اهرم هسته‌ای ایران در مقابل ترامپ

ایران به‌طور قابل توجهی تولید اورانیوم غنی‌شده خود را تا سطوح نزدیک به درجه تسلیحاتی افزایش داده که به نظر می‌رسد اقدامی برای ایجاد اهرم فشار قبل از روی کار آمدن دونالد ترامپ رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده در 20 ژانویه باشد. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تولید ماهانه اورانیوم غنی‌شده ایران تا 60 درصد U-235 در تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم فردو از 4/7 کیلوگرم به 34 کیلوگرم خواهد رسید.

این افزایش به دلیل تصمیم ایران برای تغذیه اورانیوم غنی‌شده 20 درصد به دو آبشار از سانتریفیوژهای کارآمدتر IR-6 برای تولید اورانیوم با 60 درصد غنی شده است. پیش از این، ایران سانتریفیوژها را با اورانیوم غنی‌شده تا 5 درصد تغذیه می‌کرد. اورانیوم غنی 235 شده تا 60 درصد در گسترش سلاح‌های هسته‌ای کاربرد جدی‌تری دارد زیرا می‌تواند به سرعت تا 90 درصد غنی شود.

اگر ایران تصمیم به ساخت سلاح هسته‌ای بگیرد، باید حدود 42 کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا 60 درصد  را در سانتریفیوژها تغذیه کند تا بتواند به اندازه کافی اورانیوم با 90 درصد غنی‌سازی برای یک بمب تولید کند. افزایش تولید اورانیوم 60 درصد در فردو، به جای دیگر تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم ایران در نطنز، تهدید را بیشتر می‌کند زیرا فردو یک سایت در عمق کوه است که هدف‌گیری نظامی چالش‌برانگیز است. تصمیم ایران برای افزایش تولید اورانیوم غنی‌شده تا 60 درصد اورانیوم 235 پس از اطلاعیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر این است که این کشور غنی‌سازی اورانیوم را با استفاده از 45 آبشار سانتریفیوژ پیشرفته دیگر آغاز خواهد کرد.

آژانس در 29 نوامبر گزارش داد که از آبشارها برای غنی‌سازی اورانیوم تا 5 درصد  استفاده خواهد شد. به نظر می‌رسد فعالیت‌های هسته‌ای ایران بر کسب اهرم فشار برای مذاکره با دولت ترامپ متمرکز شده است، اما افزایش غنی‌سازی اورانیوم به 60 درصد و گسترش ظرفیت غنی‌سازی به ایران این امکان را می‌دهد که سریع‌تر برای تولید مواد هسته‌ای برای تسلیحات اقدام کند.

همزمان سیاست‌گذاران ایرانی آشکارا در مورد ارزش امنیتی یک بازدارنده هسته‌ای بحث می‌کنند. جامعه اطلاعاتی ایالات متحده اخیراً ارزیابی کرد که ایران «سلاح هسته‌ای نمی‌سازد» اما این کشور «فعالیت‌هایی را انجام داده است که موقعیت بهتری برای تولید آن دارد.» این گزارش همچنین ارزیابی می‌کند که بحث‌های عمومی در مورد ارزش امنیتی سلاح‌های هسته‌ای در ایران منعکس‌کننده «یک تابوی چنددهه‌ای» است. البته در این گزارش آمده است: ایران ممکن است به دنبال تسلیحات هسته‌ای برای «اصلاح عدم تعادل استراتژیک با دشمنان خود» باشد. از زمان انتشار گزارش اطلاعاتی ایالات متحده، حکومت بشار اسد در سوریه که یک رکن کلیدی امنیت ملی ایران است و به عنوان استراتژی دفاع پیش‌رونده محسوب می‌شود، سرنگون شد.

ایران در سال 2012 پس از آغاز جنگ داخلی در این کشور متعهد به حمایت از اسد شد و پرسنل نظامی را برای حمایت از نیروهای سوریه در این کشور مستقر کرد. علاوه بر این، ایران از سوریه به عنوان یک مسیر ترانزیتی برای تامین نیروهای شبه‌نظامی حزب‌الله در لبنان استفاده می‌کرد. حملات اسرائیل به حزب‌الله و دو گروه شبه‌نظامی دیگر - حماس در غزه و حوثی‌ها در یمن - و همچنین سرنگونی اسد به طور قابل‌توجهی امنیت ایران را تضعیف کرد.

جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، در مصاحبه‌ای در 22 دسامبر با سی‌ان‌ان گفت که با کاهش توانمندی‌های نظامی متعارف ایران و سقوط اسد، «جای تعجب نیست» که خیلی‌ها در ایران خواهان سلاح هسته‌ای هستند. دولت ترامپ نشان نداده است که چگونه ممکن است خطر اشاعه ایران را کاهش دهد. ترامپ در یک رویداد مبارزات انتخاباتی ماه سپتامبر گفت که ایالات متحده باید با ایران «توافق» کند وگرنه با پیامدهای «غیرممکن» مواجه خواهد شد. اما مشخص نیست که ترامپ برای چه نوع توافقی ممکن است تلاش کند تا مذاکره کند.

ترامپ پس از خروج از توافق هسته‌ای 2015 با ایران در اولین دوره ریاست‌جمهوری خود گفت که می‌خواهد توافق بهتری با ایران منعقد کند، اما خواسته‌های دولت او برای توافق جدید به تغییر رژیم تبدیل شد و به جایی نرسید.  در بیانیه 11 دسامبر، فرانسه، آلمان و بریتانیا «تصمیم خود را برای استفاده از همه ابزارهای دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، از جمله استفاده مکانیسم ماشه» تکرار کردند. در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، ایران تهدید کرده است که در واکنش به اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل، از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج می‌شود.