هرچه پیش می‌رویم حساسیت به ایمنی راه‌ها کمتر می‌شود

سرهنگ سیدهادی هاشمی، رئیس سابق پلیس راهور تهران جاده و خودروهای ناایمن را مقصر اصلی تصادفات جاده‌ای می‌داند. او در گفت‌وگو با هم‌میهن تاکید کرد: «علاوه بر عامل انسانی دو عامل راه و بستر تردد و همچنین ایمنی خودروها سبب حوادث و تصادفات می‌شود. در دنیا یکی از مشخصات راه‌ها این است که بخشنده باشند. یعنی موانع راه برطرف شود و حتی اگر جایی راننده‌ای تحت هر شرایطی قصور یا حتی پشت فرمان سکته کرد، شرایط راه، باعث شود که او جان خود را از دست ندهد و راه‌ها به او کمک کند و به مانع فیزیکی برخورد نکند. به همین دلیل کنار راه منطقه‌ای به نام «عاری از خطر» تعبیه شده تا موانع حریم راه را رفع کنند و اگر سنگ یا مانع فیزیکی وجود دارد را برطرف کرده‌اند. روی آبراه‌ها یا دره‌ها را هم می‌پوشانند به‌گونه‌ای که کسی دچار حادثه نشود.» او با بیان اینکه در کشور ما راه‌ها داستان عجیبی دارد، افزود: «راه‌ها شاخص توسعه‌یافتگی است و در کشورهای دنیا نرخ تراکم راه برای اندازه‌گیری راه‌هاست. این نرخ برای راه‌های برون‌شهری است که به ازای هر صدکیلومتر مربع چقدر راه در کشور وجود دارد. در سال 2014 نرخ تراکم کشور ژاپن 650، آلمان 185، فرانسه 165، آمریکا 165، در آفریقای جنوبی 78 و پاکستان 32 بود. در سوریه نیز سال 2012 نرخ تراکم راه 38 بود. در ایران سال 2023 نرخ تراکم راه 2/5بود. یعنی اصلاً راهی نداریم و به ازای 100کیلومترمربع 2/5‌درصد راه داریم. با احتساب راه‌های روستاییِ فصلی - که در زمستان راهی وجود ندارد - نرخ تراکم راه 8/12است. اگر این راه‌های روستایی را کنار بگذاریم نرخ تراکم راه 2/5 است. یکی از عوامل اینکه آستانه صبر راننده‌ها کاهش یافته و تهاجمی رانندگی می‌کنند به جهت این است که بستر و راه عبور نداریم.» این کارشناس تصادفات با اشاره به نگهداری راه‌ها تاکید کرد: «در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته سالانه 6درصد ارزش راه را به نگهداری آن اختصاص می‌دهند. در کشورهای در حال توسعه 4درصد و در کشورهای فقیر 2درصد ارزش راه را برای نگهداری آن در نظر می‌گیرند. نگهداری یعنی ترمیم روکش آسفالت، خط‌کشی، ایجاد روشنایی، بغل‌بند، چشم‌گربه‌ای و... راه است. اما در ایران یک‌درصد برای نگهداری راه در نظر می‌گیرند که نیم‌درصد آن محقق می‌شود. چطور انتظار دارید که راه راننده‌ها را به کام مرگ نبرد؟ اصلاً راه‌ها باعث می‌شود که حادثه اتفاق بیفتد و راننده و سرنشینان خودرو به کام مرگ بروند. در دنیا می‌گویند که همه نوع آدمی پشت خودرو می‌نشینند و این رسالت دولت‌ها و مدیریت راه است که راه ‌را به‌گونه‌ای طراحی کند که اگر راننده خطایی کرد محکوم به مرگ نشود. با در نظر گرفتن نیم‌درصد ارزش راه برای نگهداری آن، چطور انتظار ایمنی از راه داریم؟»
رئیس سابق پلیس راهور تهران درباره وسیله نقلیه نیز توضیحاتی داده و گفت: «وسیله نقلیه باید تمام اصول ایمنی، یعنی استانداردهای پایه و حداقل استانداردها را داشته باشند. این استانداردهای پایه 85 گانه است. در دنیا خودرو را به مدد استانداردهای کارخانه‌ای می‌فروشند. خودروسازان به نام دنیا سعی می‌کنند با آسیب‌پذیری و سازگاری خودرو با سرنشینان، امنیت خودرو را افزایش داده و به مدد آپشن‌ها و ایجاد ایمنی در بازار خودرو را می‎فروشند. اما در ایران، خودروسازان محصولات خود را به مدد دولت می‌فروشند. دولت واردات خودرو را ممنوع می‌کند یا تعرفه‌های سرسام‌آور گمرکی و مالیاتی به خودرو اختصاص می‌دهد و این اقدام دولت باعث می‌شود که فقط قشر متمکن جامعه بتوانند از خودروهای خارجی و ایمن استفاده کنند. بالاجبار در کشور را بر خودروهای ایمن می‌بندند و مردم را به سمت خودروهای تولید داخل هدایت می‌کنند.» او با اشاره به اینکه خدا می‌داند که پشت پرده خودروسازی چه خبر است، بیان کرد: «تمام امتیازات در خدمت خودروساز است و مردم مجبورند که از خودروساز داخلی خرید کنند. در تمام کشورهای دنیا از حیث میزان آسیب‌دیدگی، فرمان‌پذیری در حوادث و... به خودروهای داخلی و وارداتی ستاره اعطا کرده و اعلام می‌کنند که مردم خودروهای سه‌ستاره به پایین را نخرند. قالب خودروهایی که در کشور ما تولید می‌شوند زیر سه‌ستاره و در حد یک یا دوستاره هستند.» سرهنگ هاشمی با اشاره به کیفیت خودروها، بیان کرد: «یک حادثه با خودروی ایمن تبدیل می‌شود به حادثه جرحی و خسارتی اما در کشور ما تبدیل می‌شود به حادثه فوتی و جرحی. راه و خودرو عامل اصلی حوادث در کشور ما هستند. خودرو باید اینقدر قابلیت داشته باشد که اگر راننده خطا کرد، به او امکان اصلاح اشتباهش را بدهد تا به مسیر خود برگشته و دچار حادثه نشود. خودروهای ما این قابلیت را ندارند. کما اینکه در حادثه تصادف زنجیره‌ای بهبهان ایربگ 38 دستگاه خودروی ایرانی عمل نکرد. ایمنی کشور ما در گرو خودروها و اجناس چینی است. یک کروکی 60 سال پیش وجود دارد که اعلام می‌کند در تصادفات خطای انسانی، عامل اصلی است درحالی‌که در کشور ما سهم این عامل بیش از 10‌درصد نیست و 90‌درصد آن خودرو و راه است. ظاهراً تمام ارکان نظام کارمند خودروسازان هستند.»
رئیس سابق پلیس راهور تهران با بیان اینکه سازمان استاندارد نیز توسط افراد غیرحرفه‌ای اداره می‌شود، تاکید کرد: «در حال حاضر استانداردهای ایران 85گانه است. درحالی‌که 76گانه شده و می‌گویند تحریم هستیم و خارجی‌ها همکاری نمی‌کنند. ولی در دنیا اگر این اتفاق بیفتد خط تولید را تعطیل می‌کنند. در ایران تمام دولت پشتیبان تولید داخل هستند. در زمان وزارت آقای نعمت‌زاده که مردم تصمیم گرفتند خودروهای بی‌کیفیت را نخرند، او دولت را مجاب کرد که به مردم وام دهند تا خودروی داخلی بخرند و چراغ‌های خانه‌شان خاموش شود. تمام کسانی که خودروهای داخلی می‌خرند دهک‌های پایین جامعه و همان‌هایی که می‌گوییم ولی‌نعمت‌های ما هستند. آنها می‌میرند، نقص عضو می‌شوند و چراغ خانه‎هایشان خاموش می‌شود.»
او افزود: «دنیا مگر در این شرایط چه کار می‌کند؟ نمی‌خواهد شق‌القمر کنیم، در دنیا گمرکی حداقلی برای واردات خودرو در نظر می‌گیرند. درحالی‌که در کشور ما تعرفه‌های سنگین مالیاتی و گمرکی سنگین به خودرو اختصاص می‌دهند تا مردم نتوانند آن را بخرند و دولت تا هر جا که می‌تواند از دارندگان خودرو عوارض و مالیات می‌گیرد. هیچ دانش سلامتی و انسان‌دوستانه‌ای پشت این تصمیم‌گیری‌ها نیست. از پلیس استعلام بگیرید که در تصادفات چند خودروی ایمن دنیا کشته داده است؟ وقتی تصمیم‌گیرنده ارشد کشور می‌گوید لندکروز و 206 فرقی ندارد نوعی هرج و مرج است. در کشور همه اعتراض کردند حتی رهبری هم به این موضوع وارد شدند و اعلام کردند که مردم از تولیدات خودروسازان راضی نیستند. اما اصلاً انگار نه انگار. این‌ها چه کسانی هستند که هیچ‌کس را به حساب نمی‌آورند؟ برای وزارت اطلاعات، وزارت صمت و... سوال پیش نمی‌آید که اینها چه کسانی هستند؟ فکر نمی‌کنم هیچ مافیایی در کره زمین به اندازه خودروسازی ما باشد.» هاشمی با اشاره به اینکه همین قدر که مردم ما نمی‌میرند و جان‌شان را در خودروها از دست نمی‌دهند، شانس آورده‌اند، گفت: «ما در میدان مین هستیم و سوار بمب شده‌ایم. اگر سلامت هستیم شانس آورده‌ایم و باید خدا را شکر کنیم. اگر نه این خودروساز هر کاری دلش می‌خواهد می‌کند. سازمان استاندارد و وزارت صمت که هیچ‌وقت نتوانسته کاری انجام بدهد. جالب است که خواب سازمان‌های نظارتی بسیار عمیق است و نمی‌دانم چند سال است که بیدار نمی‌شوند؟ اگر کسی سفر 100 کیلومتری رفته و زنده برمی‌گردد شانسی برگشته است. چراکه این راه، راهی نیست که ما را به سلامت ببرد و این خودرو، خودرویی نیست که ما را ایمن نگه دارد. بهمن و سیل می‌آید و راه‌ها را خراب می‌کند. جاده چالوس و کندوان 90 سال پیش که توسط پهلوی اول ساخته شده است و هنوز بعد 90 سال همان عرض را دارد. یک طرف کوه، یک طرف دره و شانه خاکی نیست. اگر اتفاقی بیفتد امداد و نجاتی نمی‌شود انجام داد. در آن زمان 5 هزار خودرو در کشور نبود درحالی‌که حالا نزدیک به 40 میلیون خودرو در کشور وجود دارد. هر روز که جلو می‌رویم حساسیت‌های وزارت راه و شهرسازی نیز نسبت به ایمنی راه‌ها کمتر می‌شود. انگار نه انگار که مردم می‌میرند. ما در بحران هستیم و خداوند به ما کمک کند. از شبکه حمل و نقل بدتر تفکر مدیران حمل و نقل است. با این شرایط راه، خودروها و ایده‌ و تفکری که پشت ایمنی راه است، شانس آورده‌ایم.»