استیضاح راه/انفجار بندر فرزانه صادق مالواجرد را حذف می کند؟
استیضاح وزیر راه و شهرسازی در مجلس توسط نماینده قم کلید خورد.
استیضاح وزیر راه و شهرسازی در مجلس توسط نماینده قم کلید خورد. محمدمنان رئیسی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون عمران روز گذشته طرح استیضاح را در سامانه قانونگذاری پارلمان ثبت کرد و نامه درخواست امضای این طرح نیز به صورت مکتوب در سطح صحن پخش شد. طرح استیضاح فرزانه صادق مالواجرد، به روایت رئیسی ۸ علت دارد: «انفعال و اهمال در سازمان بنادر، بستن سامانه ثبت‌نام مسکن و محروم کردن مردم از حقوق قانونی خود، عدم انجام تکالیف قانونی متناسب با قانون جوانی جمعیت، عملکرد بسیار ضعیف وزارتخانه در اجرای قوانین تنظیم‌کننده بازار مسکن، روزمرگی و وضعیت بغرنج در حوزه حمل و نقل، سردرگمی و بی‌برنامگی مفرط در عزل و نصب‌های مکرر، قانون‌شکنی‌های مکرر، عدم تسلط فنی و ناآگاهی از وقایع مهم وزارتخانه.»
طبق قانون ۱۰ امضا برای بررسی طرح استیضاح کافی است اما اخبار می‌گوید که تا عصر دیروز بیش از ۴۰ امضا پای این طرح زده شده است. این سومین وزیر مسعود پزشکیان است که طرح استیضاحش در مجلس از زمزمه فراتر می‌رود و کلید می‌خورد. از سال ۱۴۰۳ تاکنون عبدالناصر همتی وزیر پیشین اقتصاد و محسن پاکنژاد وزیر نفت طرح استیضاح‌شان در مجلس کلید خورد که وزیر اقتصاد توسط مجلس عزل شد.
آغاز از بندر
پس از رخ دادن حادثه تلخ در بندر شهید رجایی، زمزمه‌هایی درباره احتمال استیضاح وزیر از سوی طیف خاصی از نمایندگان به رسانه و شبکه‌های اجتماعی راه پیدا کرد. آنها معتقدند که فرزانه صادق با کنار گذاشتن علی‌اکبر صفایی، رئیس پیشین سازمان بنادر و دریانوردی در بهمن ۱۴۰۳ – در حالی که آبان‌ماه او را ابقا کرده بود – و جایگزینی او با معاون حمل و نقل وزارتخانه، این سازمان تخصصی را به دست یک فرد متفرقه داده است.
بهمن‌ماه گذشته ابتدا خبر استعفای رئیس وقت سازمان بنادر و دریانوردی منتشر شد اما او در اظهارنظری کوتاه به تسنیم گفته بود: «بنده از مدیرعاملی سازمان بنادر و دریانوردی استعفا نداده‌ام، بلکه به تصمیم مدیریتی وزیر راه و شهرسازی برای جابه‌جایی احترام گذاشتم.» اطلاعات دقیقی از مدرک تحصیلی سعید رسولی معاون حمل و نقل وزارت راه و سرپرست فعلی سازمان بنادر در دست نیست. سوابق مدیریتی او مربوط به شرکت راه‌آهن است و اخبار می‌گوید که تحصیلاتش به حوزه کشاورزی مربوط می‌شود. این نکته‌ایست که مورد توجه نماینده طراح استیضاح نیز قرار گرفت.
علت طرح استیضاح چیست؟
روز گذشته دو فیلم از صحبت‌های رئیسی مطرح شد که دلایل استیضاح را تشریح می‌کرد. منان رئیسی گفت: «آقای بذرپاش هم اشتباه کرد [در حوزه ساخت مسکن] اما نه به اندازه ایشان. این ترک فعل محرز است. ایشان سامانه ثبت‌نام مسکن را قفل کرده. از ابتدای دولت چهاردهم، سامانه ثبت‌نام مسکن را بستند. من در این خصوص به آقای رئیس‌جمهور نامه نوشتم که این کار خلاف قانون اساسی است.» او ادامه داد: «۱۰ ماه گذشته و سامانه را باز نمی‌کنند. باید حتماً گندش در بیاید، مثل قضیه آقای همتی. گندش درآمد و این‌قدر مردم فشار آوردند که دیگر نمی‌شد همتی را استیضاح نکرد.
وقتی گند چیزی درآمد، استیضاح کردن هنر و بصیرت نیست. بصیرت این است که از الان پس‌فردا را ببینید. نباید یک قدم از مردم جلوتر باشیم؟ نباید بفهمم این سامانه را بسته و مسکن عرضه نمی‌کند، سال دیگر انفجار تورم مسکن داریم؟ صبر کنم در مرداد و شهریور مستاجرها لِه شوند، بعد استیضاح کنم؟» منان رئیسی درباره سازمان بنادر و دریانوردی نیز گفت: «وضعیت بندر شهید رجایی را دیدید؟ چند ماه است فردی را آنجا گذاشتید که لایعلم هر من البر! آدم شریف، محترم و مجربی هم هست اما یک روز سابقه مرتبط با سازمان بنادر را ندارد. من وظیفه نظارتی ندارم که تذکر دهم و بگویم چرا فردی را که تحصیلاتش کشاورزی آبیاری است، گذاشتید در سازمان بنادر؟»
انتصابات در راه و شهرسازی
عزل و نصب‌های گسترده در وزارت راه و شهرسازی، یکی از ایرادات جدی منتقدان به فرزانه صادق است. ۱۶ بهمن ۱۴۰۳، خبرگزاری فارس در این باره نوشت: «در جدیدترین حکم، خانم صادق با عزل معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی وزارت راه و شهرسازی، بهروز رحیمی را به این سمت منصوب کرده است. پیشتر نیز مسعود بیات‌منش که در ۲۰ شهریور سال جاری با حکم خانم وزیر به‌عنوان سرپرست معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی منصوب شده بود، در اول دی‌ماه عزل و حبیب‌الله طاهرخانی جایگزین وی شده بود.
این عزل و نصب‌های اتوبوسی در سطح تمام وزارتخانه انجام شده است؛ به‌نحوی‌که سرپرست حوزه وزارتی، سرپرست مرکز امور بین‌الملل، سرپرست معاونت شهرسازی و معماری، سرپرست معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی، معاونت امور دریایی سازمان بنادر، مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، سرپرست شرکت عمران شهر‌های جدید، سرپرست مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی، سرپرست سازمان هواپیمایی، معاونت شهرسازی و معماری، سرپرست سازمان ملی زمین و مسکن، سرپرست شرکت بازآفرینی شهری، سرپرست معاونت حمل‌ونقل، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل، دبیر کمیته ملی اسکان بشر، مدیرکل دفتر طرح‌ریزی شهری، سرپرست شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی فقط در عرض چندماه حتی تا چندین بار تغییر کرده‌اند. این انتخاب‌های پی‌درپی در پست‌های حساس و استراتژیک در یک وزارتخانه می‌تواند آثار متعددی داشته باشد.»
با رفتن وزیر مشکل بنادر حل می‌شود؟
سیدعلی حسینی، رئیس پیشین کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق ایران درباره این اقدام در مجلس به خبرنگار هم‌میهن گفت: «در حال حاضر که با این مشکلات مواجه هستیم، واقعاً وقت انجام این کارها نیست. وزیر جدید، هنوز یک سال هم نیست که وزارت راه و شهرسازی را تحویل گرفته است. وزارتخانه سنگینی که ۱۳ زیرمجموعه بزرگ دارد و رسیدگی به آن کار زیادی می‌طلبد. الان وزیر را کنار بگذارند، مشکل بنادرمان حل می‌شود؟ مسئله بندر شهید رجایی زودتر حل و فصل می‌شود؟ مگر با کنار گذاشتن آقای همتی از وزارت اقتصاد، مشکل اقتصاد کشور حل شد؟ قطعاً خانم صادق هم درباره این مسائلی که مطرح شده، صحبت‌هایی دارد. ما با یکسری مشکلات عمیق مواجه هستیم.»
او ادامه داد: «ما سال‌هاست که در بنادر کشور سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم. بنادر ما نیاز به تجهیز و بازسازی دارد. الان که چنین اتفاقی رخ داده، باید یادمان بیاورد که سرمایه‌گذاری جدید و تجدیدنظر در مدیریت و اپراتورهای بندری صورت بگیرد. الان وقت این است که مشکلات را حل و فصل کنیم نه اینکه سراغ چنین اقداماتی برویم. وزارت راه و شهرسازی مشکلات زیادی دارد. چند وقت پیش بحث تفکیک آن را مطرح کردند و الان هم موضوع استیضاح وزیرش را پیش کشیدند. شخصاً موافق طرح چنین مسائلی در این شرایط نیستم.»
این کارشناس حوزه حمل و نقل درباره محورهای مطرح‌شده در طرح استیضاح صادق که توسط محمدمنان رئیسی در مجلس توزیع شد، اظهار داشت: «همین گستردگی مشکلات که در این نامه قید شده، نشان‌دهنده این است که این وزارتخانه چقدر بزرگ است و چقدر مشکل دارد. بخشی از این مشکلات چیزی نیست که در این حدود ۹ ماه گذشته به وجود آمده باشد. از دوره پیشین ادامه پیدا کرده است. بخشی از این محورها مربوط به موضوع مسکن است که در حوزه کاری من نیست. اما در حوزه حمل و نقل که من فعال هستم، واقعاً با مشکلات بغرنجی روبه‌رو هستیم که طی سال‌ها به وجود آمده است.
ما در حوزه حمل‌ونقل نیاز به سرمایه‌گذاری گسترده داریم. در حوزه زمینی، دریایی، هوایی و ریلی نیازمند کار روی نوسازی و هوشمندسازی ناوگان هستیم. بدون سرمایه‌گذاری در این حوزه و فراهم کردن شرایط برای حل مشکلات، هر فرد دیگری در این سمت قرار بگیرد، همین مشکلات وجود دارد. در برنامه هفتم توسعه راهکارهای زیادی برای حل مشکلات در نظر گرفته است که فکر می‌کنم ما هم باید اجرای آن را پیگیری و مطالبه کنیم. اگر بعد از یک یا دو سال اجرای این راهکارها وزیر موفق نبود، آن موقع نمایندگان برکناری او را پیگیری کنند که طبق قانون حق آنان است.»
برای ورود به فضای حاشیه‌ای زود است
مصطفی پوردهقان، نماینده اردکان و عضو کمیسیون صنایع و معادن درباره استیضاح وزیر راه و شهرسازی به هم‌میهن گفت: «برخی به دلیل نگاه‌های سنتی با وزیر زن رابطه خوبی نداشتند و اینکه یک زن در رأس سنگین‌ترین وزارت کشور قرار گیرد.»
او افزود: «نکته بعدی این است که با این اتفاقات تلخ بهانه‌ای پیدا کردند و گفتند حالا وقت آن است که خانم وزیر را استیضاح کنیم. البته بخشی از حرف‌های آنها درست است. چون فرد استیضاح‌کننده حرف اشتباهی نمی‌زند اما راهکار آن اشتباه است. می‌گویند در مسکن مشکل داریم، پس وزیر را استیضاح کنیم. همچنانی که درباره عبدالناصر همتی این اتفاق افتاد و گفتند چرا ارز ۱۰۰ هزار تومان شده؟ وزیر را زدند و در اوج دورانی که کشور در حال مذاکره است و نیاز به ثبات اقتصادی دارد و اینکه وزیر اقتصاد به وزیر امور خارجه مشورت بده وزارت اقتصاد بلاتکلیف مانده است.
هیچ سیاست محوری درستی وجود ندارد و آیین‌نامه‌های برنامه هفتم اجرا نمی‌شود چراکه محوری وجود ندارد.» این عضو کمیسیون صنایع و معادن تاکید کرد: «خانم صادق با برنامه‌ریزی پیش می‌رود و اقدامات خوبی در همین دوره کوتاه داشته است. تعامل خوبی هم با نمایندگان برقرار کرده است. اما حتماً نقاط ضعفی هم دارد.»
پوردهقان درباره سازمان بنادر تاکید کرد: «این اتفاقات سال‌های سال در کشور می‌افتد و البته موضوعات حاشیه‌ای هم دارد که در اتفاقات اخیر درباره این حواشی به قطعیت نرسیدیم. از زاویه ایشان هم خارج بوده و نمی‌توان به قطعیت گفت که حتماً وزیر مقصر بوده است. البته در حوزه مسکن حرف‌های درستی می‌زنند و انتظار داشتیم که خانم وزیر همت بالاتری در جهت اصلاح امور داشته باشد.»
نماینده اردکان درباره انتصابات صادق مالواجرد، گفت: «معتقدم که مدیریت باید سیستم‌محور باشد که افراد باسواد به آن نظم می‌بخشند. نه آنکه فردمحور باشد و با نبود یک فرد مشکلاتی ایجاد شود. البته در بعضی از انتصابات ایشان تزلزل مدیریتی دیده می‌شود. به هر حال فردی دو سه بار جابه‌جا شده یا طول مدیریت فردی به چند ماه نرسیده است.
در این مورد با خانم وزیر صحبت کردیم و توضیح داد که «انتظار داشتم انتصاب خوب باشد اما متوجه شدم که به درد سیستم نمی‌خورد، شجاعت داشتم و اشتباه خودم را سریع اصلاح کردم.» حتماً مشکلات و مسائلی وجود دارد، اما نکته این است که چرا درباره آقای علی‌آبادی چیزی نمی‌گویند؟ اگر قرار بر عیب‌یابی باشد که آقای علی‌آبادی باید نفر اول استیضاح باشد. چرا ما به سمت استیضاح نمی‌رویم؟ چون راهکار را استیضاح نمی‌دانیم و شرایط کشور و محدودیت‌ها را درک می‌کنیم.»
پوردهقان با اشاره به اینکه به نظرم باید مهلت داده شود، افزود: «اینکه با هر اتفاقی سریع برگه استیضاح را نشان دهیم، تزلزل ایجاد می‌کند و ثبات تصمیم‌گیری را در وزرا از بین می‌برد. وادادگی مدیران را هم در پی خواهد داشت و درباره همه چیز کوتاه می‌آیند که استیضاح نشوند. این موضوعات به افزایش ضرر مردم و مشکلات مردم منتج می‌شود.» او تاکید کرد: «وزارتخانه راه و شهرسازی، بسیار متنوع و بزرگ است. یک سمت بنادر، فرودگاه‌ها، جاده‌ها، حمل و نقل ریلی و... است و سمت دیگر مسکن قرار دارد.
تخصص خانم وزیر هم در مسکن است و در حوزه مسکن انتظار داشتیم درختانی که کاشتند زودتر به ثمر بنشینید اما ایشان کاملاً تخصصی و درست این حوزه و البته حوزه راه را پیش می‌برد. ضمن آنکه باید توجه داشت در مجلس نتوانستیم اعتبارات مورد نیاز وزارتخانه را تامین کنیم با این وجود کارها خوب پیش می‌رود. در حوزه مسکن و راه اقدامات به سرعت به نتیجه نمی‌رسد. در مجموع معتقدم با توجه به استیضاح یک وزیر و تکلیف وزارت اقتصاد مشخص نیست وارد این فضاهای حاشیه‌ای شویم.»
