شلیک به بورس

بررسی واکنش بازار سهام و ارز به جنگ فلسطین

بازار سرمایه که هفته گذشته سرخ‌پوش به کار خود پایان داده بود، با آغاز حمله حماس به اسرائیل، متأثر از این رویداد روز گذشته با منفی 51/2 درصد همچنان سرخ‌پوش ماند و به سقوط خود ادامه داد. متأثر از این رویداد قیمت ارز و طلا نیز به دلیل تقاضای ایجادشده، افزایشی شد. التهاب ایجادشده در خاورمیانه که می‌توان از آن به‌عنوان یک جنگ تمام‌عیار میان بازیگران پنهان عنوان کرد، اگرچه آثارش را در بازارهای مالی ایران نمایان کرده است اما به دلیل تعطیلی بازارهای جهانی، هنوز مشخص نیست که چه آثاری در بازارهای بزرگ خواهد داشت. بازارهای مالی ایران در سال 1398 بعد از ترور سردار سلیمانی با شوک همراه شد به‌طوری‌که بازار سهام یک هفته سرخ‌پوش بود و تمامی سهام در صف فروش معامله می‌شدند اما پس از برطرف شدن احتمال جنگ، بورس به روال عادی خود بازگشت. حال در فضایی که جنگ حماس و اسرائیل آغاز شده است و برای آن نمی‌توان آینده‌ای متصور شد که دامنه این جنگ به کجاها ختم می‌شود، موجب شده تا بار دیگر در کنار سایر عوامل درونی بازار سرمایه و مالی ایران دچار شوک شود؛ گویی که حمله‌ای جانانه به بورس ایران شده است. به هر حال در شرایط کنونی اثر حوادث بین‌المللی به‌عنوان ریسک جدی بورس را نشانه گرفته است. شاخص کل بورس که روز شنبه ۱۵ مهر در نهایت با افزایش ۱۶۸۶۴ واحدی بر روی کانال دو میلیون و ۵۲ هزار و ۸۸۵ واحد آرام گرفته بود، روز گذشته با کاهش حدود ۵۱ هزار واحدی(منفی شدن 93 درصد نمادهای بورسی)، در کانال دو میلیون متوقف شد تا بار دیگر در آستانه ورود به کانال یک میلیون واحدی قرار گیرد. در این روز معاملات خرد سهام (شامل سهام، ‌حق تقدم، صندوق‌های سهمی) 322/55 میلیارد ریال، تراز پول حقیقی در سهام منفی 511/15 در درآمد ثابت‌ها (شامل اوراق بدهی و صندوق‌های درآمد ثابت) منفی 354/4 میلیارد ریال و سرانه خرید و فروش حقیقی 324 در مقابل 471 میلیون ریال قرار گرفت. همچنین تراز پول حقیقی بدون عرضه اولیه‌ها حدود 5/1 همت منفی بوده که سهم‌های ریالی (بانک و خودرویی) در صدر خروج پول قرار داشتند. نکته قابل توجه اینکه روز گذشته سیزدهمین روز (کاری) خروج پول پیوسته از بازار و 10 روز کاری پشت سر هم خروج پول حقیقی‌ها بود.

دلار در مدار صعودی!

بازارهای مالی کشور نیز متأثر از حمله حماس به مواضع اسرائیل قرار گرفتند و با توجه به اینکه روز گذشته اعلام شد، شدت حملات میان دو طرف افزایش یافته است و دولت اسرائیل مدعی شده که این تنش‌ها ادامه‌دار است و به این زودی‌ها متوقف نمی‌شود،‌ شاهد افزایش قیمت دلار و طلا بودیم. قیمت دلار که روز شنبه پس از سه ماه وارد کانال ۵۰ هزار تومان شده بود، روز گذشته دو هزار تومان افزایش یافت. البته با توجه به اینکه معامله‌گران دلار تنش میان فلسطین و اسرائیل را علت افزایش قیمت دلار اعلام می‌کنند، بنابراین در روزهای آتی شاهد افزایش آن خواهیم بود مگر اینکه بانک مرکزی با تدوین سیاست‌های خاص درصدد کنترل بازار باشد. همچنین قیمت طلا و سکه روند افزایشی داشت که با توجه به ارتباط تنگاتنگ دلار با سکه و ارز، طبیعی بود. حال باید دید آتشی که در خاورمیانه شعله‌ور شده است چه تاثیری بر بازارهای مختلف خواهد داشت؛ مسئله‌ای که با فعال شدن بازارهای بین‌المللی از امروز
نمایان خواهد شد.

نگاه کارشناس / 1

واکنش بازارهای بین‌المللی چه خواهد بود؟

سهراب اشرفی، کارشناس اقتصادی و فعال بازار ارز و طلا در گفت‌وگو با هم‌میهن درباره آثار جنگ در خاورمیانه بر بازار ارز و طلا، تاکید کرد: «با توجه به تحولات منطقه روند افزایش قیمت دلار شروع شده است؛ به‌طوری‌که صبح روز گذشته از پیک قیمتی عبور کرد و عصر قیمت کاهشی شد اما اینکه افزایش نرخ ارز ادامه‌دار باشد و در چه رقمی افزایش متوقف شود، به اخبار بستگی دارد زیرا اخبار بر قیمت دلار تاثیرگذار است.» او ادامه داد: «در اسفندماه سال گذشته رکورد افزایش قیمت دلار را شاهد بودیم و به بالای 61 هزار تومان نیز رسید. پس از آن خبرهای مثبت موجب شد تا قیمت دلار کاهشی شود. روند کاهشی قیمت دلار ادامه‌دار بود و اقدامات بانک مرکزی نیز مزید بر علت شد تا قیمت دلار در کانال 49 هزار تومان ثابت بماند و قیمت افزایش نیافت. حال با حمله حماس به اسرائیل تقاضا برای خرید دلار رشد یافته و دلار به محدوده 52هزار و 300 تومان نیز رسید.»
این کارشناس اقتصادی گفت: «ادامه‌دار شدن افزایش قیمت دلار بستگی به ادامه‌دار بودن تحولات و اقداماتی که بانک مرکزی در روزهای آینده انجام خواهد داد، دارد. بانک مرکزی احتمالاً تمهیداتی را در پیش می‌گیرد تا کنترل بیشتری روی بازار داشته باشد. اما معلوم نیست تا چه زمانی فنر دلار روی کمتر از 50 هزار تومان حفظ ‌شود. اتفاقات غیرمترقبه دو روز گذشته بر قیمت دلار تاثیر داشت اما تثبیت آن روی یک قیمت مشخص بستگی به برنامه‌های بانک مرکزی دارد.»
اشرفی با بیان اینکه منطقی این است که دولت با تورم نرخ دلار را مدیریت کند و روی یک قیمت خاص ثابت حفظ نکند، تاکید کرد: «دولت سال‌ها دلار را روی یک قیمت ثابت نگه‌داشته بود ولی وقتی فنر آن در رفت، ارزش آن به اندازه‌ای بالا رفت که کسی انتظار آن را نداشت. منطقی این است که با توجه به تورم سالانه ایران و تورم کشورهای دیگر - که بعد از بحران اوکراین افزایش یافت - قیمت دلار را مدیریت کنند. دولت نرخ دلار را ثابت نگه ندارد چون اگر اتفاقی رخ دهد شاهد افزایش ناگهانی قیمت دلار خواهیم بود.»
او درباره آثار این جنگ بر بازارهای بین‌المللی ارز و طلا، افزود: «بازارهای بین‌المللی روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل هستند بنابراین هر آنچه در بازار طلا و ارز در کشور شاهد بودیم، برگرفته از فضای داخلی کشور بوده است. با شروع فعالیت بازارهای جهانی باید دید که آیا این جنگ بر این بازارها اثرگذار خواهد بود یا نه؟ در واقع تاثیر تحولات منطقه از امروز با شروع به کار بازارهای جهانی قابل مشاهده است. در حال حاضر معامله‌گران داخل کشور منتظر هستند تا مشخص شود تحولات خاورمیانه در بورس بین‌المللی تاثیرگذار خواهد بود یا خیر.»
اشرفی تاکید کرد: «در صورتی که تحولات ادامه‌دار باشد در بورس‌های بین‌المللی تاثیر می‌گذارد. با توجه به اینکه در یک ماه اخیر - به‌ویژه در دو هفته اخیر - قیمت اونس جهانی طلا کاهش یافته بود، به دلیل سیاست‌های فدرال رزرو در خصوص نرخ بهره، شاخص دلار افزایش یافت و باعث شد قیمت طلا در بازارهای جهانی تحت فشار قرار گیرد و این تحت فشار قرار گرفتن طلا در بازارهای جهانی سبب شد که طلا به سمت 1800 دلار حرکت کند. البته در روزهای پایانی معاملات هفته‌ گذشته، قیمت افزایش یافته و به 1934 رسید. اما احتمال دارد که امروز شاهد کاهش قیمت دلار باشیم که نتیجه آن روی قیمت طلا، افزایشی خواهد بود.»

نگاه کارشناس / 2

انتظار کاهش شاخص کل را داشتیم

محمدرضا اعلمی، کارشناس بازار سرمایه در این باره به هم‌میهن گفت:«با توجه به حجم معاملات و روند گذشته شاخص کل، این موضوع به ذهن متبادر می‌شود که بازار به نوعی فریز شده است و ما از این بازار فریزشده نمی‌توانیم انتظار یک بازار خیلی خوب داشته باشیم و به جز اتفاقی که روز گذشته افتاد، نمی‌توانیم انتظار ریزش‌های خیلی شدید را داشته باشیم. به بیان دیگر اقتصاد کلان ما به‌گونه‌ای مدیریت می‌شود که به جای ورود پول به بازار بورس به سمت بانک‌ها و سایر بازار‌ها هدایت می‌شود.» او ادامه داد:«از طرف دیگر به دلیل تصمیمات دولت مبتنی بر واردات خودرو در بازار خودرو شاهد رکود و کاهش قیمت هستیم. در بازار مسکن نیز شاهد یک نوع رکود هستیم. در حال حاضر معتقدم سرمایه‌ها به سمت اقتصاد بانکی و سیستم بانکی درحرکت است. از طرف دیگر هر جایی که بازار به نحوی می‌خواهد خود را پیدا کند و شاهد ورود نقدینگی حقیقی باشد با نوعی خبردرمانی یا اعمال یکسری ریسک‌های سیستماتیک در کلان اقتصادی شاهد ریزش‌های بازار هستیم که آخرین آن را نزدیک به دو ماه پیش شاهد بودیم.»
این کارشناس بورس با بیان اینکه شاخص کل هفته گذشته را منفی پیش‌بینی کرده بودم، بیان کرد:«این هفته نیز انتظار کاهش شاخص کل را داشتیم به این دلیل که به لحاظ قیمت‌های جهانی شاهد کاهش قیمت نفت بودیم. از آنجایی که اکثر شرکت‌های ما یا پتروشیمی هستند یا پالایشگاهی انتظار افزایش شاخص کل را نداشتیم. اما از آنجایی که اتفاقات ممکن است تحلیل‌ها را به سمت دیگری ببرد، جنگی که از طرف حماس به سمت نیروهای رژیم صهیونیستی آغاز شد، ریسک سیستماتیکی بود که بر بازار ما اعمال شد. روز شنبه تا اواسط روز شاهد یک بازار خوب بودیم که می‌توانست رو به مثبت باشد اما ناگهان با اخباری که منتشر شد شاهد بازاری منفی شدیم.» اعلمی با اشاره به اینکه روز یکشنبه نیز نهایتاً شاخص کل حدود 50 هزار واحد منفی بود، اضافه کرد:«این منفی شدن در واقع اثر منفی اخبار جنگ بر رفتار سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بود. تحلیلی که از اوضاع منطقه دارم، این است که این جنگ، ایران را مستقیماً وارد فاز جنگ نمی‌کند و این موضوع بیشتر یک فضاسازی رسانه‌ای است تا اینکه در عمل ایران بخواهد وارد صحنه جنگ شود. از این رو ذهنیت من بر این است که با گذشت روزهای آینده فضا شفاف‌تر می‌شود و با برطرف شدن احتمال جنگ شاهد بازار بهتر و مثبت‌تری خواهیم بود.» او بیان کرد: «در صورتی که شاخص حمایت روانی 2 میلیون واحد را از دست بدهد به احتمال بسیار تا عدد یک میلیون و 930 هزار واحد افت می‌کند. اینجا جا دارد که واقعاً از سمت و سوی دولت و صندوق‌های حمایتی از شاخص کل حمایت شود. اگر این حمایت صورت نگیرد این صندوق‌ها کجا به درد شاخص می‌رسند و از سرمایه‌ای که مردم با سختی به دست آورده و در بازار بورس گذاشته‌اند، می‌توانند حمایت کنند.» اعلمی با تاکید براینکه جو روانی حاکم حکایت از ریزش بازار بورس دارد، گفت:«حمایت‌ها یکی پس از دیگری از دست می‌رود و به لحاظ امنیت اقتصادی، بازار سرمایه و بورس کشور وارد حالت بحرانی می‌شود.» این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به اینکه در صورت عدم حمایت‌های لازم به نظر شما شاخص تا چه عددی سقوط خواهد کرد، اظهار کرد: «اظهارات نباید به‌گونه‌ای باشد که به ریزش بازار دامن بزنیم. من هیچ‌وقت مردم را توصیه به سهامداری نمی‌کنم این حرکت بر لبه تیغ است اگر به سهامداران بگویید سهامداری کنند و شاخص به عدد یک میلیون رسید، چه کسی جواب مردم را می‌دهد؟ از طرفی اگر بگوییم مردم سهم خود را بفروشند اما اتفاقاتی که باید رخ ندهند و بازار هم شروع به حمایت شدن کرد، عده‌ای متضرر می‌شوند. بنابراین موضوع حساس است و دغدغه من عدم ضرر و زیان مردم است.»