نگرانی درباره برخورد با پزشکان

گزارش هم‌میهن از آخرین وضعیت بازداشتی‌ها از میان گروه پزشکی و بی‌خبری دوروزه از پروفسور داریوش فرهودنایب رئیس نظام پزشکی تهران: در تجمع روز چهارشنبه پزشکان 30 نفر بازداشت شدند

خبرهایی که از سازمان نظام پزشکی رسیده نشان می‌دهد پنج تا شش پزشک در بازداشت به‌سر می‌برند و بنا بر آنچه معاون انتظامی این سازمان به هم‌میهن می‌گوید، این افراد به تدریج در حال آزادی‌اند. نایب‌رئیس نظام پزشکی تهران هم در گفت‌وگو با هم‌میهن تعداد کل بازداشتی‌های تهران در روز چهارشنبه هفته گذشته را 30 نفر اعلام می‌کند که آزاد شده‌اند و فقط یک نفر در بازداشت است. او خبر می‌دهد که وعده داده شده آخرین نفر هم تا پایان روز دوشنبه آزاد شود. از طرف دیگر اما یکشنبه‌شب، هشتم آبان بود که خبرآمد پروفسور داریوش فرهود، پدر علم ژنتیک ایران، از ساعت 5 و 55 دقیقه ناپدید شده و بعضی رسانه‌ها از بازداشت او توسط نیروهای لباس‌شخصی خبر دادند؛ حالا خبرهای رسیده به هم‌میهن تا ظهر روز گذشته نشان می‌داد که در دو روز گذشته او دو بار با خانواده و محل کارش که کلینیک ژنتیک است، تماس داشته. یک بار روز یکشنبه بود که اطلاع داده:«امروز (یکشنبه) کارم تمام نمی‌شود.» و تماس دوم مربوط به روز دوشنبه بود که با کلینیک برقرار شده و پروفسور فرهود در آن اعلام کرده که شمال است و تا ساعت ۵ بعدازظهر به کلینیک می‌رسد. اما ساعت از 6 گذشته بود که منشی کلینیک از میان صحبت‌هایش اعلام کرد که پروفسور هنوز به آنجا مراجعه نکرده است. البته او از دادن اطلاعات بیشتر خودداری کرد. افراد نزدیک به پروفسور فرهود از بازداشت او تعجب می‌کنند. یکی از آنها نامور، شاگرد اوست و تاکید می‌کند که پروفسور فرهود سن بالایی دارد و حتی به سختی راه می‌رفت. او پزشک بی‌حاشیه‌ و آرامی است و اینکه در خبرها به مواضع او درباره ممنوعیت و محدودیت غربالگری جنین اشاره شده، مربوط به چهار، پنج ماه پیش است. از آن طرف هم منابع آگاه به هم‌میهن می‌گویند که ممکن است موضوع دیگری بوده باشد چراکه پیگیری از نهادهای امنیتی نشان می‌دهد که پروفسور فرهود در اختیار آنها نیست و ممکن است از شرایط سوءاستفاده شده باشد.

مسئولان نظام پزشکی هم از ماجرا اظهار بی‌اطلاعی می‌کردند. یکی از آنها خردمند، معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی است. او به هم‌میهن گفت که اطلاع دقیقی از این موضوع ندارد:«من هم به اندازه شما از این ماجرا اطلاع دارم، موضوع به مسئولان منعکس شده و در حال پیگیری هستند.» در میان اما و اگرهایی که درباره ماجرای بازداشت پروفسور فرهود مطرح می‌شود، یک منبع آگاه روز گذشته، یعنی پس از گذشت نزدیک به دو روز از بی‌خبری از وضعیت او به ایسنا گفت که او از سوی نهادهای امنیتی دستگیر نشده است. در ساعت‌های پایانی روز گذشته اما خبر آمد که پروفسور فرهود پس از گذشت نزدیک به دو روز، به محل کارش بازگشته است. یک منبع آگاه به هم‌میهن گفت که به نظر می‌رسد مسئله سیاسی نبوده اما باز هم قطعی نیست. احتمالا ماجرا به اختلافات دیگری مربوط می‌شود.

خسارت‌های جبران‌ناپذیر

در پی اتفاقات اخیر و دستگیری تعدادی از اعضای جامعه‌پزشکی، روز گذشته انجمن اسلامی جامعه‌پزشکی ایران بیانیه‌ای صادر کرد و در آن برخورد با مردم معترض در سراسر کشور، همچنين بازداشت‌هاى گسترده معترضان، به‌ويژه برخوردهای غیرقابل باور با تجمع مسالمت‌آمیز صدها نفر از اعضای جامعه‌پزشکی تهران که منجر به مجروح شدن و بازداشت تعدادی از آنها شد را محكوم كرد. در بخش دیگری از این بیانیه، دخالت ماموران امنیتی و انتظامی در درمان مجروحان اعتراضات اخیر و زندانیان سیاسی را خلاف موازین علمی و اخلاق‌حرفه‌ای قلمداد کرده و ممانعت از جامعه‌پزشکی برای رسیدگی درمانى به‌موقع و صحیح به معترضان و زندانیان را به‌دور از شرافت پزشکی و اقدامى غيرانسانی مى داند که مسلما موجب خسارت‌های جبران‌ناپذیری خواهد شد. این انجمن، همچنین ورود هرگونه نیروهای امنیتی و انتظامی به مراکز دانشگاهی، آموزشی و درمانى را غیرقانونی دانسته و آزادی بی‌قید و شرط دانش‌آموزان، دانشجویان، اساتید دانشگاه، پزشکان و کادر درمانی را تا حصول نتیجه قويا پیگیری خواهد کرد.

شروع بازداشت‌ها

چهارشنبه هفته گذشته بود که در پی فراخوانی که در یکی از گروه‌های پزشکی در فضای مجازی اعلام شده بود، جمعی از پزشکان و پرستاران و دانشجویان پزشکی و... به سمت سازمان نظام پزشکی رفتند که با تعداد زیادی از نیروهای یگان ویژه مواجه شدند که به دستگیری تعدادی از تجمع‌کنندگان منجر شد. پس از این اتفاق، سازمان نظام پزشکی در بیانیه‌ای اعلام کرد:«برای آزادی آن دسته از همکاران جامعه پزشکی که به دلیل درخواست‌های صنفی و حفظ حرمت جایگاه رفیع طبابت در محل حاضر بوده‌اند، پیگیری‌های جدی از مسئولان ذیربط در حال انجام است که با قول مساعدت همراه بوده است.» حالا با گذشت یک هفته از این اتفاق، محمدرضا خردمند، معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی به هم‌میهن می‌گوید که تعداد بازداشتی‌ها از جامعه پزشکی بسیار کم است و حدود پنج، شش نفر در بازداشت به سر می‌برند. این افراد هم در حال آزادی‌اند و تاکید می‌کند آنهایی که از سوی نیروی انتظامی دستگیر شده‌اند، آزاد شده‌اند. با این همه این مسئول در سازمان نظام پزشکی اعلام می‌کند که هنوز آمار دقیقی از بازداشتی‌ها و آزادشده‌ها ندارد چراکه آمار تجمیعی از استان‌ها کامل نشده است:«از نظام‌پزشکی استان‌ها درخواست کرده‌ایم تا آمار بازداشتی‌ها از جامعه پزشکی را به ما بدهند، اما هنوز آمارها جمع‌آوری نشده است. با این همه براساس گزارش‌های جسته‌گریخته، تعداد بازداشتی‌هایی که مشکل‌دار بودند، بسیار کم است.» او که مسئول کمیته بررسی وضعیت بازداشتی‌هاست، می‌گوید که این کمیته براساس دستور رئیس سازمان نظام پزشکی تشکیل شده:«دکتر رئیس‌زاده دستور داد تا اگر مشکلاتی در حوادث اخیر برای اعضای نظام‌پزشکی پیش آمده، بررسی شود و در محدوده مقررات، برای برطرف کردن مشکل اقدام شود.»

جامعه پزشکی در مشهد و شیراز هم در روزهای اخیر با بازداشت تعدادی از همکاران‌شان مواجه شده‌اند. اخیرا رئیس نظام پزشکی مشهد و معاون فنی او در کنار تعدادی از پزشکانی که در تجمع اعتراضی شرکت کرده بودند، بازداشت شدند و قبل از آن در شیراز متخصص پزشکی قانونی دستگیر شده بود. حالا معاون انتظامی نظام پزشکی درباره بازداشت رئیس نظام پزشکی مشهد تاکید می‌کند که رئیس سازمان نظام پزشکی و سایر مسئولان در حال پیگیری وضعیت این بازداشتی‌ها هستند.

بازداشت 30 نفر فقط در روز چهارشنبه

محمدرضا اسدی، نایب رئیس نظام پزشکی تهران هم درباره بازداشتی‌ها توضیحی به هم‌میهن می‌دهد. او می‌گوید در روز چهارشنبه هفته گذشته حدود 30نفر از جامعه پزشکی در تهران دستگیر شدند که بیشترشان آزاد شدند. قرار است یک نفر باقی‌مانده هم آزاد شود:«براساس وعده‌ای که به ما دادند، گفتند که تا پایان روز دوشنبه این افراد هم آزاد می‌شود. اینها جزو گروهی بودند که مقامات امنیتی می‌خواستند اطلاعات بیشتری از آنها پیدا کنند، به همین دلیل نسبت به سایر افراد مدت زمان بیشتری در بازداشت به سر بردند.» او با بیان اینکه کمیته‌ای برای پیگیری وضعیت بازداشتی‌ها فعال شده است، می‌گوید: «این کمیته به ریاست دکتر خردمند، معاون انتظامی نظام پزشکی، وضعیت بازداشتی‌ها را پیگیری می‌کند. برای تمام بازداشتی‌های کشور این کار در حال انجام است تا بتوان از حقوق جامعه پزشکی صیانت کرد. البته این پیگیری‌ها مربوط به تمام بازداشتی‌هاست. به هر حال جز روز چهارشنبه، در روزهای دیگر هم از میان پزشکان بازداشت‌هایی صورت گرفته است. تمام این اطلاعات در حال جمع‌آوری است و تا آخر هفته اعلام می‌شود. مکاتبات لازم هم در این زمینه با نظام پزشکی استان‌ها صورت گرفته است.» براساس اعلام او، معاونت انتظامی نظام پزشکی با دادستانی در ارتباط است، در این زمینه آمارهایی هم اعلام شده که در حال اصلاح است. در کنار این موضوع، نظام پزشکی شهرستان‌ها هم به‌طور مستقل در حال پیگیری موضوع هستند. هیئت‌های نظام پزشکی در شهرستان‌ها و شورای هماهنگی که در مراکز استان‌ها مستقرند این موضوع را به صورت میدانی بررسی می‌کنند. او درباره تعداد مصدومان اتفاقات روز چهارشنبه هم می‌گوید که اطلاعی از تعداد مصدومان ندارد و گزارشی درباره آن به آنها داده نشده است.

چهارم آبان یعنی روزی که در پی فراخوان اعلام‌شده گروهی از جامعه پزشکی به خیابان کارگر شمالی رفتند، اعلام شد پزشکی به نام پریسا بهمنی جان باخته است. در برخی از خبرها فوت او به اعتراضات مرتبط شده بود. اما پس از آن دادستان تهران اعلام کرد که فوت او ارتباطی به تجمع نداشته و راهنمایی و رانندگی تاکید کرد که او شب قبل از ماجرا در تصادف جان باخته است. حالا اسدی درباره فوت پریسا بهمنی هم توضیح می‌دهد: «این موضوع از سوی دو نهاد مرتبط استعلام و اطلاع‌رسانی شد. پزشکی‌قانونی هم در این باره اعلام کرد که ماجرا مربوط به یک تصادف بوده که در تقاطع چمران- نیایش رخ داده است. این پزشک شامگاه سه‌شنبه هفته گذشته از خط ویژه اتوبوس در حال عبور بود که یک کامیون با او برخورد کرد. این پزشک همان شب فوت کرد و جسد هم به پزشکی‌قانونی منتقل شد. راننده ماشین سنگین هم در بازداشت است.» به گفته او فوت این پزشک ارتباطی به اتفاقات روز چهارشنبه ندارد.

روز چهارشنبه حین برگزاری تجمع اعتراضی از سوی جامعه پزشکی اما خبر دو استعفا روی خروجی سایت‌های خبری قرار گرفت؛ رئیس و قائم‌مقام هیئت‌مدیره نظام پزشکی تهران بزرگ استعفا دادند، در بخشی از متن استعفای محمد رازی قائم‌مقام هیئت مدیره نظام پزشکی تهران بزرگ به برخوردهای نامناسب با برخی از اعضای جامعه پزشکی اشاره شده بود. حالا اسدی، نایب رئیس نظام پزشکی تهران بزرگ درباره استعفای این دو مقام مسئول می‌گوید که متن استعفای این دو نفر در فضای مجازی قرار گرفت، همان شب با دوستان صحبت شد که استعفا را پس بگیرند اما آنها اصرار داشتند: «براساس قانون این استعفا بررسی شد، هر چند که معمولا استعفاها در هیئت مدیره مطرح می‌شود و بعد از آن تلاش می‌شود تا استعفا پس گرفته شود. در نهایت پس از تایید نهایی از سوی خود فرد، موضوع اطلاع‌رسانی و مطرح می‌شود. اما استعفای این دو مقام مسئول به صورت گسترده مطرح شد و با اینکه رئیس سازمان نظام پزشکی موافق نبود در نهایت با اصرار خودشان تایید شد.»

بخشی از جامعه پزشکی نسبت به واکنش سازمان نظام پزشکی در روز تجمع پزشکان، انتقاد می‌کنند. آنها می‌گویند سازمان باید زمینه یک تجمع مسالمت‌‌آمیز را فراهم می‌کرد با این حال اما در هفته گذشته این سازمان با انتشار دو بیانیه بر نامناسب بودن شرایط برای برگزاری تجمع تاکید کرد. حالا هم اسدی می‌گوید:«ما از دوستان دعوت کردیم که به دور از تفکرات هیجانی رفتار کنند. باید صیانت از حقوق مردم بالاتر از حقوق جامعه پزشکی باشد. فراخوان‌هایی که برای جامعه پزشکی داده شده اغفال‌گرایانه بوده است. ما با افرادی که بیانیه دادند صحبت کردیم، چراکه شائبه‌ای ایجاد شده بود که خود سازمان این بیانیه را داده است. ما همان موقع اعلام کردیم که ظرفیت برگزاری تجمع را نداریم و در آینده نزدیک و در زمان دیگری فضایی برای پزشکان فراهم می‌کنیم تا آنجا افراد اعتراضات صنفی خود را مطرح کنند.» او می‌گوید:«با وجود هشدارهایی که داده شد، گروهی از افراد تجمع کردند و این اتفاقات هم در خیابان و خارج از سازمان رخ داد. ما به دلیل وضعیتی که پیش آمد، متاسف هستیم.»

نگاه کارشناس

مصطفی معین وزیر پیشین و استاد دانشگاه:

پزشکان به مسئولیت اخلاقی و اجتماعی‌شان عمل کردند

مصطفی معین، استاد دانشگاه علوم‌پزشکی و وزیر پیشین علوم است و در گفت‌وگو با هم‌میهن درباره این بیانیه و درخواست متوقف کردن برخورد اساتید دانشگاه و سایر افراد می‌گوید: «دفاع، یک حق طبیعی برای هر شهروندی در برابر برخورد است و نهادهای مدنی هم به‌صورت مضاعف مسئولیت دفاع از حقوق شهروندان به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر وآسیب‌دیدگان را برعهده دارند. موضع‌گیری فعال و صریح او در رویدادهای حاد گذشته و در اعتراضات اخیر به‌ویژه در دفاع از حقوق مجروحان، سلامت زندانیان سیاسی و غیرسیاسی، اعلان شفاف دلایل مرگ معترضان، سوءاستفاده نکردن از فضاها و امکانات‌پزشکی مانند آمبولانس‌ها یا دخالت در امور حرفه‌ای و تخصصی پزشکی مسئولانه و نشانگر پایبندی به اصول اخلاق‌پزشکی بوده که علاوه بر آگاهی‌بخشی به جامعه موجب تقویت اعتماد فیمابین می‌شود.»

این استاد دانشگاه درباره بازداشت پزشکان، اساتید دانشگاه و... در هفته‌های گذشته به‌ویژه پس از ماجرای چهارشنبه هفته گذشته، می‌گوید:«جامعه‌پزشکی از اصلی‌ترین گروه‌های مرجع در افکار عمومی است و بالاترین رتبه‌ها را از نظر اعتمادعمومی نسبت به‌خود دارد. این گروه به‌طور طبیعی در جریان اعتراضی اخیر به مسئولیت اخلاقی و اجتماعی‌اش عمل کرده و از حقوق و خواسته‌های برحق مردم، دفاع کرده است. در انجام همین وظایف اخلاقی و انسانی است که ریاست فرهیخته نظام‌پزشکی مشهد و همکارانش بازداشت شده‌اند که می‌تواند تاثیر مخربی در فضای اجتماعی، علمی و پزشکی کشور داشته باشد.» او ادامه می‌دهد:«آرامش فکری و روانی دادن به جامعه و کمک به سلامت جسمی، روانی و اجتماعی، مهم‌ترین رسالت و وظیفه کادرهای پزشکی است. اهانت به پزشک، دستگیری و برخورد با آنها همانگونه که قبلا گفتم، پیام پایمال شدن ارزش‌های اخلاقی و انسانی، نابه‌سامانی کامل و ازهم‌گسیختگی در مدیریت و اداره کشور است. پیامدهایی هم مثل بی‌اعتمادی کامل نسبت به صداقت و کارآمدی سیستم، نگرانی و ناامیدی بیشتر، دغدغه و ابهام در چشم‌انداز آینده، گسترش یافتن مهاجرت نخبگان و حتی جوانان، دانشجویان و دانش‌آموزان در پیش خواهد بود.»

معین در ادامه از مواضع سازمان نظام‌پزشکی انتقاد می‌کند: «سازمان نظام‌پزشکی می‌توانست با پذیرش پزشکان‌معترض به داخل خانه‌صنفی خود به‌جای بستن درهای سازمان و اجازه بحث و گفت‌وگو بدون آن‌که در معرض یگان ضدشورش یا لباس شخصی در خیابان واقع شوند از بروز فاجعه پیشگیری کند. در آن اعتراض تعداد زیادی از کادرهای پزشکی مجروح یا بازداشت شدند.» براساس اعلام او، اگر مدیران سازمان خود را منتخبان و نمایندگان واقعی جامعه‌پزشکی می‌دانند، باید از حقوق آنان جانانه دفاع کنند و پاسخگوی مسئولیت‌های محول‌شده به‌خود باشند.