بررسی سفر رئیس‌جمهور به عمان و اهمیت آن در مذاکرات ایران و آمریکا/سوغات مسقط
رئیس‌جمهور کشورمان بعدازظهر دیروز با استقبال معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه عمان وارد مسقط شد. سفر دوروزه مسعود پزشکیان به عمان با دعوت هیثم‌بن طارق آل سعید سلطان عمان صورت گرفته است. رئیس‌جمهور پس از ورود به مسقط، در قصرالعلم مورد استقبال رسمی سلطان عمان قرار گرفت. پزشکیان و آل سعید همچنین دیداری خصوصی داشتند. در جریان این سفر، ۱۸ سند همکاری میان ایران و عمان به امضا رسید.
رئیس‌جمهور کشورمان بعدازظهر دیروز با استقبال معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه عمان وارد مسقط شد. سفر دوروزه مسعود پزشکیان به عمان با دعوت هیثم‌بن طارق آل سعید سلطان عمان صورت گرفته است. رئیس‌جمهور پس از ورود به مسقط، در قصرالعلم مورد استقبال رسمی سلطان عمان قرار گرفت. پزشکیان و آل سعید همچنین دیداری خصوصی داشتند. در جریان این سفر، ۱۸ سند همکاری میان ایران و عمان به امضا رسید. این دهمین سفر خارجی مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیس‌جمهور است.
آخرین سفر رئیس‌جمهور ایران به عمان مربوط به خرداد ۱۴۰۱ است که سیدابراهیم رئیسی به مسقط سفر کرده بود. سلطان عمان نیز آخرین بار در خرداد ۱۴۰۲ به ایران آمد. با توجه به در جریان بودن مذاکرات ایران و آمریکا از طریق عمان و بررسی ابتکارات مسقط در پایتخت‌های دو طرف، این سفر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
در قصرالعلم
مسعود پزشکیان و آل سعید دیداری دوجانبه در قصر سلطان داشتند. رئیس‌جمهور در این دیدار ضمن قدردانی از نقش فعال و سازنده سلطنت عمان در جریان مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، گفت: «امیدواریم این روند به نتایج خوبی منجر شود.»
پزشکیان با تأکید بر آمادگی ایران در گسترش همکاری‌ها با عمان در همه زمینه‌ها اظهار داشت: «آمادگی داریم برای عزت و عظمت مسلمانان، هر کاری که در توان‌مان است انجام دهیم. هر یک از ما ظرفیت‌هایی در اختیار داریم که می‌توانیم برای رفاه و پیشرفت یکدیگر و دیگر ملت‌های منطقه به کار بگیریم. در چنین شرایطی، هیچ قدرت خارجی قادر نخواهد بود ملت‌های مسلمان را زیر سلطه خود درآورد.»
وی در ادامه با اشاره به آمادگی ایران برای توسعه همکاری‌ها با عمان در حوزه‌های مالی، علمی، آموزشی، فناوری و به‌ویژه پزشکی، تأکید کرد: «در حوزه پزشکی می‌توانیم روابط سازنده‌ای با عمان شکل دهیم. نفت و گاز گرچه نعماتی خدادادی هستند، اما نامحدود نیستند. لازم است که تجار و صنعتگران دو کشور با نگاه به آینده، برای نسل‌های بعدی برنامه‌ریزی و پایه‌های بلندمدت اقتصادی را تقویت کنند.»
پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود بر ضرورت تسهیل روند مبادلات اقتصادی، تسهیل‌گری تجاری و گسترش همکاری‌های فیمابین در حوزه‌های دفاعی و امنیتی تأکید کرد. او با تاکید بر جایگاه راهبردی عمان در سیاست خارجی کشورمان گفت: «ایران به عمان اعتماد کامل دارد؛ این اعتماد، مسئولیت دو طرف را برای تقویت روابط و پیگیری تفاهمات سنگین‌تر می‌کند.»
در این دیدار، سلطان هیثم بن‌طارق نیز با استقبال از سفر هیئت ایرانی، اظهار داشت: «از فرمایشات خوب شما سپاسگزارم. به لطف خداوند، امروز عمان بدون وابستگی به نفت و گاز و با تمرکز بر تقویت مبادلات تجاری، در وضعیت مناسبی قرار دارد. با شما موافقم که اگر مسیر فعالیت تجار گشوده شود، شاهد جهشی معنادار در روابط دو کشور خواهیم بود. روابط بنادر ایران و عمان باید توسعه یابد و ظرفیت ریلی شمال به جنوب ایران نیز از منظر تجاری برای ما بسیار مهم است.»
وی با اشاره به روابط امنیتی و نظامی موجود میان دو کشور، تصریح کرد: «در حوزه مذاکره نیز مسقط با جدیت مسیر را پیگیری می‌کند و موفقیت جمهوری اسلامی ایران را موفقیتی برای منطقه می‌داند. باید حمایت بیشتری از همکاری‌ها در حوزه انرژی میان دو کشور صورت گیرد و ما از هرگونه همکاری با ایران به‌ویژه در حوزه‌های نظامی و منافع مشترک استقبال می‌کنیم.»
سلطان عمان با قدردانی از حسن اعتماد مقام رهبری به نقش میانجی‌گرانه عمان، تأکید کرد: «ما در این روند، هیچ منفعت و مصلحت شخصی دنبال نمی‌کنیم و صرفاً با نیت خیرخواهانه وارد شده‌ایم. مطمئن باشید که مواضع ایشان که از سوی شما به ما منتقل می‌شود، با دقت و احترام کامل مورد توجه و پیگیری ما قرار می‌گیرد.» او همچنین از مواضع جمهوری اسلامی ایران در حمایت از مردم فلسطین، قدردانی کرد.
زیر سایه مذاکرات
اگر چه بر اساس اعلام وزارت امور خارجه، سفر پزشکیان به مسقط در راستای روابط دوجانبه ایران و عمان است، اما به طور طبیعی افکار عمومی بخشی از این سفر را مربوط به مذاکرات جمهوری اسلامی و ایالات متحده می‌دانند که با تسهیل‌گری عمان در حال برگزاری است. در حال حاضر ابتکارات عمان در تهران و واشنگتن بررسی می‌شود و به طور طبیعی این احتمال وجود دارد که این موضوع در رایزنی‌های سیدعباس عراقچی و همتای عمانی خود مورد بررسی قرار بگیرد.
سیدعباس عراقچی روز ۲۵ اردیبهشت در جریان حضور خود در نمایشگاه کتاب، در پاسخ به خبرنگار اکوایران این موضوع را مطرح کرد که قرار است پیشنهاد مکتوبی از سوی طرف آمریکایی، در پاسخ به پیشنهادات ایران در دور چهارم به تهران برسد. این پیشنهاد مکتوب هنوز به ایران نرسیده و با توجه به اینکه عمان تسهیل‌گر و واسطه گفت‌وگوهای دو طرف است، موضوع این پیشنهاد نیز مورد توجه قرار گرفته است؛ از این زاویه که آیا متن آمریکایی به دست طرف عمانی رسیده است یا نه.
سفری که باید زودتر انجام می‌شد
ابراهیم رحیم‌پور، معاون پیشین وزارت امور خارجه در تحلیل اهمیت این سفر به هم‌میهن گفت: «با توجه به روابط ایران و عمان، برای انجام این سفر دیر هم شده است. ۹ ماه از ریاست‌جمهوری آقای پزشکیان می‌گذرد. من اگر جای ایشان بودم، عمان را به عنوان یکی از اولین مقاصد خارجی انتخاب می‌کردم. چون با توجه به شعارهایی که در سطوح مختلف حکمرانی کشور در خصوص دیپلماسی همسایگی داده می‌شود، سفر به کشوری به مختصات عمان بسیار مهم است.
معتقدم که در این حوزه، شعارمان بیشتر از عمل‌مان است. اگر نیمی از توجهی که به کانون بحران در خاورمیانه داشتیم را روی ۱۵ کشور همسایه می‌گذاشتیم، خیلی موفق‌تر بودیم. طبیعتاً وقتی در این برهه از زمان سفر به عمان صورت می‌گیرد، رد این موضوع که سفر رئیس‌جمهور به مذاکرات هسته‌ای ارتباطی ندارد، در میان افکار عمومی خیلی پذیرفته نمی‌شود. البته که خود آقای پزشکیان هم ادعایی در این حوزه ندارد که موضوع هسته‌ای را هدایت و کنترل می‌کند. ترامپ هم به عنوان طرف مقابل مذاکره، مقام رهبری را مخاطب قرار داد. چرا که متوجه می‌شود سرنخ بسیاری از مسائل خارجی در اختیار رئیس‌جمهور نیست. ایشان اعتراضی هم ندارد و این موضوع را پذیرفته است چراکه واقعیت کشور ماست.»
او ادامه داد: «در مورد تاخیر در انجام این سفر نیز باید بگویم روابط ایران و عمان متفاوت از دیگر کشورهای همسایه است. سابقه تاریخی بسیار مثبتی میان دو کشور وجود دارد. از جهت نژادی هم تاثیراتی از بلوچ‌های ما در عمان مشاهده می‌شود و علقه‌های زیادی از آن سو نسبت به ایران وجود دارد. به این موضوع دقت کنید که نامه ترامپ را امارات برای ایران آورد، اما ایران کار را به عمان سپرد. مدیریت کار را هم بر عهده طرف عمانی گذاشت و حتی در مذاکرات رم هم مدیریت طرف ایتالیایی را نپذیرفت. همه چیز نشان می‌دهد که این انتخاب درست بوده است. چراکه در میان همسایگان ایران، بی‌طرفی و عدم وابستگی به آمریکا بیشتر مشاهده می‌شود.
حتی اگر بحث هسته‌ای نبود، این سفر باید زودتر انجام می‌شد. از لحاظ مسائل اقتصادی با عمان در حال پیشرفت هستیم. از لحاظ سیاسی وضعیت بالایی داریم و مردم هم به عمان در حال رفت و آمد هستند. طبیعی است که وقتی ایشان در این شرایط به عمان می‌رود، در متن و حاشیه گفت‌وگوهای دوجانبه، موضوع مذاکرات با آمریکا نیز مطرح می‌شود و حتماً پیام‌های سطح بالایی برای طرف عمانی برده‌اند. بنابراین معتقدم سفر به عمان یک سفر جامع و همه‌جانبه است.»
احتمال بررسی پاسخ‌های ایران و آمریکا به ابتکار عمان
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک و سفیر پیشین نیز درباره سفر پزشکیان به عمان، به هم‌میهن گفت: «طبیعتاً این سفر مربوط به روابط دوجانبه تهران و مسقط است و برنامه‌ریزی آن از قبل صورت گرفته. در خصوص موضوع هسته‌ای نیز رفت و آمدها میان دو کشور در جریان است و وزرای امور خارجه ایران و عمان در تماس مداوم هستند. این که چرا سفر مورد توجه قرار گرفته، به خروجی دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا برمی‌گردد. عمانی‌ها در این دور از مذاکرات طرحی روی میز گذاشتند که گفت‌وگوها از بن‌بست خارج شود. ترامپ هم اخیراً گفته من خبرهای خوشی دارم که شاید بتوان آن را جدی گرفت چون قطعی مطرح نکرد.»
او تاکید کرد: «ممکن است طرح آمریکایی‌ها به عمان ارائه شده باشد. در واقع آن‌ها پاسخ خود به ابتکارات پیشنهادی عمان را داده باشند. قاعدتاً آن طرح در ایران هم مورد بررسی قرار گرفته و آقای پزشکیان نیز نظر مجموعه حاکمیت را می‌داند. بنابراین، اهمیت سفر در آن است که امکان دارد پاسخ‌های دو طرف و طرح‌هایی که در واکنش به ابتکارات عمان مطرح کردند، در این سفر مورد کنکاش و بررسی قرار بگیرد. به همین دلیل، این سفر مهم شده است. اگر نه، همکاری‌های دوجانبه ایران و عمان در حوزه‌های اقتصادی، پزشکی، نظامی، سیاسی و فرهنگی در جریان است؛ مهاجرت ایرانیان به عمان افزایش پیدا کرده و تردد بین دو کشور بالا رفته است. این اهمیت خاص، مربوط به موضوع طرح عمانی‌است.»
عکس: President
