پرده آخر؛ زندگی

حکم اعدام حسین محمدی بازیگر تئاتر با 10سال حبس جایگزین شد

از شکل‌گیری اولین تجمع اعتراضی در سال گذشته، در غروب روز شنبه 26 شهریورماه 1401 اخبار دستگیری، بازداشت‌موقت، آزادی به قید وثیقه، ممنوعیت از کار، برگزاری دادگاه و صدور حکم برای معترضان به بخشی از زندگی روزمره‌مان تبدیل شده است. معترضانی که در میان‌شان افرادی از اقشار گوناگون جامعه دیده می‌شود و نام اهالی فرهنگ، هنر و ادب هم در بین‌شان به چشم می‌خورد؛ از روزنامه‌نگاران شناخته‌شده تا بازیگر تئاتری که اگر اتفاقات شش ماهه دوم سال گذشته رخ نمی‌داد، باید چند سالی منتظر می‌ماندیم و به‌واسطه هنرنمایی‌اش، روی صحنه می‌شناختیمش، نه به‌خاطر تبدیل شدن حکم اعدامش به 10سال حبس.

تبدیل شدن حکم اعدام به حبس، در هر شرایطی، امیدوارکننده است و نویدبخش روزهایی که می‌توان با گذراندن ایام حبس شاهدش بود. اگرچه حتی «فکر کردن» به اینکه متهم چگونه قرار است لحظه‌لحظه روزهای کش‌دار عدد بزرگ 10سال حبس را در زندان بگذراند، خارج از توان شنونده باشد. صبح روز سه‌شنبه، 13دی‌ماه امیر هاشمی، مدیر روابط‌عمومی دیوان‌عالی کشور، با انتشار توئیتی از صدور احکام نهایی پرونده شهادت سیدروح‌الله عجمیان خبر داد. او گفت؛ فرجام‌خواهی محمد کرمی و سیدمهدی حسینی، ابرام (تایید حکم دادگاه صادرکننده رأی بدوی) و احکام صادره برای حمید قره‌حسنلو، حسین محمدی و رضا آریا نقض شده است. یکی از متهمانی که حکم اعدامش نقض شد، حسین محمدی، بازیگر تئاتر بود که روز دوشنبه، 28فروردین‌ماه خبر جایگزینی حکم اعدامش با حبسی طولانی‌مدت، بسیاری را به احتمال دیدن دوباره‌اش امیدوار کرد. براساس خبر منتشرشده دادگاه رسیدگی به پرونده متهمان شهادت سیدروح‌الله عجمیان، در حکمی جدید حمید قره‌حسنلو را به 15سال حبس در تبعید در یزد، فرزانه قره‌حسنلو را به ۵ سال حبس در تبعید در مشهد، حسین محمدی، رضا آریا و مهدی محمدی را به ۱۰سال حبس محکوم کرد. در این پرونده همچنین محمدامین اخلاقی به ۵ سال حبس و علی معظمی گودرزی به ۳ سال حبس محکوم شدند. همچنین سه‌نفر از متهمان این پرونده که پیش‎تر به ۲۵ سال زندان محکوم شده بودند؛ جواد زرگران، رضا شاکر زواردهی و بهراد علی‌کناری از زندان آزاد شدند. در این پرونده محمدمهدی کرمی و سیدمحمد حسینی، هفدهم دی‎ماه سال ۱۴۰۱ اعدام شدند.

زندانیانی که در سطح جهان شناخته شدند

حسین محمدی، بازیگر تئاترِ متولد ۲۴بهمن‌ماه ۱۳۷۵ در کرج که بازیگری را از سال ۱۳۹۴ آغاز کرد، سال 1411 و در 36 سالگی از زندان آزاد خواهد شد. او پیش از آنکه ورق برایش برگردد و به‌جای بودن زیر نور اسپات صحنه‌تئاتر و اینکه پشت میله‌های زندان بنشیند، در چندین و چند نمایش ازجمله «لنگ ظهر» به کارگردانی رسول کاهانی، «عشق ثگی» به كارگردانى اميد غفارى و «چهل‌لُم» به کارگردانی امیر پیشوایی بازی کرده و با «چهل‌لُم»، جایزه بهترين بازيگر مرد جشنواره خلاق دانشگاهی را به‌دست آورده است. او در چهلمین جشنواره تئاترفجر، در بخش دیگرگونه‌های اجرایی، در نمایش «هفت تا نه‌و‌نيم»، به كارگردانى مريم خليلى حضور داشته است. نمایشی که در مراسم اختتامیه هم جایزه‌ گرفت. هرچند نقض هر حکم اعدامی به‌مثابه نجات جان عزیزی است که اختیارش در دست دیگری افتاده، اما اندیشیدن به اینکه تک‌تک روزها و ماه‌های حبس جایگزینِ آن چگونه خواهد گذشت، بسیار دشوار است؛ چه رسد به بودن در چنین موقعیتی. اتفاق رخ‌داده برای حسین محمدی، دیگر چهره‌های حوزه فرهنگ و هنر را که روزگارشان پشت میله‌های زندان و در بازداشت‌موقت می‌گذرد، به‌یاد می‌آورد که ازجمله شناخته‌شده‌ترین‌شان می‌توان به توماج صالحی، خواننده رپ اشاره کرد. در طول 7ماه گذشته هنرمندان بسیار دیگری هم بازداشت شدند که نزدیک‌ترین‌هایش به حوزه کاری حسین محمدی؛ تئاتر، حمید پورآذری و سهیلا گلستانی بودند. آنچه موجب دستگیری این‌دو و بازداشت‌موقت‌شان، شد انجام کاری حرفه‌ای در زمینه تخصص‌شان بود. آنها با حجاب اختیاری در مقابل دوربین ایستادند و ویدئوی کوتاهی ضبط کردند که بارها و بارها توسط دیگر هنرمندان تکرار شد. از شناخته‌شده‌ترین نام‌های فرهنگی و هنری دیگری که طعم بازداشت‌موقت را چشیدند، ترانه علیدوستی، کتایون ریاحی و هنگامه قاضیانی بودند که بازداشت‌شان موجب انتشار بیانیه‌های متعددی ازسوی هنرمندان شد. بیانیه‌هایی که ازجمله آنها می‌توان به «هنرمند آیینه مردم است، مردم صدای هنرمند است. ما صدای هم هستیم و خواهیم ماند. جای هنرمند زندان نیست. جای ورزشکار زندان نیست. جای معلم زندان نیست. جای دانشجو زندان نیست. جای دانش‌آموز زندان نیست. جای مردم زندان نیست.» اشاره کرد.

کمیته پیگیری‌ای که همچنان فعال است

خانه تئاتر، خانه سینما و خانه موسیقی نهادهای صنفی حوزه هنر بودند که از آغاز روند بازداشت هنرمندان، پیگیر وضعیت آنها شدند. آنها اگرچه کمتر توانستند به شکل مستقیم با نهاد قضایی به گفت‌وگو بنشینند اما کوشیدند دست‌کم از تعداد و اسامی اهالی بازداشت‌شده تئاتر، سینما و موسیقی مطلع شوند و دریابند در کدام زندانند و پرونده‌شان در چه مرحله‌ای است. اتفاقی که برای پیش‌رفتن‌اش ابتدا کارگروهی چهارنفره شامل هوشمند هنرکار، رضا دادویی، سعید ذهنی و آرام محضری در خانه‌تئاتر تشکیل شد و کوشید با چک کردن صحت و سقم اطلاعات در مورد نام‌هایی که به‌عنوان بازداشتی مطرح شد، چندوچون تحقق آزادی احتمالی را مشخص کند. آنها به‌رغم نداشتن قدرت اجرایی، رایزنی با نهادهای مرتبط ازجمله قوه‌قضائیه و سازمان زندان‌ها را در دستور کار قرار دادند و کوشیدند در آزادی هنرمندان نقشی ایفا کنند. کار دیگری که در کنار تشکیل این کارگروه چهارنفره در خانه‌تئاتر انجام شده، همکاری مدیرعاملان خانه‌تئاتر و خانه موسیقی با رئیس هیئت‌مدیره وقت خانه‌سینما برای تشکیل کارگروهی بزرگ‌تر بود و موجب تشکیل جلساتی با حضور مقصود نعیمی‌ذاکر (مدیرعامل خانه تئاتر)، حمیدرضا نوربخش (مدیرعامل خانه موسیقی) و حمیدرضا عاطفی (معاون اجرایی خانه موسیقی)، رضا دادویی، سعید ذهنی، آرام محضری و هوشمند هنرکار (کارگروه چهارنفره خانه‌تئاتر)، همایون اسعدیان، علی دهکردی، علیرضا حسینی و مهدی کوهیان (از خانه سینما) با همراهی رویا تیموریان شد که همچنان نیز مشغول کارند.

هنگامی که خبر آمد حسین محمدی، بازیگر تئاتر به اعدام محکوم شده است علی‌اصغر دشتی، نویسنده و کارگردان شناخته‌شده تئاتر، در مطلبی که روز شنبه، 26 آذرماه در روزنامه «هم‌میهن» منتشر شد، از او نوشت. از اینکه در چهلمین جشنواره تئاترفجر، در بخش دیگرگونه‌های اجرایی به تماشای نمایش «هفت تا نه‌و‌نيم»، به كارگردانى مريم خليلى، با بازی حسین محمدی نشسته بود. دشتی همچون دیگران، امیدوار بود حکم اعدام بشکند و روزنه‌ای برای امید و امکان ادامه زندگی، باز شود. اتفاقی که سرانجام رخ داد. هرچند با 10سال حبس جایگزین شد. 10سالی که اندیشیدن به چگونگی گذراندنش در زندان هم طاقت‌فرساست، چه رسد به اینکه در عمل رخ دهد.