مشکل توافق امنیتی سوریه و اسرائیل
خبرگزاری رویترز گزارش داد مذاکرات درباره این توافق در لحظات آخر به دلیل مطرح شدن درخواست مجدد اسرائیل برای ایجاد گذرگاه انسانی به السویدا با مشکل مواجه شد.
درحالی که پیش‌بینی می‌شد سوریه و اسرائیل در حاشیه نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل توافق امنیتی را با نظارت آمریکا امضا کنند، این توافق همچنان با موانع پیچیده‌ای روبه‌رو است. بیانیه سه‌جانبه سوریه، اردن و آمریکا درباره نقشه راهی برای حل بحران استان السویدا در سوریه قبل از نشست‌های نیویورک این پیش‌بینی را تقویت می‌کرد. به نظر می‌رسید که این مسئله مانع اصلی در مقابل امضای توافق بین سوریه و اسرائیل را از بین می‌برد اما با این حال توافق در نیویورک امضا نشد.
خبرگزاری رویترز گزارش داد مذاکرات درباره این توافق در لحظات آخر به دلیل مطرح شدن درخواست مجدد اسرائیل برای ایجاد گذرگاه انسانی به السویدا با مشکل مواجه شد. هرچند که «توماس باراک» فرستاده آمریکا به سوریه و لبنان بعداً در مصاحبه با الجزیره شکست توافق در لحظات آخر را تکذیب کرد. صرف‌نظر از دلایلی که همچنان مانع امضای این توافق میشود مشخص است که موانع همچنان وجود دارد. به‌رغم موافقت اولیه سوریه با درخواست‌های رژیم صهیونیستی درباره خلع سلاح منطقه جنوب دمشق سرنوشت مناطقی که این رژیم بعد از سقوط نظام سابق اشغال کرده به‌ویژه ارتفاعات استراتژیک جبل‌الشیخ همچنان مبهم است. «یسرائیل کاتس» وزیر جنگ اسرائیل بر ماندن ارتش این رژیم در ارتفاعات جبل‌الشیخ تاکید کرده است.
با این حال اظهارات «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل در نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل درباره امکان امضای توافقی با سوریه در راستای احترام به حاکمیت این کشور، تضمین امنیت اسرائیل و حمایت از دروزی‌ها در جنوب اشاره می‌کرد. این مسئله نشان‌دهنده ادامه پیچیدگی‌هایی است که توافق با آن مواجه است. از سوی دیگر به نظر می‌رسد اظهارات نتانیاهو درباره توافقی که به حاکمیت سوریه احترام بگذارد با خواسته‌های اسرائیل درباره حضور در ارتفاعات جبل‌الشیخ و ایجاد ممنوعیت پرواز برای جنگنده‌های سوریه در برخی مناطق جنوب به‌ویژه استان السویدا با این مسئله متناقض است.
از سوی دیگر ایده گذرگاه انسانی اسرائیل برای استان السویدا و حمایت از دروزی‌ها اصل حاکمیت سوریه را تضعیف کرده و مداخله طولانی‌مدت اسرائیل در روابط بین دروزی‌ها و دمشق را تقویت می‌کند. همچنین فرض موافقت آمریکا با نقشه راه السویدا که مورد قبول اسرائیل باشد کاملاً دقیق نیست. به نظر می‌رسد که هدف از مطرح شدن گذرگاه انسانی تضمین ادامه نفوذ اسرائیل در السویدا حتی بعد از امضای توافق امنیتی با سوریه و تقویت اصول پروژه حکومت خودگردان دروزی‌ها در آینده است.
مخالفت سوریه با خواسته گذرگاه انسانی تنها به دلیل مغایرت آن با اصل حاکمیت سوریه و تهدید به ایجاد نظام سیاسی و اداری ویژه برای استان السویدا تحت حمایت اسرائیل نیست. بلکه به این دلیل است که راه را برای خطرات ایجاد نهادهای طایفه‌ای در سوریه به قیمت از دست رفتن وحدت سیاسی آن باز می‌کند. قبول این رویکرد که اسرائیل برای تحمیل آن تلاش می‌کند تلاش‌های نیروهای دموکراتیک سوریه برای حفظ حکومت خودگردان کردی در شمال شرق سوریه را تقویت می‌کند و در درازمدت احتمالاً خواسته‌های مشابهی در منطقه ساحل برای ایجاد حکومت خودگردان علوی‌ها ظاهر میشود.
علاوه بر این چنین طرح‌هایی مورد قبول بخش گسترده‌ای از سوری‌ها که برای حفظ وحدت کشور تلاش می‌کنند، نیست. قبول این طرح همچنین مشروعیت داخلی حکومت «ابومحمد الجولانی» سرکرده تحریرالشام و رئیس موقت سوریه را از بین می‌برد و به صورت واضح با نگرانی‌های ترکیه درباره ایجاد منطقه خودگردان کردها در شمال مغایرت دارد. حتی در زمانی که بلندپروازی‌های اسرائیل در جنوب سوریه تهدیدی برای وحدت سوریه است، این مسئله همچنین تناقض آشکاری را بین چشم‌اندازهای تل‌آویو و آنکارا برای آینده سوریه به عنوان یک کشور متحد منعکس می‌کند.
هشدار «هاکان فیدان» وزیر خارجه ترکیه نسبت به احتمال عملیات نظامی اسرائیل در جنوب سوریه نگرانی آنکارا نسبت به تلاش‌های اسرائیل برای تحمیل تدابیر میدانی همسو با تلاش‌های سلطه‌جویانه این رژیم در سوریه و ایجاد وضعیت خاص برای دروزی‌ها در السویدا را نشان می‌دهد. با این حال مانع اصلی در مقابل بلندپروازی‌های اسرائیل موضع آمریکا است که همچنان به صورت علنی بر حمایت خود از وحدت سوریه تاکید می‌کند و مشارکت تمام گروه‌های سوریه در دولت فراگیر را ترجیح می‌دهد. این موضع به سه مسئله اصلی برمی‌گردد که عبارتند از:
اول، ایجاد پروژه‌های حکومت خودگردان یا فدرالی در سوریه احتمالاً منجر به جنگ داخلی میشود.
دوم، این پروژه‌ها مانع تلاش‌های واشنگتن برای کشاندن سوریه به توافق‌های صلح با رژیم صهیونیستی در آینده میشود.
سوم، همسویی آمریکا با پروژه‌های حکومت خودگردان احتمالاً منجر به برخورد خطرناک بین دو هم‌پیمان مهم آمریکا یعنی اسرائیل و ترکیه میشود.
برخورد آمریکا با پرونده‌های السویدا و نیروهای دموکراتیک سوریه عامل سرنوشت‌سازی در مشخص کردن آینده سوریه متحد و مدیریت تناقض واضح بین منافع ترکیه و رژیم صهیونیستی در سوریه است اما نشانه‌هایی که دولت دونالد ترامپ در این راستا آشکار کرده نگران‌کننده است؛ از یک سو «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه و «دونالد ترامپ» ۲۵ سپتامبر در کاخ سفید دیدار کردند و این دیدار آنها نشان‌دهنده تمایل دو طرف برای ایجاد سیاست واضح جهت حمایت از تمامیت ارضی سوریه و نهاد سیاسی آن است. از سوی دیگر همچنان آمریکا در اعمال نفوذ خود بر رژیم صهیونیستی برای امضای توافق امنیتی با سوریه که وحدت آن را حفظ کند و فشار بر نیروهای دموکراتیک سوریه برای ملحق شدن به دولت سوریه تردید دارد.
