تنبیه با لغو اشتباهی مجوز
سایت و اپلیکیشن «طاقچه» بهرغم تاکید بر برخورداری از مجوز از ادامه فعالیت بازماند
سایت و اپلیکیشن «طاقچه» بهرغم تاکید بر برخورداری از مجوز از ادامه فعالیت بازماند
روز دوشنبه، دوم مردادماه ۱۴۰۲ تصویری از صفحه لینکدین، یکی از همکاران پیشین «طاقچه» در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که برای برخی شائبه ترویج بی‌حجابی ازسوی این فروشگاه اینترنتی کتاب را برانگیخت. هرچند بررسی صفحات و درگاه‌های «طاقچه» نشان می‌داد این عکس و عکس‌های مشابه آن، در هیچ‌کدام از رسانه‌های رسمی این‌سکو منتشر نشده است اما همان یک‌تصویر موجب تقاضای قطع‌همکاری با «طاقچه» ازسوی انتشاراتی چون معارف، روایت فتح، پژوهشکده باقرالعلوم، صریر، صاد، ادب، مکتب حاج‌قاسم و... شد. «طاقچه» در جوابیه‌ای که شامگاه شنبه، هفتم مردادماه منتشر شد تاکید کرد، تصویر یادشده پس از خداحافظی یکی از همکارانش، مقابل دیوار بیرونی و خارج از فضای کاری «طاقچه» گرفته شده و در هیچ‌یک از حساب‌های رسمی این فروشگاه اینترنتی کتاب منتشر نشده است. این توضیحات اما ظاهراً نه‌تنها آتش خشم برخی رسانه‌ها را فروننشاند که با بند سومش بر این آتش دمید؛ «در پی حاشیه‌های ایجادشده، بعضی ناشران، خارج از چارچوب قراردادی که با «طاقچه» دارند، خواستار فسخ آن شده‌اند. «طاقچه» ضمن پذیرش این درخواست، فرآیند فسخ را در دستور کار قرار داده است». در یکی از برنامه‌های تلویزیونی این‌بند با عنوان «گردن‌فرازی در مقابل قانون» تعبیر شد. واکنش‌ها اما به همین‌جا محدود نماند و ظهر روز دوشنبه، نهم مردادماه روابط عمومی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی اعلام کرد، پیرو ماده ۲ قانون نحوه مجازات اشخاص که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز دارند، همه سکوهای ارائه‌دهنده محتواهای فرهنگی، مکلف به دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند و باتوجه به اینکه سکوی ارائه‌دهنده کتاب‌های دیجیتال «طاقچه» تاکنون اقدام به دریافت مجوزهای قانونی از مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت فرهنگی این وزارتخانه نکرده است، وفق ماده ۲ آیین‌نامه «ساماندهی و توسعه رسانه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی دیجیتال»، مکلف است نسبت به دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام کند. پایان‌بخش این‌اتفاق، از دسترس خارج‌شدن سایت و اپلیکیشن «طاقچه» بود. مجموع این اتفاقات، واکنش‌های متفاوتی را در پی داشت که ازجمله آنها می‌توان به واکنش حسین اسلامی، رئیس هیئت‌مدیره نصر تهران در مورد تعلیق یا پلمب برخی کسب‌وکارهای حوزه اقتصاد دیجیتال به‌دلیل عدم‌رعایت حجاب اشاره کرد. او در صفحه توئیترش نوشت: «دیجی‌کالا، طاقچه، ازکی و... ضمن تاکید بر تبعیت از قانون -و نه نظرات شخصی-، این نحوه برخورد با کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال به‌هیچ‌وجه منطقی و قابل‌قبول نیست. سکوت در فضای رسانه‌ای بیش‌ازاین دیگر جایز نیست. واکنش علنی نشان خواهیم داد.»
کوتاهیِ به‌یک‌باره جبران‌شده؟
خدایار سعیدوزیری، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق فناوری در پاسخ به اینکه این‌اتفاق را ازمنظر حقوقی چطور می‌توان ارزیابی کرد و در این‌میان تکلیف حقوق کاربران به‌عنوان اشخاص ثالث چه می‌شود، می‌گوید: «ما نه تقریبا، نه تحقیقا نمی‌دانیم آیا آنطور که در یکی از رسانه‌ها آمده است «سکوی «طاقچه» مجوز فعالیت خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که به‌مدت ۶ماه مهلت داشته است»، مدت‌هاست که تمدید نکرده یا خیر، اما می‌دانیم که مطابق آیین‌نامه ساماندهی و توسعه رسانه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی دیجیتال، ایجاد و فعالیت هر واحـد فرهنگی دیجیتال و انتشار هر رسانه دیجیتال منوط به اخـذ مجـوز از وزارت فرهنـگ و ارشاد اسـلامی است و در صورت صحت خبر اعلام‌شده، اینکه چرا این مسئله تا پیش‌ازاین موردتوجه قرار نگرفته است که سکوی ارائه‌دهنده کتاب‌های دیجیتال «طاقچه» تاکنون اقدام به دریافت مجوزهای قانونی از مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت فرهنگی این وزارتخانه نکرده، حاصل کوتاهی نهاد نظارتی و کم‌کاری آن بوده است.» او با بیان اینکه «هرچند این کوتاهی و کم‌کاری می‌تواند اینگونه توجیه شود که حساسیت ایجادشده در مورد این‌سکو و در معرض توجه قرار گرفتن آن موجب جلب‌توجه به تاریخ سررسید مجوزش هم شده است»، ادامه داد: «بااین‌وجود باتوجه به اینکه «طاقچه» تا این‌لحظه (عصر دوشنبه نهم مردادماه) توضیحی رسمی در مورد تاریخ مجوز خود نداده است، اگر آنچه روابط عمومی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی اعلام کرده است صحت داشته باشد، نمی‌توان بر اطلاعیه صادرشده ازسوی این روابط‌عمومی ایرادی حقوقی و قانونی وارد دانست. اگرچه این اقدام ممکن است در افواه به‌عنوان اقدامی تنبیهی در پی انتشار عکس مذکور تلقی شود اما فارغ از هر اتفاقی که رخ داده، متوقف‌شدن فعالیت به‌علت سرآمدن موعد مجوز را نمی‌توان فراقانونی دانست. ضمن اینکه ما در مورد سرآمدن یا نیامدن تاریخ مجوز «طاقچه» دچار ابهام هستیم.» سعیدوزیری در مورد حقوق کاربران سکوی «طاقچه» هم توضیح داد: «سکوی مورد اشاره تا زمانی که در حال فعالیت بوده، فارغ از اینکه مجوز داشته یا تاریخ انقضای مجوزش سر آمده بوده، در قبال کاربران به‌عنوان اشخاص ثالث تعهداتی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برعهده داشته است که باید شرایط انجام آن برایش فراهم شود. این‌سکو طبیعتا از لحظه مواجه‌شدن با این‌اتفاق دیگر تعهد تازه‌ای در قبال کاربران برعهده نخواهد گرفت، اما باید اجازه انجام تعهداتش در قبال کاربران تا پیش‌از این‌اتفاق، به آن داده شود و عدم رخ‌دادن این‌اتفاق موجب لطمه‌خوردن حقوق کاربران خواهد شد.»
«طاقچه» مجوز نداشت؟
بهرغم آنچه روابط عمومی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی اعلام کرده است، مراجعه به «جست‌وجوی شامد» -مکانی برای جست‌وجوی «کد شامد»- شناسه‌ای ۱۶رقمی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای اعتبار‌بخشی به اشکال مختلف محتوای دیجیتال، همچنین احرازهویت مدیران کانال‌های دارای بیش از ۵۰۰۰کاربر به درخواست‌کنندگان اعطا می‌کند و دریافت این کد نشان‌دهنده اعتبار وب‌سایت، نرم‌افزار، کانال و دیگر انواع محصولات دیجیتالی است، نشان از فعال‌بودن کد شامد «طاقچه» دارد. ضمن اینکه گفته می‌شود «طاقچه» هم‌اکنون نه زیرمجموعه شرکتی که مرکز توسعه فرهنگ و هنر از منقضی‌شدن مجوز آن خبر داده است که زیرمجموعه شرکتی دیگر است که همچنان از مهلت قانونی فعالیت برخوردار است. در کنار این، اظهارات مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی خواه‌ناخواه این سوال را پیش می‌آورد که اگر «طاقچه» مجوز نداشته، چطور در تمام طول این‌سال‌ها به فعالیت خود ادامه داده است و آیا هم‌زمانی انتشار عکس مذکور با جلب‌شدن توجه مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی به مهلت قانونی فعالیت شرکتی که «طاقچه» زیرمجموعه آن است، اقدامی تنبیهی بوده است؟ بهرغم آنکه گفته می‌شود این مرکز اساسا در تشخیص اینکه «طاقچه» زیرمجموعه کدام شرکت فعالیت می‌کند، دچار اشتباه شده است.
