رژه بزرگ چین و نظم نوین جهانی

بزرگ‌ترین رژه نظامی چین، روز چهارشنبه قرار بود بزرگداشت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم باشد، اما در عوض به گفته کارشناسان، آغاز یک نظم نوین جهانی بود.  شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در میان مجموعه‌ای از رهبران جهان از جمله رهبران تعدادی از تحریم‌شده‌ترین کشورهای جهان رهبری مجموعه‌ای را بر عهده گرفته‌است که عده‌ای از تحلیل‌گران به آن «محور تحول‌خواه» نام داده‌اند.

شی در این مراسم تاریخی، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی و مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران را گرد هم آورد.  با حضور نزدیک به ۱۰ هزار نیروی نظامی و صدها نمونه از سلاح‌های بسیار پیشرفته در میدان تیان‌آن‌من، این رژه هم به شدت پرهزینه بود و هم نشان دادن علامت پیروزی در مقابل آمریکا بود.  این مراسم توسط مجموعه‌ای از رهبران جهان تماشا می‌شد که کشورهای‌شان توسط آمریکا فریب خورده‌بودند، آزار دیده‌بودند و تحقیر شده‌بودند. 

شی، روز دوشنبه در سخنانی که تلاش چندانی برای پنهان کردن مخاطبش، دونالد ترامپ نداشت، گفت: «باید به موضع‌گیری روشن در مقابله سلطه‌گری و سیاست‌های مبتنی بر قدرت ادامه بدهیم و به دنبال چندجانبه‌گرایی واقعی برویم.»  در آن سوی اقیانوس آرام این پیام شی باعث واکنش خشم‌آمیز شد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در شبکه‌های اجتماعی همزمان با رژه چین نوشت: «لطفاً زمانی که با ولادیمیر پوتین و کیم جونگ اون علیه ایالات متحده آمریکا تبانی می‌کنی، سلام گرم من را به آنها برسان.»  این یک لحظه زودگذر شفافیت برای رهبر جهان آزاد بود، چراکه ترامپ تا پیش از این به سادگی نمی‌توانست درک کند که جلوی چشمان او سیاست واقعی (realpolitik) در حال رخ دادن است. 

ویلیام ینگ، پژوهشگر ارشد شمال شرق آسیا در اندیشکده گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: «همه این رهبران در طرف آسیب‌دیده‌ی سیاست‌های تهاجمی ایالات متحده واقع شده‌اند. این رفتارها فقط باعث شده‌است که این کشورها به هم نزدیک‌تر شوند و احتمالاً یک اتحادیه بسیار قدرتمند مقاومت در مقابل ایالات متحده تشکیل دهند.» جنگ تجاری ترامپ با دوستان و دشمنان، تنها تازه‌ترین مثال از اقدامات آمریکا در راستای نابود کردن اتحادهای طولانی‌مدت آمریکا به بهانه «اول آمریکا» است. برای مثال هند را ببینید. 

آمریکا دهه‌ها تلاش کرد تا روابط نزدیکی با دهلی‌نو ایجاد کند و این کشور را به عنوان یک وزنه راهبردی برای ایجاد توازن در مقابل نفوذ چین در آسیا تلقی می‌کرد.  اما هیچ تلاشی برای دوستی و نزدیکی میان نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند و ترامپ، نتوانست جلوی تعرفه‌های ۵۰ درصدی علیه واردات از هند را بگیرد. بهانه این تعرفه‌ها این بود که هند از روسیه نفت خریداری می‌کند.  هنریک استالهانه هیم، استاد موسسه نروژی مطالعات دفاعی می‌گوید: «دولت ترامپ چندین هدیه دیپلماتیک به دولت چین داده‌است. 

اصلی‌ترین هدیه‌ای که این روزها همه در مورد آن صحبت می‌کنند، نارندرا مودی است که برای نخستین بار در هفت سال گذشته به چین سفر کرد.»  هند تنها کشوری نیست که آغوش باز چین در حال صعود را تجربه می‌کند.  چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان، نزدیک به ۹۰ درصد از صادرات تحریم‌شده نفت ایران را جذب می‌کند و همچنان از رژیم نظامی میانمار، مواد معدنی نادر، تجهیزات پزشکی و خودروهای برقی وارد می‌کند.  هفته گذشته شی جین‌پینگ توافقنامه احداث خط لوله شماره ۲ قدرت سیبری را با ولادیمیر پوتین امضا کرد. 

پوتین توسط دیوان دادگستری کیفری به دلیل اخراج صدها کودک از اوکراین، تحت تعقیب است.  ویلیام ینگ از گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: «وقتی که ایالات متحده شروع به عقب‌نشینی و ایجاد اختلال در نظام تجاری بین‌الملل مبتنی بر قانون کرد، فکر می‌کنم که طبیعی است که فضا برای ورود چین ایجاد شود.»  او معتقد است: «بدون تردید ما در حال شکل‌گیری تدریجی یک نظام جهانی تغییرشکل یافته هستیم.  اما هیچ تصویر روشنی وجود ندارد که به سمت چه نظام جهانی حرکت می‌کنیم.» 

هنریک استالهانه هیم می‌گوید که چین «یک ابرقدرت کاملاً متفاوت» است.  او معتقد است: «در طول ۵ تا ۱۰ سال گذشته، افول دموکراسی و خیزش خودکامگی روند جهانی بوده‌است. اینکه یک کشور خودکامه بزرگ وجود داشته‌باشد که بتوان به آن پناه برد، قطعاً زندگی را برای خودکامگان راحت‌تر خواهد کرد.  در نتیجه می‌توان گفت که آینده چندان روشن نیست.»

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید