حمیدرضا جلاییپور، استاد جامعهشناسی دانشگاه تهران در گفتوگو با هممیهن درباره ضرورت نقد و کنشگری سیاسی سخن گفت
انتقادها به پزشکیان فرصت است
استاد جامعهشناسی دانشگاه تهران میگوید: انتقاداتی که هماکنون به سه نفر از لیست دولت پزشکیان میشود، در واقع برای پزشکیان یک فرصت و نقد رحمت است.
انتقادها به دولت در این مدت گاهی از قالب نقد خارج شده و حالت هجمه به خود گرفته، چقدر از این انتقادها را کنشگری سیاسی باید در نظر گرفت و چقدر واکنش احساسی است؟
درست است. اگر به انتقادها درست پاسخ داده نشود، طبیعی است که به هجمه تبدیل میشود. ببینید این انتقادها از چه زمانی اوج گرفت؛ زمانی که پزشکیان لیست وزرایش را به مجلس تقدیم کرد منتقدین از وزرای کشور، آموزش و پرورش و ورزش تعجب کردند. البته ده تا از وزرای او خیلی کیفی و قابل دفاعاند و محصول کمیتهها و شوراهای مشورتیاند. اما انتخاب آن سه نفر برای کثیری از کنشگران حامی پزشکیان غیرمنتظره بود. مضافاً در همین زمان هم جواد ظریف که ستاره همراهان پزشکیان بود، استعفا داد و قصه نگرانیها تشدید شد.
البته منتقدان پزشکیان دو نوع هستند و شایسته است آقای پزشکیان حداقل حرف منتقدین نوع اول را جدی بگیرد و آنها گروهی هستند که کنشگر سیاسی و دلسوز دولت پزشکیان هستند و در واقع سرمایه دولت او حساب میشوند و انتظار معرفی این سه نفر را نداشتند. نوع دوم منتقدینی هستند که اصلاً به اثربخشی انتخابات با شرایط موجود سیاسی (یعنی در شرایطی که سیستم سیاسی مشکلات ساختاری دارد) امید نداشتند و چهبسا در انتخابات هم شرکت نکردند اما الان میگویند دیدید گفتیم که پزشکیان نمیتواند و یا حکومت به او اجازه تغییر نمیدهد و آیه یأس میخوانند.
با این همه اولاً تا سهشنبه هفته دیگر باید صبر کرد و دید همه اعضای کابینه از مجلس رای اعتماد میگیرند یا نه؟ اگر همه اعضای کابینه رای بیاورند نقد ناقدان گروه دوم زیاد شنیده نخواهد شد. ثانیاً باید دید این دولت در عمل چکار میکند، و بعد به نقاط قوت و ضعف دولت پرداخت. ثالثاً پزشکیان به هر قیمت نباید با استعفای ظریف موافقت کند. ظریف نماد «هوشمندی، تغییر، انعطاف، مردمیبودن و امید دادن به مردم» بود.
نحوه برخورد رئیسجمهور به این کنشگری سیاسی یا انتقادها چگونه باید باشد؟
بله، نهایتاً تصمیمگیرنده پزشکیان است نه دیگر کنشگران، اما او در جریان تبلیغات انتخابات دو قول به مردم داد. قول اول اینکه با حکومت دعوا ندارد و میخواهد تعامل و کار کند و تاکنون این بخش را خوب انجام داده. قول دوم توجه به مطالبات و محرم دانستن مردم بود و او وعده تغییر داد. در این بخش کار پزشکیان میلنگد و از وقتی که رای آورده با رسانهها گفتوگویی نداشته است. تا حالا این مشکل را جواد ظریف با مصاحبههایش حل میکرد. حالا که ظریف استعفا داده این بخش کار پزشکیان روی زمین است.
آیا منتقدین در یک کنشگری سیاسی در حال انتقاد هستند و یا اینکه سهمخواهانی هستند که به خواستههای خود در این دولت تاکنون نرسیدهاند؟
سهمخواهی بخشی جداییناپذیر از سیاستورزی است. کسبه در بازار به دنبال سود و پول هستند. کنشگران سیاسی هم از طرق قانونی دنبال گرفتن پستها برای خدمت هستند. درست است که کنشگران «برای ایران» سیاستورزی میکنند اما آنها انتظار دارند افراد شایسته و مناسب برای خدمت به ایران بهکار گرفته شوند. وزارت کشور، آموزش و پرورش و ورزش و جوانان ویترین دولت هستند.
لذا شایسته است آقای پزشکیان به کنشگرانی که برای پیروزی او تلاش کردند برای تصمیماتش پاسخ درخوری دهد. مثلاً اگر پزشکیان نتواند ظریف را در خدمت دولتش حفظ کند، چگونه میتواند پاسخگوی سایر کنشگران پرتوقعتر باشد؟ توجه داشته باشید این خطا در دولت حسن روحانی هم رخ داد. وقتی او رای آورد، به تقاضاهای بدنه انتخاباتی و سیاسی خود توجه نکرد و به تدریج دولتش ضعیف شد، و اصولگراهای خالصساز هم به حسن روحانی رحم نکردند.
ناامیدی در پی این چینش کابینه ایجاد شد این ناامیدی و انتقاد در پی آن چقدر درست است و کنشگری بدون تضمین را چقدر مسئولانه میدانید؟
در بالا اشاره کردم. انتقاداتی که هماکنون به سه نفر از لیست دولت پزشکیان میشود، در واقع برای پزشکیان یک فرصت و نقد رحمت است. امیدوارم سهشنبه همه کابینه او رای بیاورند، و ایشان هم جواد ظریف را برگرداند بلکه به ظریفهای کابینه و دولت بیافزاید؛ دولتی که نتواند بدنه اجتماعی رایدهندگان و حامیان سیاسی خود را حفظ کند، در اداره جامعه با مشکلات زیادی روبهرو میشود.