشور را برعهده دارد، دروازه ارتباطات ایران با دیگر کشورهای جهان است. حدود 18 درصد جمعیت کشور را در خود جای داده و از سیاسی‌ترین استان‌های کشور است. از همین روی مدیریت امور اجرایی در این استان بسیار مهم است؛ استانی که در دهه‌های اخیر با مشکلات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی عدیده‌ای روبه‌رو بوده و یک پای ثابت اعتراضات مدنی و معیشتی به‌ویژه در دهه اخیر بوده است. میزان مشارکت مردم این استان در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری دوره‌های اخیر کاهشی بوده است.
در انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم درصد مشارکت تهرانی‌ها 33 درصد بود. در انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم 34 دصد و در انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم 66 درصد بوده است. حال آنکه این مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم 55 درصد بوده است. تهرانی‌ها به دلایل متعددی از جمله مشکلات اقتصادی به‌خصوص نرخ تورم، کاهش ارزش پول ملی، نرخ مسکن و افزایش قیمت‌ها و نبود آزادی‌های مدنی مشارکت خود را در انتخابات‌های مختلف کاهش داده‌اند.
از طرفی هم با توجه به آنکه آلودگی هوا در پاییز و زمستان، پای ثابت زندگی تهرانی‌ها شده است، تلاش نامطلوب در سطح کشوری و استانی در کاهش و کنترل آلودگی هوا و تصمیم‌گیری‌های نهادهای مختلف به‌ویژه استانداری تهران در اعمال محدودیت‌های تردد و نظارت بر سوخت وسائل نقلیه و توسعه حمل و نقل عمومی نارضایتی عمومی در این استان و به‌ویژه پایتخت را چندین برابر کرده است. از همین روی استانداری که علاوه بر اشراف به چالش‌های استان، بتواند قدمی در راستای کاهش نارضایتی‌ها و افزایش رفاه اقتصادی و اجتماعی مردم این استان بردارد بسیار مهم است.
پس از انتخاب معتمدیان به‌عنوان استاندار تهران، برخی با این پیش‌فرض که استان تهران از آنِ چهره‌های اصولگرا است با این مسئله کنار آمدند. اما بررسی گرایش سیاسی استانداران قبلی این مسئله را تایید نمی‌کند. استانداران دولت رئیسی اصولگرا بودند؛ محسن منصوری نخستین استاندار تهران در دولت رئیسی، رئیس ستاد سعید جلیلی در انتخابات 1403 بود و علیرضا فخاری نیز چهره‌ای سپاهی بود. در دولت حسن روحانی نیز که یک رئیس‌جمهور اعتدال‌گرا بود، تمامی استانداران؛ سیدحسین هاشمی(1392-1396)، محمدحسین مقیمی(1396-1397)، و انوشیروان محسنی بندپی (1397-1400) همگی اصلاح‌طلب بودند.
معتدیان: اجازه نمی‌دهم مسئله اجتماعی چالش امنیتی شود
معتمدیان در مراسم معارفه خود وعده داد که توسعه متوازن در استان تهران را دنبال خواهد کرد. شاخص‌های توسعه استان تهران را بهبود خواهد داد و طرح‌های ناتمام را تکمیل خواهد کرد. بعلاوه حل چالش‌های آبی استان تهران و حل دیگر مشکلات استان از جمله حمل و نقل عمومی، ترافیک، فاضلاب، حاشیه‌نشینی با استفاده از ظرفیت‌های نخبگان از دیگر وعده‌های معتمدیان در این مراسم بود.
هرچند که او نگاه امنیتی خود را نیز دنبال کرد و با اشاره به اینکه امنیت تهران را اولویت خود می‌داند تاکید کرد که اجازه نخواهد داد مسائل اجتماعی به چالش‌های امنیتی تبدیل شود. نکته‌ای که او روز گذشته در مراسم تکریم و معارفه فرمانداران قدیم و جدید پایتخت نیز تکرار کرد. او در این مراسم با اشاره به اینکه تهران بارانداز آسیب‌های اجتماعی در کشور است، گفت: «اولویت ما تامین امنیت حداکثری در تهران است و تدابیر ما بر این اساس است که ویژگی خاص پایتخت مدنظر قرار گیرد.»
رویکرد او در خصوص اتباع غیرمجاز ساماندهی است و اظهار کرد که «فراتر از قانون عمل نخواهد کرد». استاندار تهران اسکان و نگهبانی اتباع غیرمجاز در ویلاها را نیز برده‌داری مدرنی نامید که با آن برخورد خواهد کرد. او اشاره‌ای نیز به مسئله آلودگی هوای تهران داشت و گفت قانون هوای پاک به درستی در استان تهران اجرا نشده و این مسئله را نیز پیگیری خواهد کرد.
عملکرد معتمدیان؛ از آذربایجان غربی تا تهران
اینکه در دولت چهاردهم و با روی کار آمدن مسعود پزشکیان، استاندار تهران از چهره‌های اصولگرا انتخاب شده است، مهمترین موضوع مورد انتقاد حامیان ستادی پزشکیان و فعالان سیاسی اصلاح‌طلب است. از سوی دیگر به رویکرد معتمدیان در استان آذربایجان غربی انتقادات جدی به‌ویژه در زمینه احیای دریاچه ارومیه در زمانی که در این استان فعالیت می‌کرد وجود دارد.
محمد درویش، کارشناس محیط زیست در گفت‌وگویی با روزنامه فرهیختگان با اشاره به اینکه 85 درصد از علت خشکی دریاچه ارومیه عامل انسانی است، به نقش معتمدیان و شهریاری دو استاندار قبلی این استان در احیای دریاچه ارومیه اشاره کرده و درباره معتمدیان گفته بود: «براساس اعلام مسئولان سابق ستاد احیای دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین مانع تحقق اهداف ستاد احیا، استانداران وقت آذربایجان غربی بودند.
حالا فکر کنید استاندار وقت آذربایجان غربی شده است مسئول ستاد احیای دریاچه ارومیه، یعنی کسی که هیچ اعتقادی به اجرای آن اهداف ندارد.» برخی از فعالان سیاسی آذربایجان غربی نیز عملکرد او در استانداری این استان را مطلوب ندانستند؛ به‌ویژه برخی انتصاب‌هایی که در این استان انجام داده بود.
مسئله انتصابات
اما معتمدیان در استان تهران نیز با انتصابات خود در همین دو ماه ابتدایی فعالیت‌اش، مورد انتقادهای بسیار جدی قرار گرفته است؛ انتقادهایی که به‌ویژه پس از انتخاب فرمانداران شهرستان‌های قدس و بهارستان بیشتر شد و منجر به انتشار بیانیه‌های اعتراضی هم شد. علیرضا فاتحی‌نژاد، سرپرست جدید فرمانداری قدس یک چهره سیاسی اصولگرا و عضو جبهه پایداری است.
به گفته برخی فعالان سیاسی، نماینده شهر قدس در مجلس که منتسب به جبهه پایداری است در این انتخاب بی‌تاثیر نبوده است. انتقاد اصلاح‌طلبان به این بود که با توجه به مجموعه اعتراضات و نارضایتی‌هایی که در این شهر وجود دارد، فرماندار آن باید از یک چهره اصلاح‌طلب و یا میانه باشد. صادق محمدی، رئیس ستاد پزشکیان در شهر قدس با انتقاد از این انتصاب آن را منطبق بر سیاست‌های دولت چهاردهم ندانست.
از سویی دیگر برخی نیز معتقدند که با توجه به نزدیکی انتخابات شوراهای شهر و روستا و پایگاه رای اصولگراها در شهر قدس بسیار مهم است که فرماندار آن از یک جریان میانه و یا اصلاح‌طلب باشد و برخی نیز ظن مهره‌چینی برای این انتخابات را مطرح کردند. اگرچه معتمدیان از دیدگاه عده‌ای دیرهنگام دست به تغییرات زده است، اما انتقادهایی نیز به تغییرات در سطح فرمانداری‌ها پیش از انتخاب معاون سیاسی در این استان مطرح شده است.
مراد مرادی‌کرناچی، سرپرست جدید فرمانداری شهرستان بهارستان نیز یک نظامی و کرمانشاهی است. او نیز یک چهره اصولگرا است. علی رزازی، مدیرکل حوزه استاندار استان تهران، دیگر انتصابی است که با انتقاد روبه‌رو شده است. معتمدیان رزازی را از آذربایجان غربی به تهران آورده است؛ او که ابتدا مجری صداوسیمای آذربایجان غربی بود، در دوران استانداری معتمدیان در این استان، به‌عنوان مشاور امور هماهنگی و رسانه استاندار آذربایجان غربی وارد استانداری شد و سپس به‌عنوان معاون توسعه مدیریت و منابع استانداری آذربایجان غربی فعالیت خود را ادامه داد.
البته دیگر انتخاب‌های معتمدیان توانسته نظر اصلاحاتی‌های استان تهران و به‌ویژه اعضای ستاد انتخاباتی او در استان را جلب کند و او با انتخاب‌های بعدی خود اندکی فشار مخالفان را از روی خود برداشت. حشمت‌الله عسگری، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری تهران، رئیس ستاد کارآفرینان پزشکیان در کشور و معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران در دولت روحانی بود. مشیرالحق عابدی، سرپرست معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی استان تهران نیز در دولت روحانی سرپرست استانداری خراسان جنوبی بود. هادی شرفی، سرپرست اداره کل بازرسی، مدیریت عملکرد و امور حقوقی استانداری تهران نیز معاون اداره کل بازرسی و امور حقوقی استانداری تهران بوده است.
حسین کاغذلو، معاون سیاسی استان تهران نیز که در روزهای اخیر به این سمت رسید در دولت روحانی فرماندار ورامین بوده است. خوش اقبال، سرپرست فرمانداری تهران نیز کرمانشاهی است و معاون سیاسی استانداری کردستان و کرمانشاه بوده است. اگرچه خوش‌اقبال بیشتر سال‌های مدیریتی خود را در استانداری گذرانده است اما بیشتر آنها در استان کرمانشاه رقم خورده است و این نگرانی وجود دارد که آیا گزینه بومی استان کرمانشاه گزینه مناسبی برای پایتخت هست یا نه. حسین توکلی‌کجانی نیز به سرپرستی فرمانداری شمیرانات رسید.
هرچند که معتمدیان تا این لحظه تلاش کرده است تا حضور جریان‌های سیاسی مختلف را در انتخاب‌های خود لحاظ کند، اما نگرانی از نگاه او به مسائل استان تهران همچنان پابرجا است و بسیاری معتقدند که اگر او بخواهد با رویکردی امنیتی اداره استان تهران را پیش ببرد، موفقیت چندانی در ادامه ماموریت خود در این استان کسب نخواهد کرد. اما باید دید عملکرد معتمدیان در ماه‌های آینده چگونه رقم خواهد خورد.
