نگاه خارجی

جزئیات توافق ایران و آمریکا

روزنامه فاینانشیال‌تایمز درباره جزئیات توافق میان ایران و آمریکا نوشت:«ایالات متحده آمریکا در حال فشار به ایران برای توقف فروش هواپیما‌های بدون سرنشین مسلح به روسیه به‌عنوان بخشی از گفت‌وگو‌ها در مورد «تفاهم نانوشته» گسترده‌تر بین واشنگتن و تهران برای کاهش تنش‌ها و مهار بحران هسته‌ای است. به گفته افراد مطلع در این مورد، دولت بایدن این موضوع را با ایران در مذاکرات غیرمستقیم در قطر و عمان در سال جاری مطرح کرده است. به گفته این منابع، این گفت‌وگو‌ها در کنار مذاکرات بر سر یک معامله مبادله زندانیان انجام شده است که منجر به انتقال چهار شهروند ایرانی-آمریکایی از زندان به حبس خانگی در هفته گذشته شد. به گفته یک مقام ایرانی و فرد دیگری که در جریان مذاکرات قرار گرفته است، ایالات متحده از ایران می‌خواهد که تحویل هواپیما‌های بدون سرنشین به روسیه را که مسکو در جنگ اوکراین از آن‌ها استفاده می‌کند و همچنین قطعات یدکی این هواپیماهای بدون سرنشین را متوقف کند. این مقام افزود که تهران - که رسماً استفاده از پهپادهایش در اوکراین را تکذیب می‌کند - بار‌ها از مسکو خواسته است تا استفاده از آن‌ها را در درگیری متوقف کند، اما واشنگتن خواهان «گام‌های ملموس‌تر» است. مبادله موفق زندانیان و هرگونه توافق غیررسمی جدید، اولین موفقیت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در مورد ایران پس از دو سال گفت‌وگو‌های غیرمستقیم با تهران است. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز سه‌شنبه گفت، ایالات متحده استراتژی بازدارندگی، فشار و دیپلماسی را دنبال می‌کند تا اطمینان حاصل کند که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کند و تهران را به دلیل نقض حقوق بشر و «تهیه و ارسال هواپیما‌های بدون سرنشین به روسیه» پاسخگو خواهد کرد. بلینکن گفت: «ما به صراحت گفته‌ایم که ایران باید برای ایجاد فضا برای دیپلماسی آینده تنش‌زدایی کند. انتقال زندانیان ما به خارج از زندان و در حبس خانگی به هیچ جنبه دیگری از سیاست ما در قبال ایران مرتبط نیست.» مذاکره‌کنندگان امیدوارند که مذاکرات غیرمستقیم منجر به توافق مبادرت به اقداماتی شود که باعث کاهش تنش می‌شود. این مقام ایرانی و فرد دیگری که در جریان مذاکرات قرار گرفتند، گفت: برای ایران، این به معنای موافقت با عدم غنی‌سازی اورانیوم با خلوص بالای ۶۰ درصد، بهبود همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تعهد به عدم هدف قرار دادن آمریکایی‌ها است. این مقام ایرانی گفت، در مقابل، واشنگتن از اعمال تحریم‌های جدید در برخی حوزه‌ها، به استثنای تحریم‌های مربوط به حقوق بشر، خودداری می‌کند و تحریم‌هایی را که از قبل در مورد فروش نفت اعمال شده بود، به شدت اجرا نمی‌کند. جمهوری اسلامی از آمریکا می‌خواهد که متحدان اروپایی را متقاعد کند که فشار بر ایران را نیز کاهش دهند. این مقام ایرانی گفت، نگرانی در تهران این است که انگلیس، آلمان و فرانسه، امضاکنندگان اروپایی توافق ۲۰۱۵، ممکن است به‌دنبال اعمال مجدد برخی تحریم‌ها به محض پایان بند‌های غروب برجام که یکی از آن‌ها تحریم برنامه موشکی بالستیک ایران است که در ماه اکتبر منقضی می‌شود، باشند. این مقام گفت: «ما بسیار نگران ماه اکتبر هستیم. ما انتظار داریم [آمریکا] فشار‌ها بر ایران را از طرف‌های مختلف کاهش دهد.» این مقام افزود: آمریکا و ایران بر سر بیشتر مسائل به توافقاتی دست یافته‌اند، اما گفت‌وگو‌ها - که از طریق واسطه‌ها انجام می‌شود - در قطر و عمان به‌ویژه در مورد روسیه ادامه خواهد یافت. فردی که در جریان گفت‌وگو‌ها قرار گرفت گفت که تبادل زندانیان منوط به اقدامات تنش‌زدایی نیست، اما افزود که چنین اقدامی می‌تواند به ایجاد اعتماد بین طرفین کمک کند. یک مقام غربی گفت که معامله زندانیان پیش‌نیازی برای هرگونه پیشرفت در گام‌های کاهش تنش هسته‌ای است. اما این دیپلمات همچنین هشدار داد که «فاصله بسیار زیادی بین انجام آن گفت‌وگو [در مورد اقدامات کاهش تنش]با یک ایرانی و سپس تمایل کل نظام ایران به اجرای آن وجود دارد.» براساس این مبادله، ایران چهار زندانی آمریکایی را که هفته گذشته از زندان اوین منتقل شده بودند، به اضافه یک آمریکایی دیگر که قبلاً در حبس خانگی بود، آزاد خواهد کرد. آمریکا نیز پنج ایرانی را آزاد خواهد کرد. واشنگتن همچنین به تهران اجازه می‌دهد تا به ۶ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه‌شده‌اش در کره جنوبی دسترسی داشته باشد، البته پس از انتقال پول به حسابی در قطر، جایی که نظارت می‌شود تا اطمینان حاصل شود این پول‌ها فقط برای کالا‌های غیرتحریمی استفاده می‌شود. به گفته تحلیلگران، مقامات آمریکایی تنها زمانی مطمئن خواهند شد که این توافق انجام شده که زندانیان، آسمان ایران را ترک کرده باشند؛ با توجه به میزان پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، اجماع مقامات و تحلیلگران بر این است که توافق ۲۰۱۵ قابل احیا نیست. در نتیجه، دولت بایدن می‌خواهد بحران هسته‌ای را تا پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا مهار کند. به گفته تحلیلگران، اگر بایدن پیروز شود، ممکن است فرصتی برای تضمین یک توافق جامع‌تر وجود داشته باشد.»